ATAÚRU, 24 Abríl 2025 (TATOLI)—United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO) Koreia kolabora ho Komisaun Nasionál Timor-Leste ba UNESCO (KNTLU), kuarta ne’e, inaugura ona Sentru Komunitária Aprendizajen (SKA) rua lokaliza iha Ataúru no Aileu.
Inaugurasaun ne’e marka pasu importante ida hodi lori asesu ba edukasaun no empoderamentu komunitáriu besik liután ba área remota sira.
Serimónia ne’e hetan partisipasaun husi reprezentante sira husi UNESCO Koreia, Ofisiál KNTLU, autoridade munisipál no líder komunitária sira, inklui komunidade lokál ne’ebé ho entuziasmu simu ezisténsia sentru aprendizajen ne’e.
Reprezentante husi UNESCO Koreia, Sung Heul Park, subliña, importánsia husi kolaborasaun internasionál ne’e hodi apoia edukasaun inkluziva.
“Hein katak sentru foun iha Ataúru no Aileu sei sai hanesan hakat dahaluk ba viajen ka perkursu ida-ne’e, ne’ebé bele lori ba aprendizajen alfabetizmu ba ema adultu sira ho alegria, poder no forsa ba joven sira atu alkansa sira-nia mehi no espíritu hodi fahe koñesimentu husi manorin sira ba komunidade hotu. Ho fasilidade ida-ne’e povu Ataúru no Aileu agora iha ona fatin atu apreende ba labarik, joven no adultu sira bele dezenvolve sira-nia an,” nia akresenta.
Notísia relevante : Governu inagura sentru komunitária aprendizajen iha Bobonaro
SKA fornese programa alfabetizasaun báziku oinoin, formasaun abilidade moris, inklui klase empreendedorizmu no teknolojia. Programa sira-ne’e dezeña atu to’o ba grupu idade hotu, hahú husi labarik to’o adultu, ho atensaun espesiál ba empoderamentu feto no foin-sa’e sira-nian.
Inisiativa ida-ne’e tama ba atinjimentu Objetivu Dezenvolvimentu Sustentável (ODS), liuliu ODS 4: Edukasaun ho Kualidade.
Aleinde ne’e, projetu ne’e hametin Timor-Leste nia papél nu’udár Estadu membru ativu iha rede kooperasaun UNESCO nian.
UNESCO Koreia no KNTLU iha esperansa SKA iha Ataúru no Aileu bele sai modelu inspiradór ba komunidade seluk iha Timor-Leste hodi avansa edukasaun bazeia ba komunidade.
Diretór Jerál Edukasaun Pré-Eskolár, Ensinu Báziku no Ensinu Rekorente husi Ministériu Edukasaun, Apolinário Serpa Rosa, hato’o, Ministériu Edukasaun hahú tinan 2026 aloka osan ba sentru foun hodi kria programa tuir nesesidade.
“Husu ba maun alin sira Aileu no Ataúr, liu-liu ba Prezidente SKA tanba Ministériu Edukasaun kada tinan sei apoiu $4.000 ba kada SKA, iha tinan oin ita halo planu atu SKA rua ne’e sei hetan kada tinan hodi ultiza no funsiona SKA hodi bele la’o ho di’ak, oinsá jere atu identifika atividade saida mak ita bele estabelese no kria. Ba joven ne’ebé seidauk ramata Ensinu báziku mak ita sei loke ekivalénsia nível Ensinu Báziku no agora ita halo planu atu loke ekivalénsia ba Ensinu Sekundáriu,” Apolinario katak.
Autoridade postu Ataúru, Mateus Belo, rekoñese pesesu harii sentru foun ne’e la fasil tanba presiza identifika suku ida-ne’ebé mak presiza liu, nune’e husu atu komuniadade tenke hamutuk kontribui no tau-matan ba sentru ne’e.
“Proses sentru ne’e la fasil tuir loos iha suku seluk mas tanba osan oituan no mai iha Beloi ne’e tanba Xefe Suku nia esforsu, ita hotu tenke responde tanba sira la mai fahe osan maibé lori rekursu, ita tenke kontribui labele tuur nonton de’it,” nia katak.
Sekretáriu Jerál KNTLU, Lui Nivio de Fátima Soares, ho ezisténsia SKA foun rua ne’e, Timor-Leste kompleta ona sentru 15 tuir planu liuhusi apoiu másimu husi UNESCO Koreia no KNTLU atu halo komunikasaun di’ak ho Autoridade lokál sira.
“Ita estabelese iha fatin rua ne’e tanba númeru literasi iha Ataúru 70% resin no Aileu 60$% resin, nune’e ita hakarak atu literasia ne’e bele sa’e tan,” nia esplika.
Projetu Harii SKA hanesan projetu Komunitáriu ne’ebé estabelese ona SKA Kokoroek-Aileu ho orsamentu $27.770,80 no SKA Beloi-Ataúru, ho orsamentu $23.048,50.
Estabelesementu SKA Ataúru kompleta ho fasilidade hanesan ekipamentu informátika ho fundu husi SEVENTEEN – hodi fornese komputadór ida, printer ida, sound system ida, projector & screen ida no mobiliáriu (meza, kadeira, armáriu) no ba SKA Aileu ho fasilidade printer ida, sound system ida no projector & screen.
UNESCO Koreia no KNTLU hetan fundu seluk mai husi PLEDIS ne’ebé hanesan patrosinadór ka promotór múzika K-Pop sira iha Koreia no SEVENTEEN hanesan banda múzika K-Pop ne’ebé agora famozu iha Koreia.
Jornalista : Cidalia Fátima
Editora : Julia Chatarina