DILI, 25 Abríl 2025 (TATOLI)-Parlamentu Nasionál (PN), liuhusi reuniaun plenária extaordináriu, sesta ne’e, hala’o sesaun solene hodi fó omenajen espesiál ba falesimentu no memória Sua Santidade Papa Francisco.
Antes hahú sesaun solene, deputadu sira aprova uluk votu pezár, kontinua ho ezekusaun inu-nasionál nasionál no minutu ida silénsiu ba memória erói sira ne’ebé luta ba indepedénsia nasaun ne’e no espesiál memória Santu Padre.

“Deklara aberta sesaun solene ohin, hodi fó omenajen ba memória Sua Santidade Papa Francisco”, Prezidente Parlamentu Nasionál (PPN), Maria Fernanda Lay, hato’o iha sala plenária PN.
Nune’e, PPN konvida Primeiru Ministru (PM), Kay Rala Xanana Gusmão, hodi hola fatin iha meza PN.
Iha intervensaun husi bankada parlamentár, husi Xefe Bankada CNRT, Duarte Nunes, hato’o profundu iha sesaun ne’e hodi presta omenajen ba figura ida ne’ebé markante tebes, ne’ebé sente lakon no sempre iha povu Timor-Leste nia fuan.
“Papa Francisco la’ós de’it líder Igreja Katólika, maibé nu’udar líder ida dimensaun globál, verdadeiru Deus uza lian povu no defende sira ne’ebé kiak, justisa, pás no dignidade umana, ninia vida testamuña poderozu, umildade, paisaun, korajen, morál”, hateten.
Nia dehan, povu Timor-Leste ho figura Papa okupa fatin ne’ebé espesiál tebes, ninia atensaun no laran di’ak ka domin na’in espresa liuhusi ninia liafuan no jestu ho identidade, no fé Katólika.
“Ninia vizita istórika ba ita-nia país, momentu ineskisível sempre gravadu iha memória koletiva ita-nia povu, fortalese lasu espirituál entre Timor-Leste ho Vatikánu no marka profunda iha vida relijioza ba timoroan espesialmente entre joven, kiak, no sira ne’ebé buka justisa no rekonsiliasaun”, akresenta.
Iha fatin hanesan Xefe Bankada Fretilin, Aniceto Longuinhos Guterres Lopes, manifesta profundu pezár ba líder másimu Igreja Katólika nu’udar lian ne’ebé iha influénsia, ita-nia tempu iha defeza dignidade umana, pás no justisa sosiál.
“Papa Francisco sempre lembra nu’udar pastór ba kiak, defensór inkansável ba marjinalizadu no konstrutór ponte entre povu, kultura no relijiaun, durante ninia pontifikadu lori hela legadu palavra no asaun firme ba igualidade, justisa, kuidadu ho kriasaun fraterniadade umana”, hato’o.
Xefe Bankada PD, Manuel Noronha, hateten falesimentu ne’e tristeza tebes ba ita hotu nu’udar Katólika.
“Nu’udar Katólika no timoroan, kuadru militante PD nia domin no orasaun mak sei hamaluk Sua Santidade nia perigrinasaun tomak hodi la’o ba iha reinu lalehan nian”, nia hateten.
Bankada konsiente katak, Papa hanesan mensajeiru ida ne’ebé hodi Kristu nia naran haklaken hodi hatutan misaun profétika esperituál fraternidade umana no solidariedade hanesan valór prinsípiu hodi moris no hamoris-an nu’udar Maromak nia kriatura.
Xefe Bankada KHUNTO, António Verdiál de Sousa, hateten mundu no Timor-Leste sente lakon líder espirituál ho umildade, defensór ba sira ne’ebé vunerável liu no promotor pás, justisa no fraternidade entre povu.
“Vizita Sua Santidade mai iha Timor-Leste iha tinan kotuk transmite mensajen profunda la’ós ba Katóliku maibé ba mós sidadaun hotu, mensajen simples pluralismu, apoiu ba sira ne’ebé kiak no preokupasaun sira seluk, Papa nu’udar ezemplu ida ba ita hotu”, nia lembra.
Nia lori bankada expresa deskansa ho hakmatek pás no eterna Papa Francisco. Obrigadu Papa Francisco ba ninia domin serbi Igreja.
Xefe Bankada PLP, Maria Angelina Sarmento, hateten Papa demostra podér fé iha asaun hanorin ita lideransa ne’ebé loos iha serbisu no medida ida ne’ebé sosiedade refleta iha forma atu trata ninia membru ne’ebé vunerável liu.
“Vizita Sua Santidade ne’ebé hala’o iha 9-11 setembru 2024 grava iha ita-nia espíritu momentu signifikadu esperiturál, ninia prezensa fortalese ita-nia fé no transmite poderozamente mensajen fé, esperansa ho paisaun no unidade, enfatiza verdadeiru tezouru nasaun mak ninia povu no apela ba dezenvolvimentu sentraliza ba ema ho baze ita-nia progresu”, nia haktuir.
Eventu ne’e hetan partisipa husi Primeiru Ministru (PM), Kay Rala Ray Xanana Gusmão, membru IX Governu Konstituisionál, korpu diplomátiku, partidu polítiku ho konvidadu sira seluk.
Notísia relevante: PN aprova votu pezár ba falesimentu Papa Francisco ho unanimidade
Jornalista : Nelson de Sousa
Editora : Rita Almeida