KOVALIMA, 06 Maiu 2025 (TATOLI) – Bee Timor-Leste, Empreza Públika (BTL,E.P), munisípiu Kovalima, daudaun-ne’e kontinua halo melloria ba sistema atu distribui bee-moos ba komunidade sira iha área urbana, munisípiu Kovalima.
Koordenadór BTL.E,P Kovalima, Castro Dody Ramos, informa katak razaun empreza estatál ne’e kontinua halo melloria ba sistema tanba daudaun ne’e garante de’it rekursu bee-moos ida de’it, mak BTL halo jestaun hodi distribui bee-moos ba komunidade sira.
“Kada loron BTL ense bee iha tanki rezervatóriu lima atinji kúbiku rihun ida to’o 1500 kúbiku hodi halo distribuisaun bee-moos ba komunidade sira, nune’e BTL halo kontrola másimu, tanba daudaun ne’e ita-nia rekursu bee ida de’it; seidauk sufisente atu kobre. Maibé, BTL halo jestaun hodi fornese bee-moos ba komunidade bazeia ba oráriu”, Castro Dody Ramos, relata ba TATOLI, iha nia servisu fatin Kovalima, ohin.

Ho nune’e iha área urbana, BTL kontinua halo melloria ba sistema hanesan foin lalais, iha bairru Cendana rua; kuaze uma-kain 30-resin la asesu bee-moos, tanba presaun bee la to’o no nia impaktu husi komunidade konstrui uma iha sistema nia leten, difikulta BTL atu halo manutensaun ba sistema, maibé ekipa rezolve ona.
Rekursu bee ida, BTL rekoñese, iha aldeia Asumaten, Suku Debos, Postu Suai, distribuisaun bee-moos seidauk to’o atu loke sistema maibé BTL tau esperansa ba empreza Jufado halo kanalizasaun bee-moos bele rezolve ona distribuisaun bee-moos ba komunidade iha área urbana hotu.
Castro dehan, iha trimestre ba dahuluk BTL.E,P halo identifikasaun ba liña distribuisaun no transmisaun hodi kontrola másimu, servisu produsaun ba bee-moos ne’ebé kada fulan prodús bee-moos hanesan Janeiru prodús bee-moos 43,690, Fevereiru 34,44 no Marsu iha 33,168 metru kúbiku hodi distribui bee-moos ba komunidade sira.
“BTL,E.P Kovalima kontinua halo melloramentu sistema foun zona rua; iha bairru Cendana rua ho distánsia metru 300, ami hasoru difikuldade kona-ba distribui bee-moos ba kliente sira iha bairru referidu, maibé konsege asesu ona bee-moos tuir oráriu”, nia dehan.
Realidade ne’ebé tékniku BTL,E.P iha terrenu hasoru difikuldade mak hanesan foinlalais halo manutensaun sistema bee-moos iha ospitál referál, tanba kanu ho medida inch rua BTL troka hodi instala fali inch ida.
Distribui ba komunidade iha área urbana parte auto-estrada suku Ogues to’o iha Sukabilaran distribui bee-moos bazeia ba oráriu provizóriu – sufisente, ekipa nafatin esforsu hodi halo melloria di’ak liu ba sistema bee-moos tuan sira.
Haree ba kondisaun fízika iha área urbana, kanu balun nafatin sei uza antigu maibé BTL esforsu hodi rai tanke rezervatóriu lima iha kondisaun di’ak hodi distribui bee-moos maibé presiza hein empreza iha urbana finaliza bee-matan rua atu apoiu área urbana bazeia mapamentu BTL iha Kovalima.
Tuir mapamentu, instituisaun Estadu ne’e distribui bee-moos ba komunidade iha zona haat hanesan iha suku Ogues parte auto-estrada husi zona haat to’o iha zona ida iha suku Suai Loro iha Sukabilaran bele kobre ho sistema foun ne’ebé apoia husi bee-matan rua bele kobre hotu, tanba daudaun-ne’e instala hela sistema.
Projetu ne’ebé daudaun ne’e implementa hanesan iha Postu administrativu Zumalai, Fohorem no postu Fatululik la’o hela, tanba polítika BTL E.P molok atu implementa projetu sei bolu autoridade lokál husi munisípiu to’o iha postu administrativu oinsá bele hola parte atu asina kontratu di’ak.
Empreza estatál ne’e halo kontrolu másimu iha metru kontadór tanba BTL.E,P iha pesoál na’in-hitu atu kobre iha área urbana bainhira distribui bee-moos iha bairru sira, tékniku iha obrigatóriu atu halo kontrolu metru kontradór sira hodi haree mós presaun bee-moos kada kontadór sira.
Bazeia ba dadus ne’ebé rejista iha sistema, hahú BTL,E.P eziste, populasaun ne’ebé mak asesu ona bee-moos iha área urbana iha munisípiuKovalima hamutuk 12,323 ho totál uma-kain 1,262.
Iha sorin seluk, Administradór postu administrativu Suai, Idelfonso Maria Amaral reforsa, komunidade iha postu Suai maioria asesu ona bee-moos maibé iha aldeia balun mak seidauk asesu.

“Ha’u-nian balun asesu no balun seidauk asesu. Ita haree BTL ,E.P mak halo instalasaun maibé iha área urbana de’it maibé iha parte Busakukun seidauk halo instalasaun nune’e hanesan autoridade hamutuk ho xefe suku elabora iha planu PDIM 2026 atu halo perfurasan bee-moos no programa PNDS”, nia informa.
Autoridade postu ne’e dehan, kada tinan autoridade fó prioridade programa dada bee-moos hanesan programa PNDS implementa projetu konstrui uma merenda eskolár no dada bee-moos ba komunidade sira.
IX Governu konstituisionál fó prioridade ba setór importante sira hanesan dada bee-moos, autoridade esforsu liuhusi implementa programa PNDS, PDIM no servisu hamutuk ho parseiru sira.
Bazeia ba dadus monografia, iha Postu administrativu Suai, iha nia Suku Beco, Kamenasa, Debos, Labarai no Suai Loro ho nia aldeia 34 , populasaun 29,525 ho totál xefe família 7504.
Abitante Fernando Amaral dehan, ho ezisténsia Bee Timor-Leste, Empreza Públika hodi halo instalasaun kontadór maske seidauk asesu bee-moos ho pursentu 100 maibé bele rezolve ona komunidade nia preokupasaun atu asesu bee-moos.
“Ami dehan bele rezolve maske BTL,E.P distribui bee-moos ba komunidade tuir oráriu ne’ebé mak BTL kria ona no bainhira iha programa kona-ba asesu bee-moos bainhira hato’o keixa tékniku sira mai haree hodi foti asaun”, nia dehan.
Notísia relevante:BTL, E.P Kovalima arrekada reseita rihun 34-resin ba kofre Estadu
Jornalista:Celestina Teles
Editór :Rafael Ximenes de A. Belo