DILI, (ANTIL) – Kandidatu Prezidente Repúblika, António da Conceição ‘Kalohan’ konsidera, lei ho númeru 7/2017 ne’ebé ko’alia kona-ba eleisaun prezidensiál, prejudika eleitoradu atu partisipa festa demokrasia.
Ho lei ne’e, taxa partisipasaun tinan lima ba kotuk ho pursentu 80, tinan ne’e tun ba pursentu 76.86. “Ita labele halo lei ida ho idealismu aas, maibé la-kondis ho situasaun real Timor-Leste nian”, Kalohan ba ANTIL liuhosi telefone, Kuarta, (23/3). “Ha’u lamenta mak limitasaun oras ne’ebé mak haktuir iha lei ne’e”.
Dekretu ne’e, ko’alia kona-ba prosedementu votasaun no kontajen votu, apuramentu, artigu 7 pontu 1 haktuir òrariu funsionamentu eleisaun. Katak, sentru votasaun loke tuku 7.00 dader to’o 15.00 lokraik.
Tinan 2007 no 2012, taxa partisipasaun pursentu 80 ho totál eleitòr iha 2007 hamutuk 500.mill ital. Totál eleitòr iha 2012 hamutuk 628.454 ho sentru votasaun 630, estasaun votu 850, suku hamutuk 442.
Entretantu, informasaun eleitoràl ne’ebé governu públika, totál populasaun 1.183.643 (sensus 2015), eleitoradu nasionál ho totál 743.150 hosi munisípiu 13, postu administrativu 64, suku 442, sentru votasaun 696, estasaun votu 944.
Maibé, taxa partisipasaun hosi totál eleitòr 743.150, eleisaun 20 Marsu foin lalais ne’e hamutuk 504.730, ho pursentu 76.86, kompara ho eleisaun sira ne’ebé mak liu ona, tinan ne’e tun. Mesmu, aumenta sentru votasaun 66 no estasaun votu 94.
Tuir nia, populasaun hosi Dili to’o munisípiu labele ezerse direitu iha loron votasaun, oras ne’ebé mak determina la-haree ba kondisaun hanesan distánsia povu nia hela fatin ho sentru votasaun.
“Governu halo lei, maibé la-kondis ho realidade Timor, la-fasilita tan povu atu vota”, Kalohan lamenta no husu atu hadi’a iha eleisaun lejislativu ne’ebé mak sei akontese iha tempu besik.
Labele halo lei ida, uza rai seluk hodi sai sasukat, defaktu Nasaun nia moris seidauk adaptadu ho teknolojia hanesan akontese iha nasaun dezenvolvidu sira, realsa.
Nasaun seluk, hatutan, kondisaun moris avansadu, dala balun ema tur fatin mós bele vota ho sistema online, maibé Timor seidauk. Hadi’a lei hodi garante sidadaun nia direitu iha loron ne’ebè tinan lima akontese dala-ida.
Jornalista: Manuel Pinto
Editora: Rita Almeida