OÉ-CUSSE, 18 agostu 2021 (TATOLI)—Sentru Informasaun no Ekipa Komisaun Prevensaun no Mitigasaun COVID-19 iha Rejiaun Administrativa Espesiál Oé-Cusse Ambeno (RAEOA), rejista kazu positivu COVID-19 hamutuk 115 no hein rezultadu teste hosi laboratáriu hamutuk na’in-15.
Notísia Relevante: Serka sanitária iha RAEOA, Dili no Ermera to’o 30 agostu
“Dadus komulativu COVID-19 tuir teste laboratóriu iha RAEOA hahú loron 23 marsu 2020 to’o 18 agostu 2021, ne’’ebé halo ona teste 2637 ho rezultadu negativu 2502, kazu konfirmadu 150, rekoperadu (konfirmadu + provavel) 35, kazu pozitivu ne’ebé baixa iha izolamentu 115, hein rezultadu 11, óbitu (0),” Prezidente Autoridade RAEOA, Arsénio Paixão Bano, hateten liuhosi konferénsia imprensa iha salaun alfandega Palaban, Oé-Cusse, kuarta ne’e.
Dadús atuál halo akompañamentu hamutuk 62 kompostu hosi konfinamentu no kuarentena obrigatóriu, hanesan iha kuarentena Sacato na’in-rua (2), Etaro-Masins na’in-52, auto-izolamentu na’in-ualu (8), auto-kuarentena laiha, baixa iha sala izolamentu Clinica Coração na’in-tolu (3), baixa iha sala izolmentu Kitahara Mahata na’in-112.
Istória pasiente COVID-19 iha RAEOA
Iha loron 28 jullu 2021, ekipa Prevensaun no Mitigasaun deteta dahuluk kazu konfirmadu pozitivu COVID-19 iha Sentru Saúde Komunitáriu Baqui, Sukuo Naimeco, tanba iha loron ne’e pasiente hala’o tratamentu tuir triajén iha sentru saúde refere no iha triajén Sentru Saúde Komunitária Oésilo no iha triajén ba Hospitál Referensia Oé-Cusse.
Liuhosi triajén sira-ne’e mak konsege deteta pasiente pozitivu hanesan Clustér iha aldeia Baqui pasiente feto ida, tinan 46, profisaun nu’udár agrikultura.
Pasiente ne’e ba konsulta iha Sentru Saúde Baqui iha tuku 09:30 dadeersan, tanba loron tolu ona sofre mear-tasak kór kinur ho kuantidade uitoan, inus-been, fani, isin-manas, ulun moras. Nesesidade fisiolojika normál.
Durante ne’e pasiente la hala’o viajen iha fatin risku ruma, laiha kontatu ho ema ne’ebé mai hosi Dili-Indonézia. Nia atividade loro-loron faan dosi iha merkadu no iha bairu laran. Nune’e pasiente ne’e contact tracking ho nia família no iha aldeia Baqui laran hamutuk ema na’in-rua (2) konsege afeta pozitivu COVID-19.
Iha loron 31 juñu, deteta cluster foun kazu pozitivu COVID-19 iha komunidade suku Naimeco, aldeia Baqui, feto ida naran Natercia Salu (28), nu’udár funsionáriu Património do Estado, sintomatika semana-ida ona, mear tasak ho kór mutin, fani, inus been, ulun moras, isin-manas, no durante ne’e nia hetan kontatu ho nia kolega ne’ebé maihosi Díli.
Pasiente ne’e halo contact tracking ho nia familia iha uma laran iha aldeia Baqui, kolega sira iha serbisu fatin hamutuk ema na’in-47 ona mak pozitivu COVID 19. Nune’e mak totál kazu pozitivu cluster iha Baqui hamutuk ema na’in-48 ona mak afeta pozitivu COVID-19, kompostu hosi mane na’in-17 no feto na’in-31.
Cluster iha Oésilo
Iha 03 agostu, deteta cluster foun kazu pozitivu COVID-19 iha komunidade sub-rejaiun Oésilo, suko Bobometo, Aldeia Saben, pasiente Zemilianti Falo (21), nu’udár agrikultura ho nia sintomatika loron-rua ona ho mear maran, inus been, tolan kaben kakorok laran sente moras. Pasiente ne’e deteta iha triajén sentru saúde komunitáriu Oésilo ho RDT teste swab pozitivu COVID-19, no halo konfirmasaun ho PCR hosi laboratóriu deteta pozitivu COVID-19.
Kronolojia; pasiente antes ne’e hala’o vizita ba família (inan rasik) iha nasaun viziñu fronteira Timor Tengah Utara (TTU). Nune’e pasiente halo contact tracking ba nia família iha aldeia Saben hamutuk ema na’in-24 ona mak pozitivu COVID 19, nune’e totál pozitivu cluster iha aldeia Saben hamutuk ema na’in-25, kompostu hosi mane na’in-11 no feto na’in-14.
Cluster iha Pante Makasar
Cluster iha bairru Masin, aldeia Sanane, suku Costa, sub-rejiaun Pante Makasar, iha loron 06 juñu ne’e, deteta cluster foun kazu pozitivu COVID-19 iha suku Costa, aldeia Sanane, pasiente Domitilia D. R. da Costa (50), sintomatika, kakorok laran sente katar, kotuk laran moras, laiha sensitivu atu horon, ho nia história viajen mai hosi Dili iha loron 03 agostu ne’e, mai ho aviaun ZEESM.
Durante loron-tolu pasiente hala’o auto-kuarentena iha uma, pasiente halo contact tracking ba família no ema seluk hamutuk ema na’in-15 ona mak pozitivu COVID 19, nune’e totál pozitivu cluster iha bairru Masin hamutuk na’in-16 ona kompostu hosi mane na’in-sia (9) no feto na’in hitu (7).
Cluster iha bairu Padimau, suku Costa, aldeia Sanane, iha 07 agostu ne’e deteta cluster foun pozitivu COVID-19 iha suko Costa, aldeia Sanane, pasiente Angelo dos Anjos Bano tinan (51), nu’udár funsionáriu Sekretáriu Rejionál Asuntu Edukasaun Solidariedade Sosiál, sintomatiku loron-tolu ona ho mear maran, fanin, inus been, isin manas, kolen. Durante ne’e halo kontaktu ho nia kolega serbisu mai hosi suku Naimeco, aldeia Baqui.
Pasiente halo contact tracking tan ho família uma laran no kolega sira iha serbisu fatin hamutuk ema na’in-15 ona mak pozitivu COVID 19, ho nune’e totál pozitivu cluster iha bairru Padimau hamutuk na’in-16 ona mak pozitivu COVID-19, kompostu hosi mane na’in-hitu no feto na’in-sia (9).
Cluster iha kuarentena Etaro, aldeia Sanane, suku Costa, sub-rejiaun Pante Makasar, iha 14 agostu deteta cluster foun pozitivu COVID-19 iha kuarenetna obrigatóriu Etaro Masin, pasiente Tomas Fuca (47), nu’udár funsionáriu APORTIL RAEOA, asintomatiku ho istória viajen mai hosi Dili ho Ró Atauro Express iha loron 03 agostu. Ekipa Komisaun Prevensaun no Mitigasaun COVID 19 hosi Pilar 3 no 4 halo evakuasaun ba iha kuarentena obrigatóriu Etaro hodi kumpre loron 14, no iha 13 agostu, pasiente teste swab rezultadu pozitivu COVID 19.
Tuir istória, tanba halo contact tracking ba nia kolega sira iha kuarentena obrigatóriu iha Etaro hamutuk na’in-neen (6) ona mak pozitivu COVID-19. Nune’e, totál pozitivu cluster kuarentena obrigatóriu Etaro Masin hamutuk ema na’in-hitu (7) ona mak pozitivu COVID-19, kompostu hosi mane na’in-lima (5) no feto na’in-rua (2).
Entretantu dadus kuarentena no auto-kuarentena komulativu COVID-19 iha RAEOA hahú iha loron 23 marsu 2020 to’o 18 agostu 2021 hamutuk ema na’in-1632 mak:
Konfinamentu no kuarentena obrigatóriu hamutuk ema na’in-1338, kompostu hosi ema iha Hotel Oé-upu ema na’in-883, rezidénsia Fulolo na’in-39, kuarentena Sakato 81, kuarentena alfandega Mahata 128 no kuarentena Etaro-Masin 207.
Auto-kuarentena hamutuk ema na’in-294, kompostu hosi ema iha Hotel Lifau 110, Hotel Canare 30, rezidénsia Senhor. Domingos Salu na’in-hitu (7), sentrál eletrika Sakato 13, rezidénsia KBRI RAEOA na’’in-haat (4), rezidénsia Fransiskana na’in-ida (1), rezidénsia Dominikana na’in-rua (2), rezidénsia Portugés 10, uma Senhor Guilherme Soares na’in-12, auto-kuarentena Dra. Catarina Anunu 30.
Autokuarentena iha Senhor João Taves nia uma hamutuk na’in-sia (9), Senhor Martinho Abani nia uma iha na’in-neen (6), auto-izolamentu na’in-17, auto-kuarentena Sra. Helena Pegas na’in-sia (9), rezidénsia polisia Imigrasaun na’in-ida (1), Senhor Fernando Mendonca nia rzidémsia na’in-tolu (3), auto-kuarentena madre Carmalita na’in-tolu (3), auto-kuarentena senhor Paulo Ribeiro na’in-ida (1), auto-kuarentena Ssnhor Francisco Marques na’in-ida (1), Senhor Antonio nia rezidénsia na’in-ida (1), F-FDTL nia rezidéncia iha Santa Rosa na’in-24,
Kumpre ona loron 14
Dadus komulativu COVID-19 iha RAEOA hahú loron 23 Marsu 2020-18 agostu 2021 hamutuk ema na’in 11570 mak hanesan iha Hotel Oé-Upu 883, Hotel Lifau 110, Hotel Canare 30, rezidénsia Fulolo 39, rezidensia KBRI na’in-haat (4), rezidénsia Franciscana na’in-ida (1), rezidénsia Dominikana na’in-rua (2), kuarentena Sakato na’in-79, rezidénsia Portugés na’in-10, rezidénsia senhor Domingos Salu na’in-hitu (7), Senhor Guilherme Soares nia uma iha na’in-ida (1), auto-kuarentena Dra. Catarina Anunu 30, senhor Joao Taves nia uma iha na’in-sia (9).
Senhor Martinho Abani nia uma iha na’in-neen (6), sentrál eletrika Sakato 13, kuarentena Afandega Mahata 128, kuarentena Etaro Masin 155, auto-izolamentu na’in-sia (9), auto-kuarentena Sra. Helena Pegas na’in-sia (9), Polisia Imigrasaun na’in-ida (1)/
Senhor Fernando Mendonça nia rezidénsia na’in-tolu (3), auto-kuarentena Madre Carmalita tolu (3), auto-kuarentena Sr. Paulo Ribeiro na’in-ida (1), auto-kuarentena Sr. Francisco Marques na’in-ida (1), senhor Antonio nia rezidénsia na’in-ida (1), F-FDTL nia rezidéncia iha Santa Rosa 24.
Kumpre pontu hitu iha Estadu Emerjénsia
Tanba kazu pozitivu COVID-19 iha RAEOA aumenta ba beibeik mak Prezidente Autoridade RAEOA, Arsénio Paixão Bano, apela ba públiku no Atoni-oan sira atu kumpre pontu hitu iha períodu estadu emerjensia no serka sanitária ne’e mak hanesan;
1.) Husu ba populasaun Oé-Cusse mantein distánsia sosiál, uza máskara hodi taka inus no ibun bainhira sai ba fatin públiku ka privadu ne’ebé ema barak uza, fase liman bainhira atu tama ba estabelesimentu komersiál, industriál ka prestasaun serbisu nian ka iha edifísiu sira, iha ne’ebé serbisu administrasaun públika funsiona.
2) Ema hotu-hotu ne’ebé hakarak tama ka sai hosi territóriu nasionál iha obrigasaun atu kumpre kontrolu sanitáriu, bazea ba regulamentu sanitáriu internasionál.
3) Bandu hakat liu rai-ketan atu halo atividade tradisionál ka kostumeira sira, no atu asesu ba merkadu sira-ne’ebé mak regula tiha ona.
4) Ema sira-ne’ebé tama iha territóriu nasionál maibé la respeita regra sira-ne’ebé hatuur ona iha númeru (2) no (3), sei hetan koima ho valór hosi $30 to’o $250, no sei selu rasik ninia despeza sira ba izolamentu profilátiku ne’e, no aplikasaun no kobransa hosi koima ne’ebé mak prevee iha númeru anteriór, kumpre regra sira-ne’ebé hatuur ona iha artigu 149-154, hosi Lei Nú. 11/2017, loron 24 fulan-maiu.
5) Ema sira-ne’ebé hatudu sintomatolojía ba moras COVID-19 ka hetan infesaun hosi SARS-CoV-2 labele tama iha autokaru ka embarka ka sa’e ba Ró ka Aviaun sira no temperatura isin-lolon nian ka isin manas ho grau 37.5.C ka a’as liu 37.5.C (grau sentígradu tolu nulu-resin-hitu ho balun) Mear; Kakorok Moras, Inus-Metin no fani; dada iis susar ka sente iis atu kotu.
6) Pesoál misaun diplomátika nian hirak ne’ebé hetan ona akreditasaun iha Díli bele kumpre períodu izolamentu profilátiku iha fatin ne’ebé Ministériu Saúde indika ona ka iha sira-nia hela fatin rasik.
7) Despeza sira kona-ba izolamentu profilátiku sei selu hosi ema ida-idak bainhira izolamentu ne’e kumpre iha estabelesimentu saúde privadu ka iha Sentru Izolamentu privadu sira.
Jornalista : Abilio Elo Nini
Editór : Cancio Ximenes
