DILI, 05 maiu 2023 (TATOLI)–Prezidente Autoridade Protesaun Sivíl Timor-Leste (APC-TL, sigla portugés), Ismael da Costa Babo, hateten, Governu sei la halo rekuperasaun ba uma sira ne’ebé hetan estragu hosi dezastre naturál ho estatutu rai Estadu.
“Tuir kritéria, vítima sira ne’ebé iha direitu hetan rekuperasaun hosi Estadu bainhira uma hetan estragu dezastre naturál maka kona-ba estatutu rai, iha ne’e Governu liuhosi APC probidu halo rekuperasaun iha rai Estadu, katak vítima okupa rai Estadu bele halo levantamentu dadus maibé la tama kritéria atu rekupera tanba rai Estadu,” Prezidente APC-TL, hateten iha Otél City 8, Manleuana, kinta ne’e.
Notísia relevante : Autoridade Covalima orienta APC identifika vítima dezastre naturál
Kritéria seluk, bainhira rai privadu foti dadus levantamentu no halo rekuperasaun tenke aprezenta ho dokumentu komprovativu hanesan sertifikadu rai mínimu iha deklarasaun ruma hosi Komisaun Terra no Propriedade.
“Enkuantu kona-ba rai disputa, bainhira rai ne’e ema nian depois nia ba hela, ida-ne’e tenke hein desizaun Tribunál. Ho ida-ne’e ita rejista depois arkiva hela maibé la tama kritéria atu halo rekuperasaun. Hanesan mós rai risku dezastre, ezemplu rai ne’e iha hela mota laran ka foho lolon ne’ebé bele fó risku, entaun ida-ne’e labele halo rekuperasaun, bele rekupera bainhira reklamante deside muda hosi área risku ba área seguru no komprova katak rai ne’e ninian rasik, la’ós rai Estadu ka rai okupante ilegál,” nia akresenta.
Nune’e mós rai protejidu, katak rai sira ne’ebé protejidu ba ambientál, ida-ne’e mós labele halo rekuperasaun, liu-liu iha mota ninin sira ho distánsia metru 50 ka área sira ne’ebé protejidu.
“Durante ne’e rejista uma ne’ebé hetan estragu durante kalamidade 04 abríl 2021 hamutuk 5.000, fó ona rekuperasaun 2.000 resin, enkuantu restu seidauk tanba de’it estatutu rai, hanesan uma-kain sira hetan estragu iha tasi-tolu ne’e rai Estadu no rai protejidu, rai risku ba dezastre,” nia informa.
Nune’e, Jerente APC-TL fó hanoin ba Komandante operasaun munisípiu hotu atu familiár ho sistema levantamentu dadus vítima durante dezastre, katak Estadu konsidera bele fó ba sidadaun sira ne’ebé sai vítima ba dezastre maibé tenke tau atensaun ba kritéria sira.
Antes ne’e, Sentru Operasaun hamutuk ho Diresaun Jestaun Dezastre Naturál APC, hahú hosi janeiru to’o marsu 2023, simu ona rejista uma estragu hamutuk 8.000.
“Iha baze legál ne’ebé iha fó biban atu tau rigór liután levantamentu dadus iha terrenu, ho nune’e konsulta ho asesór legál sira tuir orgánika Protesaun Sivíl katak Prezidente Autoridade iha kompeténsia bele hasai despaisu ho diretiva Komandante operasaun hodi ezekuta iha terrenu,” nia tenik.
Jornalista : Antónia Gusmão
Editora : Julia Chatarina
