ABU DHABI, 26 fevereiru 2024 (TATOLI) – Sekretariadu Organizasaun g7+ no Grupu Adezaun Organizasaun Mundiál Komérsiu (OMK) organiza hamutuk sorumutu Ministeriál komérsiu nian ba dala-III ho Ministru Komérsiu sira iha ámbitu konferénsia Ministeriál OMK nian ba dala-XIII iha sentru ezpozisaun Nasionál Abu-dhabi –Emiradus Arabes Unidus (EAU), hodi husu ba OMK hala’o papél ativu hodi promove nesesidade entre komérsiu no pás hodi alkansa estabilidade ekonómika no moris-di’ak.
Iha sorumutu ne’e, grupu simu adezaun sira husi país Comoros no Timor-Leste ba OMK. Nasaun rua ne’e hatudu nia vontade hodi fahe ninia esperiénsia ho adezaun sira seluk ne’ebé la’o hela dezde kedas tinan 2016 simu Afganistaun no Liberia no hahú Timor-Leste ho estatutu hanesan país observadór no iha tinan 2024 adere ba OMK hamutuk ho país Comoros eleva tan membru país hamutuk 166.
Xefe Estadu Timor-Leste, José Ramos Horta, iha nia intervensaun, hateten, la iha dalan klaru liu ba nasaun g7+ sira iha mundu turbulente maibé kria pás no estabilidade iha país idaidak.
“La iha dalan ba nasaun g7+ sira iha mundu turbulente ida ne’e, funu ne’ebe lao hela iha rai Ukrania no tensaun ne’ebé akontese iha rai França afeta ba supply chain ba nasaun g7+ sira, tanba ne’e ejize nasaun membru sira hodi kontinua luta ba dame iha idaidak nia nasaun,” Horta hateten.
Iha oportunidade ne’e, Diretora-jerál OMK, Ngozi Okonjo-Iweala, dehan katak nesesidade ba komérsiu pás mak hanesan instrumentu ida ne’ebé forte hodi promove pás no estabilidade iha kontestu Estadu sira ne’ebé afetadu husi frajilidade no konflitu.
Sorumutu ne’e mós hanesan oportunidade ida atu apresia lideransa Afeganistaun nian ba koordenasaun husi Grupu OMK iha 2018-2020, no ba Liberia nune’e mós Timor-Leste dezde 2021.
Sorumutu ne’e ho estabelesimentu Programa Traballu ida-ne’ebé orientadu ba asaun kona-ba Komérsiu Pás ba FCS, hanesan propoin iha WT/GC/W/830. Programa Traballu ne’e ninia objetivu mak atu hasa’e kompriensaun kona-ba komérsiu-pas, liuliu, oinsá komérsiu bele ajuda promove no sustenta pás iha FCS.
Grupu ne’e kompromete atu halo konsultasaun ho membru sira iha Komisaun Komérsiu no Dezenvolvimentu, atu nune’e bele foti desizaun multilaterál ida kona-ba Programa Traballu iha Konferénsia Ministeriál OMK da-14 (MC14) tempu oin mai iha Camerun.
Grupu Adezaun OMK g7+ harii hanesan plataforma atu fasilita integrasaun FCS iha OMK inklui liuhusi adezaun OMK, lidera dezenvolvimentu programa komérsiu OMK nian ba pás ba FCS hotu-hotu, fasilita fahe lisaun sira kona-ba promosaun komérsiu no advokasia ba polítika komérsiu multilaterál inkluziva no efetiva.
Sorumutu dahuluk Ministru Komérsiu sira husi grupu adezaun ba OMK g7+ hala’o iha 10 dezembru 2017 no iha 12 juñu 2022 durante Konferénsia Ministeriál OMK ba da-11 no 12 tinan 2017.
Jornalista: Joanico de Araújo
Editór: Rafael Ximenes de A. Belo