DILI, 27 juñu 2024 (TATOLI)—Murak Rai Timor, Empreza Públika (MRT, E.P) no empreza konsórsiu Estrella Resources Limited (ESR), kinta ne’e, asina akordu pra-sósiu ka shareholder agreement hodi halo peskiza ba manganéz bloku tolu iha munisípiu Lautém.
Prezidente Konsellu Administrasaun no Prezidente Komisaun Ezekutiva MRT, E.P, José Manuel Gonçalves, hateten, akordu ne’e hodi forma empreza konsórsiu ida atu kontrola implementasaun atividade sira.
“Asina akordu ohin ne’e atu mellora liután ami-nia koñesimentu tékniku nune’e bele define ka kuantifika rekursu ne’ebé iha hodi justifika dezenvolvimentu manganéz iha bloku tolu ne’e. Agora ita hahú ho estudu ida bolu prospesaun no peskiza,” José Manuel Goncalves, informa, iha Timor Plaza, Dili, kinta ne’e.
Nia konsidera, serimónia ne’e importante tanba antes ne’e empreza halo estudu inísiu ne’ebé hatudu katak iha bloku tolu iha indikasaun rekursu manganéz ne’ebé potensiál atu halo dezenvolvimentu.
“Estudu agora ne’e ita-nia foku ba rekursu nomós define ka kuantifika rekursu hira mak eziste iha bloku tolu ida-ne’e mak esforsu ami halo agora ho ami-nia parseiru, antes to’o ba definasaun valór komersiál,” akresenta.
Peskiza ne’ebé sita halo bazeia ba lisensa prospesaunno peskiza durante tinan-haat maibé ho rezultadu di’ak.
“Tanba liuhusi peskiza ne’e mak ita sei prodús relatóriu viabilidade ekonómika ne’ebé sei determina kustu hira mak presiza hodi dezenvolve projetu ne’e,” nia tenik.
Asinatura dokumentu akordu pra-sósiu ida-ne’e hatudu MRT iha kompromisu atu serbisu no kolabora ho titulár direitu mineiru sira hotu ne’ebé envolve iha atividade minerál iha Timor-Leste hodi asegura partisipasaun Estadu iha atividade minerál tuir empresa estatál.
Notísia relevante : Murak Rai Timor, E.P foku uluk ba instalasaun ekipa molok dezenvolve setór mineiru
Tuir akordu pra-sósiu ida-nee, MRT sei serbisu hamutuk ho ESR hodi fó apoiu iha faze prospesaun no peskiza inklui dezenvolvementu rekursu manganeza iha área konsesaun tolu hanaran ZA001, ZA002 no ZA003 iha munisípiu Lautém, ho rasiu partisipasaun mak 30% ba MRT no 70% ba ESR.
MRT nia partisipasaun iha faze prospesaun no peskiza sei la’o tuir prinsípiu free carry, katak empreza estatál ne’e sei la tau osan iha atividade hotu ne’ebé sei implementa husi empreza konsórsiu ba serbisu sira ne’ebé ligadu ho identifikasaun, evaluasaun, interpretasaun no ikus mai halo kuantifikasaun ba rezerva manganéz iha área konsesaun tolu ne’e.
Prinsípiu free carry ida-ne’e sei esklui MRT nia espozisaun ba risku sira ne’ebé eziste iha faze prospesaun no peskiza.
“Ba ami-nia parseiru Estrella Resources Limited, ami hakarak reafirma katak ami asina akordu ida-ne’e ho hanoin atu kontribui hodi valoriza ka fó valór ba rekursu manganéz ne’ebé identifikadu ona iha área konsesaun tolu refere. Ami-nia kompromisu mak atu kontribui hodi dezenvolve projetu ne’e bainhira viável,” Prezidente Konsellu Administrasaun empreza estatál otimista.
Iha fatin hanesan, Diretór empreza ESR, Chis Daws, sente kontete tanba bele asina akordu nuneMe nia kompromote sei halo esforsu másimu ba projetu estudu prospesaun no peskiza.
“Ho estudu ne’ebé antes ne’e halo, hatudu indikasaun ba rekursu manganéz ne’ebé iha potensialidade atu halo dezenvolvimentu ho ida ne’e ba oin ami sei halo estudu ne’ebé di’ak liután hodi halo dezenvolve ba rekursu manganéz,” nia tenik.
Ministru Petróleo no Rekursu Minerál, Francisco da Costa Monteiro, ne’ebé sai sasin ba serimónia asina akordu pra-sósiu apresia ho inisiativa husi parte rua.
“Ha’u hato’o agrdese ba empreza rua, tanba ohin ne’e marka tan pasu importante ida, ha’u espera katak imi bele halo serbisu maka’ashodi implmenta imi-nia atividade ho di’ak tuir alvu ne’ebé iha ona,” nia dehan..
Governante ne’e konsidera, akordu ne’ebé ohin empreza rua halo hanesan esforsu nasionál ida ne’ebé ajuda Estadu.
“Estadu Timor-Leste halo esforsu nasionál ida atu dezenvolve ita-nia nasaun, liu-liu iha setór ekonomia, la’ós sai alternativu maibé neneik komplementa saida mak iha ona setór petróleu. Tanba tinan barak ita-nia rai ne’e depende hela ba setór petróleu maibé ita hatene katak iha indikasaun Bayu-undan ne’ebé durante ne’e sustenta ita tun daudaun ona,” nia tenik.
Tanba ne’e, Ministru husu entidade hotu atu esforsu maka’as atu buka forma oin-oin hodi dezenvolve alternativa no fonte sai hanesan rendimentu foun ba komplementa saida mak hetan ona husi petróleu.
ESR hetan prémiu lisensa tolu ba esplorasaun no avaliasaun (EELs), MEL2023-CA-ZA001, MEL2023-CA-ZA002, no MEL2023-CA-ZA003 no ualu ba autorizasaun rekonesementu (RPs) iha marau 2024 husi Autoridade Nasionál Minerál (ANM) ne’ebé lokaliza iha zona A ba atividade mina-rai ne’ebé aprova ona.
EEL no RP sira iha totál área kilómetru kuadradu 503,7 no seidauk hatene ona kona-ba esplorasaun modernu, liuhusi serbisu esplorasaun foin lalais ne’e, área sira-ne’e mós hatudu katak iha prospetiva boot ba riti no osan-mean ne’ebé la hanesan ho manganéz.
Jornalista : Arminda Fonseca
Editora : Julia Chatarina
