DILI, 07 janeiru 2025 (TATOLI)—Kámara Komérsiu Indústria Timor-Leste (CCI-TL, sigla portugés), tersa ne’e, asina akordu ho empreza 12 husi munisípiu lima hodi implementa programa dezenvolvimentu Small and medium-sized enterprises (SME’s) hodi hasa’e produsaun hare iha Timor-Leste.
Prezidente CCI-TL, Jorge Manuel Serrano, konsidera, serimónia asina kontratu ne’ebé ohin parte rua selebra ne’e importante tebes tanba tempu ona atu ajuda empreza kiik no médiu sira inklui ajuda joven sira filafali hamoris vida agrikultór, liu-liu hasa’e produsaun hare iha rai-laran.
“Objetivu mak ita tenke hasa’e produsaun rai-laran, ita tenke fó atensaun, dignifika ba agrikutór sira tanba sira mak prodús ai-han ne’ebé sai sentru ba ita hotu nia kabun,” Prezidente CCI-TL, hateten iha Acait.
Notísia relevante : Empreza GAT hakarak apoia natar-na’in Maliana hasa’e produsaun hare
CCI-TL hakarak tau atensaun ba produsaun rai-laran, liu-liu ba munisípiu sira nune’e atividade ekonómika bele la’o ho di’ak.
“Kontratu ne’ebé ohin ita asina, ha’u husu empreza sira atu ezekuta ho onestidade no vontade tanba buat sira ne’e mak kesi ita iha relasaun nafatin ba futuru,” nia akresenta.
Jorge Manuel Serrano prefere haree mós mikro no médiu empreza sira tanba sira ne’e mak fó sustentabilidade nasaun.
“Ita atu halo investimentu boot ruma tenke hahú husi empreza kiik no médiu sira, ne’ebé CCI-TL fó fiar ba imi atu serbisu hamutuk lori dezenvonvimentu ba ita-nia nasaun,” nia tenik.
Iha biban hanesan, Vise-Prezidente CCTI-TL, Rui Castro, esplika, kontratu ne’e la’ós fó apoiu osan maibé kréditu ho métodu sasán, adubu, pestisida, fungisida, erbisida.
“Kréditu ne’ebé ita fó ba sira ne’e, kada ektare ida hahú husi $1.886,96, ne’ebé ohin empreza husi munisípiu lima hanesan Bobonaro, Baucau, Lautém, Manufahi no Viqueque mak asina kontratu,” nia informa.
Empreza kiik sira ne’e foku hotu ba hare, tanba ne’e ohin balun asina atu dezenvolve rai ektare ida no balun to’o ektare lima.
“Sira ohin asina ne’e ba époka dahuluk nian, ohin asina aban hahú ona implementasaun, entaun sura hahú husi janeiru to’o abríl sira ne’e halo ona kolleta, nune’e durante sira halo atividade CCI-TL fó apoiu tékniku to’o kolleta,” Rui Castro, hato’o.
Iha fatin hanesan, Prezidente empreza Toroky Farm Unipessoal, Lda husi munisípiu Baucau, Jaime do Reis, sente kontente tanba bele asina kontratu ho CCI-TL, nu’udar parte ida atu serbisu hamutuk hodi hasa’e produsaun hare iha rai-laran.
“Akordu ne’ebé ohin ami-nia parte asina ho CCI-TL ne’e ba ektare tolu, ida-ne’e importante tebes ba ami hodi hetan apoiu Governu nune’e bele hasa’e produsaun iha rai-laran, liu-liu hare tanba kada tinan Timor-Leste gasta tonelada 150.000 ba konsumu iha rai-laran,” nia katak.
Atu responde ba kestaun ne’e maka Governu halo programa hodi hahú investe iha setór produtivu atu responde ba ezijénsia demanda nasionál ba foos nian.
“Kada tinan Governu gasta osan barak halo akizasaun foos importasaun sira, entaun di’ak liu osan sira ne’ebé ita halo produsaun Governu sosa fali de’it,” Jaime do Reis, tenik.
Akordu ohin ne’e ba époka dahuluk tinan ida ne’e nian, ho estimasaun bainhira halo jestaun di’ak bele kolleta hodi hetan tonelada lima to’o hitu.
Nune’e mós, Prezidente Kréditu Uniaun Lanamona, Domingas dos Santos, agradese tebes ba CCI-TL tanba bele iha inisiativa apoiu empreza kiik sira hamoris atividade agrikultura.
“Ha’u asina ba ektare lima, fiar katak ha’u sei hasa’e produsaun hare iha Maliana, tanba atividade ne’e la’ós foin halo maibé dezde tempu Indonézia ami halo natar, nune’e ho apoiu agora ne’e ajuda tebes ami hodi hasa’e produsaun hare,” nia dehan.
Tuir kontratu, empreza halo kréditu hodi sosa sasán sira hanesan adubu, fini pestesida no seluk tan hodi halo produsaun aumenta tonelada hitu to’o 10.
“Bainhira ami konsege duni alvu ne’ebé iha, mak fa’an produtu sira ne’e ba empreza sira seluk hodi fó fila osan kréditu CCI-TL nian maibé sira mak hakarak sosa produtu, ne’ebé ami rasik prodús entaun diskonta de’it kilograma ida $0,50 sura ba ektare ida $1.886,96 fó ba sira restu ami nian,” nia esplika.
Jornalista : Arminda Fonseca
Editora : Julia Chatarina