VIQUEQUE, 03 fevereiru 2025 (TATOLI)—Governu liuhusi Ministériu Agrikultura Peska, Pekuária no Floresta (MAPPF) liuliu Diresaun Irrigsaun Nasionál (DIN) normaliza ona irrigasaun Hae-Oli iha suku Irabin de Baixo, postu administrativu Uatucarbau, munisípiu Viqueque ne’ebé aat kuaze tinan 11 ne’e, atu bele fasilita agrikultór sira halo fali natar.
Notísia Relevante: MAPPF prevee millaun $5-resin konstrui irrigasaun iha Baucau-Bobonaro-Viqueque
Administradór postu Uatucarbau, Anacleto D. Sarmento, hateten irrigaasaun Hae-Oli aat kuaze tinan 11 ne’e, afeta ba komunidade nia natar ektare hamutuk 36 ne’e abandonadu.

“Nune’e, foin lalais ne’e, ha’u hamutuk ho xefe suku Irabin de Baixo esforsu halo pedidu hodi husu ajuda ba MAPPF hadi’a irrigaasaun ida-ne’e. Ikus mai MAPPF fó resposta ba ami-nia pedidu, hodi destaka ekipamentu eskavatór no bronjon ba ami hodi satan bee no ita-nia komunidade apoiu servisu hadi’a irrigasaun ida-ne’e. Ohin irrigasaun Hae-Oli funsiona fali, ita hahú kanaliza ona bee ba natar, atu aban ba oin ita-nia agrikultór sira bele halo fali sira-nia natar ne’ebé abandonadu durante tinan 11 nia laran,” utoridade Uatucarbau ne’e hateten ba jornalista sira iha irrigasaun Hae-Oli, suku Irabin de Baixo, ohin.
Maibé, nia dehan, irrigasaun Hae-Oli hadi’a provizóriu oinsá kanaliza bee ba natar sira-ne’ebé abandonadu tinan barak durante ne’e atu komunidade bele hahú halo sira-nia natar.
“Irrigasaun hadi’a semi permanente, ita-nia komunidade hahú halo sira-nia natar lai, depois ita husu tulun tán ba ministériu, futuru konstrui irrigasaun ida-ne’e ba permanente,” nia dehan.
Tanba ne’e, nia husu agrikultór sira hahú halo fila-fali natar hodi hasa’e produsaun hare no responde ba nesesidade loro-loron.
“Tanba irrigasaun di’ak ona no kanaliza bee ba natar, ne’ebé ha’u husu ba agrikultór sira tenke halo atividade halai natar sira-ne’e hodi hatudu ba Governu,” nia hateten.
Ih fatin hanesan, xefe suku Irabin de Baixo, José Baptista do Carmo, hato’o agradesimentu ba MAPPF ne’ebé apoia agrikultór sira hodi hadi’a irrigasaun Hae-Oli ne’ebé aat tinan barak.
“Ha’u hato’o agradesementu ba mandatu Governu Konstitusionál da-sia (IV) no administradór postu Uatucarbau nia esforsu bele responde ona kumunidade nia preokupasaun durante ne’e, liuliu ba irrigasaun Hae-Oli. Irrigasaun funsiona fali ona sei fasilita ita-nia agrikultór sira halo fali sira-nia natar,” nia hateten.
Iha biban ne’e, reprezentante natar na’in, Domingos Quintão, sente kontente tanba Governu ajuda ona komunidade hadi’a irrigasaun Hae-Oli hodi agrikultór sira hala’o fali atividade halai natar hodi bele hasa’e produsaun hare iha rai ida-ne’e.
“Ami-nia natar abandona tinan naruk, ami tenke ba halo natar iha Baidubu, maibé agora Governu ajuda hadi’a ona, ami halo fila-fali natar. Ami nafatin husu ba Governu se bele halo konstrusaun permanente, tanba agora kee de’it, tempu udan boot mota bele sobu fila-fali irrigasaun ne’e,” nia dehan.

Enkuantu, irrigasaun Hae-Oli ne’e MAPPF hahú destaka ekipamentu iha irrigasaun ne’e loron 23 fulan-janeiru hodi halo kee bee-dalan no ramata kee bee-dalab iha loron 01 fulan-fevereiru 2025.
Tuir observasaun, iha serimónia loke bee husi irrigasaun Hae-Oli ne’e, molok loke bee ba natar agrikultór hamutuk ho autoridade postu Uatucarbau, lia-na’in sira realiza serimónia rituál no oho animál hanesan manu, fahi no asu hodi husu matak malarin ba bei-ala sira, hafoin ramata rituál kontinua kanaliza bee ba natar ektatre 36.
Iha serimónia ne’e, agrikultór sira entuzismu tanba natar ne’ebé abandonadu tinan barak hahú funsiona fali.
Tuir dadús, natar Hae-Oli ho totál ektare hamutuk 36 no sei fó benifisia ba uma kain 26 iha suku Irabin de Baixo, postu Uatucarbau.
Iha serimónia ofisial loke bee ba natar Hae-Oli hetan partisipasaun husi autoridade lokál, Polísia Nasionál Timor Leste (PNTL) eskuadra Uatucarbau no natar-na’in sira.
Notísia Relevante: Projetu konstrusaun irrigasaun Irabere iha ona prosesu konkursu públiku
Jornalista : Vitorino Lopes da Costa
Editór : Cancio Ximenes