iklan

MANATUTU, MUNISÍPIU

Ekipa interministeriál sei halo levantamentu dadus ba família afetadu programa autoestrada

Ekipa interministeriál sei halo levantamentu dadus ba família afetadu programa autoestrada

Ministru Petroleu Rekursu Minerál (MPRM), Francisco Monteiro. Imajen Tatoli/Hortencio Sanchez.

MANATUTU, 14 Abríl 2025 (TATOLI)—Programa sensibilizsaun no konsultasaun públika ba autoestrada ne’ebé Governu hala’o ho família afetada iha munisípiu Kovalima, Manufahi no Manatutu, seidauk finaliza maibé iha semana oin bainhira festa Paskua ramata tiha ne’e, ekipa interministeriál sei tun hodi halo levantamentu dadus ba família afetadu sira.

“Depois Paskua, ekipa ida sei halo levantamentu dadus ba família afetadu sira no sei intensifika loloos to’o fulan tolu oin mai,” Ministru Petróleu Rekursu Minerál (MPRM), Francisco Monteiro, hateten ba jornalista sira iha Natarbora, sábadu (12/04) ne’e.

Governante ne’e afirma, sensibilizasaun la’ós faze ikus maibé nia kontinuasaun sei iha no to’o ikus libertasaun rai hodi hakat ba konstrusaun projetu.

“Sensibilizasaun no konsultasaun públika ba projetu autoestrada atu nune’e ikus bele to’o iha faze libertasaun rai, atu ikus bele hahú konstrusaun husi Zumalai to’o Manatutu-Natarbora. Durante loron haat, ita hala’o sensibilizasaun husi Zumalai to’o Natarbora rona rasik preokupasaun lubuk ida hato’o husi komuniade. Ne’e ita sei tun fila-fali hodi ko’alia nafatin ho sira to’o ikus bele liberta rai sira-ne’e,” nia dehan.

Preokupasaun komunidade nian, nia dehan, rejistu hotu ona entaun ikus halo identifikasaun husi ekipa interministeriál ne’ebé kompostu husi Ministériu Obra Públika (MOP), Ministériu Planeamentu Investimentu Estratatéjiku (MPIE), Ministériu Interior (MI), Ministériu Agrikultura, Pekuária, Peska no Floresta (MAPPF), Ministériu Juventude Desportu Arte no Kultura (MJDAK), MPRM, Ministériu Justisa (MJ), Timor Gap, Empreza Públika (Timor Gap, E.P) atu halo levantamentu dadus ba propriedade no rai populasaun nian.

“Ekipa tun halo ona levantamentu no identifikasaun mak ita foin bele hatene valór hira husi populasaun sira-nia rai, plantasaun no seluk tan,” nia tenik.

Maske komunidade hato’o preokupasaun barak maibé komunidade hotu fó apoiu másmu ba implementasaun projetu autoestrada ne’ebé parte ida husi projetu Tasi-Mane.

“Komunidade konsiente katak projetu ida-ne’e ita-nia vizaun no planu ida integradu atu dezenvolve ekónomia nasionál liuliu setór petróleu,” Ministru ne’e dehan.

Rekorda fali katak, iha inísiu, konstrusaun ba autoestrada iha kilómetru 176 maibé hafoin halo ajustamentu, koinsidénsia ho mudansa estratéjika ba konstrusaun Planta LNG husi Beasu bá Natarbora mak fixa konstrusaun kilómetru 110, ne’ebé kilómetru 30 husi Suai bá Covalima konkluídu no sei konstrui tan kilometru 70-resin, hodi fahe ba seksaun tolu no kada seksaun konstitui husi kilométru 25-resin.

Durante konstrusaun autoestrada seksaun dahuluk, nomós ba Projetu Suai Supply Base, Governu prepara ona kuadru legál no mekanizmu apropriadu hodi fó indemnizasaun ba vítima afetada sira.

Prosedimentu ne’e, inklui identifikasaun ba rai, uma no plantasaun ne’ebé afetadu husi projetu no prosede ba preparasaun baze dadus, publikasaun ne’ebé permite kontestasaun no rezolusaun iha períodu determinadu no realiza kompensasaun.

Konstrusaun autoestrada, tuir estimativa husi MPRM no Timor GAP, E.P, sei iha impaktu diretu liuhusi oferta empregu entre rihun rua to’o lima no impaktu indiretu ne’ebé ba setór seluk hanesan restraurante, transporte, akomodasaun, oportunidade negósiu, agrikultura, pekuária, peska, turizmu, kriasaun sidade foun no indústria seluk ne’ebé sei envolve empreza lokál, inklui ajuda timoroan sira atu hetan kompeténsia foun.

Lembra katak, iha 07 Marsu 2025, Konsellu Ministru autoriza Ministériu Petroleu no Rekursu Minerál (MPRM) halo despeza relasiona ho programa kona-ba implementasaun Projetu Tasi-Mane iha Kosta Súl nasaun nian ho montante $40.500.000.

Hafoin ida-ne’e, MPIE liuhusi Komisaun Nasionál Aprovizionamentu (CNA, sigla portugés) sei lansa konkursu internasionál ida hodi buka kompañia atu buka solusaun ba funsionamentu projetu boot rua (Autoestrada no Suai Supply Base) ne’ebé atu lansa mak hanesan parte ida husi Projetu Tasi-Mane nian.

Jornalista : Hortencio Sanchez

Editór       : Cancio Ximenes

iklan
iklan

Leave a Reply

iklan
error: Content is protected !!