DILI, 10 outubru 2019 (TATOLI)—Vise DiretÓr Eskola SACORJES, Candido Belo da Luz, informa Eskola Katólika Sagrado Coração de Jesus Becora ne’ebé harii husi Fundasaun São Paulo Dioseze Dili iha tinan 1986 liu husi Padre José Nolasco Santimago Menezes Monteiro (Pe. Monteiro), iha momentu ne’ebá ho kondisaun eskola ne’ebé halo ho tali-tahan de’it no to’o agora eskola Katólika ne’e halo ona tinan 33.
Objetivu harii eskola ne’e, nia haktuir, atu halibur joven sira ka labarik sira atu hola parte iha buat rua maka hanesan kapasita poténsialidade no intelektualidade no ida seluk mak hametin fé katólika liuhusi atividade pastorál nian.
Hosi ne’ebá maka eskola la’o tinan barak, hafoin tama fali, padre seluk mai tiha no troka fali ba amu seluk no tinan barak nia laran entrega ba frater CMM sira. Hafoin to’o iha tinan 2005, Amu Guilhermino kontinua kedas la’o hamutuk ho frater CMM sira to’o tinan 12.
Iha tinan 2010 hamosu tan ona regulamentu ba profesór, estudante sira hodi dezenvolve eskola ne’e la’o di’ak liután.
Vizaun: Sai masin no roman ba mundu.
Misaun: Haklaken iha parte intelektuál no parte espirituál hosi uluk Amu Monteiro nian mai to’o agora oinsá atu haburas fé katólika no kapasita potensiál intelektuál ne’e.
Eatrutura la’o di’ak ona, ema ida-idak hola parte ona iha knaar ne’ebé mai hosi estrutura ne’e rasik. Eskola ne’e lidera husi diretór eskola no jere husi diretór, iha parte finansa, tuir vise diretór, kurríkulu, parte estudantil no okos liu departamentu língua, sosiál, jerál no exata. Hosi departamentu ha’at ne’e maka kontrola prosesu aprendizazen iha ne’e.
Ema hotu kria ona ekipa no hatene tama ona iha sistema ida ne’e, entaun ema hotu koloka-aan ona atu hadi’a edukasaun formál ne’e ho di’ak.
Funsionamentu makina dezenvolvimentu edukasaun formál ne’e mosu ona iha ekipa ne’e. Ekipa nia responsabilidade tomak mak oinsá atu forma profesór sira atu sira bele iha misaun no vizaun iha hanorin ne’e no oinsá atu haree kona-ba situasaun jerál liuliu ba estudante sira atu nune’e bele simu misaun ne’e ho di’ak.
Prinsípiu eskola nian mak halo estrutura iha leten forma profesór sai profisionál, transforma siénsia ba labarik ne’e ho di’ak no labarik implementa iha sosiedade ne’e, labarik bele sente para sira halo iha istória. Ne’e maka ho progresu ne’e númeru estudante tinan-tinan sempre sa’e liu husi teste molok tama.
Númeru sa’e tanba liuhusi atividade ekstra mós, matéria autónomo eskola, haree husi kurríkulu nasionál ne’ebé iha liuliu profesór sira-nia serbisu sira iha ne’e hotu hodi dezenvolve eskola ne’e ho di’ak.
Saida maka dezenvolve iha ne’ebá? Professór presiza prepara planu, planu anual, trimestrál no planu de aula, nune’e mós estudante sira atu haree buat ne’e di’ak ona oinsá bele domina ida ne’e. Sempre iha avaliasaun ba programa ida ne’e, estrutura tomak iha tinan ida-nia laran ne’e ami halo enkontru hodi dezenvolve prosesu hotu ne’e dala-12.
Difikuldade ne’ebé eskola ne’e hasoru maka profesór sira lubuk ida ne’ebé background estudu la hanesan. Maibé, eskola kria sistema ida ne’e no koloka ona iha koredór ida regulamentu ne’e entaun ema la’o fila fali ho di’ak tanba rona malu. Kompleta malu. Husi kompleta ne’e mak buat ne’e sai metin liután.
Iha mós dezafiu ne’ebé maka eskola asoru maka hanesan karater. Tanba estudante sira mai husi 13 munisípiu, mai ho karater la hanesan maibé nafatin hamrik iha prinsípiu no regulamentu eskola nian.
Atividade ne’e oinsá maka bele atinje? Tanba iha sistema laran no ema komesa halo ona entaun ami reforsa tan ba atividade profesór nian aprendizajen ne’e ho ekstra ba iha matéria lingua Inglés, Portugéz, Komputadór, Jornál Parede no Desportu. Ida ne’e maka ami hamosu no la’o tan formasaun ba pastorál no espiritualidade nian ne’ebé hala’o iha aula sábadu. Husi ne’e, nia finalidade ami implementa iha loron padroeiru eskola ida ne’e nian, ne’e alunu tomak partisipa.
Liuhusi atividade ekstra ne’e hala’o husi asuntu estudantil ho nia ekipa, atu atinje iha mós konselhos dos pais sira hodi haree atividade ne’e. Tanba ne’e mak kada tinan númeru estudante aumenta, tanba iha ona metodu hanoin hodi dezenvolve buat sira ne’e hodi la’o ho di’ak
Ohin loron, to’o Diretór Eskola Padre Godinho ne’e, sistema ne’e kuda metin nafatin. Maske Amu Guilherme ba maibé atividade ne’ebé iha ami kontinua hala’o nafatin no buat ne’ebé halo ami sai forte ne’e maka regulamentu ba profesór no alunu sira.
Agora estudante ida ne’ebé ativu hela iha eskola ne’e iha 663. Sira terseiru ano ne’e maka 178 maibé ba sira ami la duvida. Totál profesór iha 36, depois cleaner (pesoál limpeza) 2, seguransa 2, balun funsionáriu públiku 16 seluk kontratadu husi eskola Sacorjes.
Eskola refere mós hetan prestasaun ka apresiasaun hosi parte kompetente sira ne’ebé realiza kompetisaun nasionál ba estudante sira, hanesan Jinástika hetan juara umum, jornál de parede iha tinan kotuk hetan juara dua, iha loron konsulta populár sertame juara tiga munisípiu nian, dezeñu arte nian hetan juara pertama, uma amerika dalatolu tutuir malu língua Inglés sempre hetan klasifikasaun 123.
Hosi eskola ne’e harii to’o agora estudante maioria sai di’ak no partisipa ona iha vida dezenvolvimentu nasaun nian, husi sira balu ami bolu fila fali hodi mai hanorin iha ne’e iha matéria oioin. Sira mós kompete iha li´ur, balu ba iha Xina, balu serbisu ona iha ministériu balun, balun ba iha Instituisaun Polísia, FDTL, balun iha Governu kaer hela pasta boot sira ne’e.
Esforsu seluk, ami garantia ba profesór mak ami nafatin iha formasaun ativa ho profesór sira. Hosi ida ne’e mak ami fahe esperiénsia atu fanu nafatin sira. Entaun ami hamutuk kria formasaun ida, hanaran edukasaun formál liuliu iha área profesionalizmu fulan ida mak hasoru malu. Eskola refere mós hetan apoiu livru husi INFORDEPE, Ministériu Edukasaun, livru manuál do alunu no guias dos profesores.
“Ha’u-nia lia menon ka mensajen ida ba profesór sira nafatin hakarak atu sai di’ak fihir profesór hanesan vokasaun ida. Labele fihir hanesan serbisu de’it maibé profesór ne’e hanesan vokasaun. Tanbasá? Vokasaun ne’e maka lori ita atu sai pasiénsia, lori ita atu obedese, atu deskobre no hatene buat barak,” dehan Vise Diretor Eskola Sacrojes, Candido Belo da Luz, ba Ajénsia TATOLI loron hirak liu ba.
Notísia relevante:Perfil Eskola Ensinu Sekundária Iha Dili: ESG Nobel da Paz (III)
Jornalista: Nelia Borges
Editór : Rafy Belo
.
