DILI, 02 marsu 2021 (TATOLI)—Veterana Maria Rosa da Câmara ‘Bisoi’ ezije estadu atu rekoñese bebé no labarik sira-ne’ebé mate iha funu ba prosesu libertasaun nasionál tanba hola-parte iha istória funu naruk ida-ne’e.
Deputada Bankada CNRT ne’e fundamenta, Estadu tenke rekoñese tanba bebé no labarik sira mate tanba konsekuénsia funu.
Notísia Relevante: Loron Nasionál Veteranu, Governu presiza halo reflesaun ba éroi sira-nia mate
“Iha funu, ami haree ho matan, inan sira tenke soe labarik no husik tanis to’o mate de’it tanba inimigu duni daudaun ona. Entaun, bebé sira-ne’e dezaparesidu. Tanba ne’e, ha’u hanesan veterana ida ezije Estadu atu rekuñese bebé sira, rekuñese mós labarik sira-ne’ebé mate iha funu. Presiza tau iha estatutu kombatente libertasaun nian,” Veterana Bisoi informa ba Agência TATOLI relasiona ho selebrasaun loron nasionál veteranu ne’ebé monu iha loron 3 marsu, iha resintu Parlamentu Nasionál, tersa ne’e.
Veterana Bisoi ko’alia asuntu ne’e relasiona ho selebrasaun loron nasionál veteranu ne’ebé monu iha loron 3 marsu.
Nia dehan, inan-aman sira hosi bebé no labarik sira dezaparesidu tanba bebé no labarik tanis entaun tenke pasiénsia husik responsabilidade nu’udar aman ka inan.
“Hanesan inan ne’e soke fuan kedas, tanba tanba laiha dalan seluk, hanesan inan mós sente fuan ne’e kanek loos kuandu soe bebé ida hodi husik tanis to’o mate. Ne’e situasaun emosionál ne’ebé inan-aman sira hasoru ita tempu funu,” veterana ne’e ko’alia ho tristeza.
Nia haktuir, Timoroan hotu-hotu mai ho prinsípiu katak labarik ka bebé ida mak mate duke fó todan ba nia inan-aman hodi prezudika ema barak nia vida iha funu.
“Hanesan feto kuandu ko’us oan iha ai-laran hanoin mak ida-ne’e. Estadu to’o agora seidauk rekuñese ida-ne’e ka atu husik de’it ka, tanba bebé no labarik sira mós hola parte iha funu. To’o agora, ha’u seidauk haree ema ida hakerek livru ida kona-ba bebé sira mate iha funu,” nia dehan.
Veterana ne’e propoin atu integra bebé no labarik sira-ne’ebé mate iha funu ba estatutu kombatente libertasaun nasionál nian.
“Uluk ami foti duni kestaun ida-ne’e maibé la liu iha votasaun, tanba ema barak liu lakohi atu ami-nia proposta ne’e liu, ema kontra mak barak liu no ema ne’ebé apoiu ka aseita uitoan de’it. Ne’e mak bebé sira la tama iha estatutu kombate libertasaun,” nia haktuir.
Nia subliña, konsekuénsia ne’e foti tanba bebé sira tanis entaun prezudika forsa barak nia vida.
“Bebé no labarik sira barak mak soe iha ai-laran, rate laiha. Ne’e Estadu tenke rekuñese tanba Estadu la rekuñese ne’e,ita-nia istória la kompletu. Ne’e realidade ne’ebé akontese iha funu,” nia akresenta.
Nia propoin ba Estadu atu rekuñese bebé no labarik sira-ne’ebé mate, atu nune’e bebé sira-ne’e tama iha jardín eroi ka bebé sira presiza mós semitériu espesiál ida tanba sira mate tanba konsekuénsia funu.
Nia esplika, bebé no labarik sira tenke lakon vida tanba inan-aman kontinua luta hasoru militár Indonézia.
Istória moris
Maria Rosa da Cámara “Bisoi” moris iha Suku Loihunu, Postu Administrativu Ossú, Munisípiu Viqueque iha loron 21 fulan novembru tinan 1962. Nia nu’udar oan ba dahaat hosi maun-alin na’in-10 ne’ebé kompostu hosi mane na’in-hitu (7) no feto na’in-tolu (3). Nia inan-aman naran Filomeno da Cámara no Beatrix de Araújo.
Iha funu laran, veterana Maria Rosa da Cámara “Bisoi”, hasoru nia domin loloos hodi harii uma-kain hamutuk ho Nuno Moniz Guterres ho rezultadu domin ne’ebé Maromak fó oan-feto ida ho naran kompletu Domingas Santina da Cámara (oan-feto únika).
Veterana ne’e, ho otas 14, nia involve ona iha vida polítika iha 1975 bainhira nia aman sai hanesan Delegadu Fretilin, nia involve aan ona iha OPJT sai ofisiál ba aldeia nian.
Bainhira funu hasoru inimigu sira, iha ai-laran, nia konsege soe nia oan ne’ebé foin halo tinan rua ho balun (2,5) hodi soe hela iha populasaun sira iha vila laran nia leet, no madre sira balun mak lori ba haki’ak. Hafoin Timoe-Leste ukun rasik-aan mak nia bele hasoru malu fali ho nia oan, no agora dadaun nia oan ne’e hela hamutuk ho nia no nia oan mós foin mak sente inan ida-nia domin.
Jornalista: Evaristo Soares Martins
Editór: Cancio Ximenes
