iklan

HEADLINE, MUNISÍPIU, VIKEKE

MOP no UE inaugura estrada rurál Larigutu-Builale Viqueque

MOP no UE inaugura estrada rurál Larigutu-Builale Viqueque

Ministru Obra Públika, Salvador Eugênio Soares dos Reis Pires, hamutuk ho Embaixadór Uniaun Europeia iha Timor-Leste, Andrew Jacobs, no akompaña hosi entidade relevante, ko’a fita hodi inaugura estrada iha área Larigutu-Builale, iha suku Ossu de Cima, Viqueque, sesta (29/10). Imajen TATOLI/Vitorino Lopes da Costa

VIQUEQUE, 29 outubru 2021 (TATOLI)—Ministru Obra Públika (MOP), Salvador Eugênio Soares dos Reis Pires, hamutuk ho Embaixadór Uniaun Europeia (UE) iha Timor-Leste, Andrew Jacobs, akompaña hosi autoridade no komunidade lokál, iha sesta ne’e, inaugura estrada rurál iha Viqueque.

Estrada inauguradu iha área Larigutu, suku Ossu de Cima bá suku Builale, postu administrativu Ossu, munisípiu Viqueque, ho naruk kilómetru sia, ne’ebé hanesan ligasaun estrada hosi foho Mundo Perdido ho estrada seluk.

Ministru Salvador Eugênio, hateten, estrada ne’e sei benefisia komunidade atu dezenvolve ekonomia lokál liuhosi ligasaun merkadu, suporta rendimentu familiár no kriasaun empregu.

“Governu liuhosi Ministériu Obra Públika iha kompromisu atu hadi’a komunidade área rurál nia moris liuhosi planu dezenvolvimentu iha munisípiu, ne’ebé hadi’a estrada rurál hosi programa Estrada Rurál ba Dezenvolvimentu (ERD),” governante ne’e dehan iha seremónia inaugurasaun estrada rurál iha suku Ossu de Cima.

Notísia relevante: Tinan 2022, MOP foku projetu reabilitasaun no manutesaun estrada rurál

Iha fatin hanesan, Embaixadór Andrew Jacobs, konsidera investimentu ne’e di’ak tebes hodi liga komunidade agro-floresta asesu ba servisu sosiál seluk, hadi’a moris sai di’ak liután, no redús kiak, ne’ebé haree ba projetu agro-floresta hola parte iha prioridade EU ba ekonomia matak.

“Ha’u sente orgullu bele ajuda povu Timor-Leste, liliu povu iha área rurál hodi bele lori produtu lokál asesu ba merkadu,” Diplomata ne’e akresenta.

Administradór munisípiu Viqueque, Januário Soares ‘Boly’, agradese ba apoiu EU ne’ebé hadi’a ona asesu estrada ba komunidade atu benefisia produsaun agro-floresta no dezenvolvimentu ekonomia lokál ba períodu kurtu to’o mediu prazu.

“Ha’u agradese ba Uniaun Europeia no parseiru ne’ebé envolve konstrui ona estrada ba populasaun iha área ne’e, tanba durante tinan barak nia laran, asesu ba merkadu susar tanba estrada a’at, maibé ohin loron populasaun bele lori produtu ba merkadu ho di’ak,” Autoridade munisipál dehan.

Benifisia populasaun 2.095

Xefe suku Builale, António Nunes Monos, haktuir, desde tinan 2000 kondisaun estrada difikulta movimentu.

“Komunidade sira susar halo movimentu ho transporte, tanba ne’e ami agradese ba Uniaun Europeia no nia parseiru ne’ebé hadi’a ona estrada hodi benifisia populasaun hamutuk 2.095,” nia dehan.

Responsável Misaun International Labour Organization (ILO) no Jestór projetu Enhancing Rural Accesss, Agro-Forestry (ERA-AF), Albert Uriyo, apresia ho kooperasaun entre Governu Timor-Leste, UE, autoridade no komunidade lokál no rekomenda atu kontinua adosaun sustentável ho baze métodu rekursu lokál, liga ho empregu, hasa’e kapasidade, abilidade, no dezenvolve ekonómia hodi lori dezenvolvimentu sustentável.

Aleinde kriasaun empregu, estrada rurál tolu hanesan Larigutu-Builale, Luca-Bibileo no Nunten-Digamasi-Bubulita, ne’ebé implementa hosi projetu ERA-AF iha Viqueque, envolve kontratór lokál 10, ne’ebé hetan formasaun reabilitasaun no manutensaun estrada rurál uza metodu ‘Mão de Obra’ iha Sentru Treinamentu Don Bosco iha Comoro-Dili, inklui hetan formasaun iha área negósiu no jestaun kontratu iha Instituto de Apoio ao Desenvolvimento Empresarial (IADE).

Notísia relevante: MOP ho R4D fó formasaun ba emprezáriu lokál

Utilizasaun métodu Mão de Obra tamba haree ba kustu ne’ebé efetivu, kriasaun empregu, envolvimentu amigável, no uzu rekursu lokál ne’ebé eziste ho balansu inklui maneira ne’ebé iha responsabilidade, hodi rezulta infraestrutura sustentável.

Finansia hosi EU

Estrada rurál ne’ebé inaugura iha área Larigutu bá suku Builale, postu administrativu Ossu, munisípiu Viqueque, ho naruk kilómetru sia, finansia hosi UE ho fundu hamutuk $606.585,33 no implementa hosi projetu ERA-AF, ILO, ne’ebé envolve kompañia Tula Eli Unip. Lda no Lolito Rakesi Unip. Lda.

Projetu ne’e hanesan komponente ida hpsi Parseria ba Agro-floresta Sustentável (PSAF) entre Governu Timor-Leste, UE, GIZ-Alemaña no ILO, ho objetivu prinsipál atu kontribui ba dezenvolvimentu pasífiku, inkluzivu no sustentável iha Timor-Leste, liuhosi asesu rurál ne’ebé di’ak liu, kriasaun kampu traballu, oportunidade hetan rendimentu di’ak liuhosi dezenvolvimentu agro-floresta inklui hamenus inseguransa ai-han no má-nutrisaun iha área rurál sira.

Reabilatasaun estrada ne’e ho durasaun serbisu tinan-rua, hahú iha loron 21 outubru 2019 no inaugura iha loron 29 outubru 2021.

Implementasaun projetu ERA-AF iha Viqueque, fó ona benefísiu ba ema na’in-1.267 no liuhosi projetu ne’e empreza konstrusaun sivil 10 simu formasaun, ne’ebé hosi empreza hirak ne’e, feto hitu maka sai na’in no maioria hosi sira hatudu dezempeñu di’ak.

Projetu ne’e envolve feto hamutuk 236 no ema ho defisiénsia 2%, ne’ebé hatudu importánsia tratamentu hanesan ba ema hotu ba empregu ne’ebé produtivu.

Programa ERA-AF ne’ebé implementa hosi ILO dezenvolve estrada rurál 89 ho naruk kilómetru 95, ba ligasaun komunidade rurál agro-floresta iha munisípiu hanesan Viqueque, Baucau, Manatuto, no Lautém,.

Estrada rurál distánsia kilómetru 40,5 hadi’a ona inklui melhoramentu kiik balun iha Viqueque liuhusi PSAF-AF, ho kustu $1.812.541,06, ne’ebé envolve servisu protesaun, prova klimátika, estrutura, no servisu seluk bazeia ba kondisaun terrenu.

Estrada rurál tolu ne’ebé iha Viqueque (Larigutu-Builale, Luca-Bibileo no estrada rurál Nunten-Digamasi-Bubulita) liga ba aldeia 25 iha suku lima, envolve ona uma-kain hamutuk 2.333 no fó impaktu direta ba ema hamutuk 10.018.

Jornalista : Vitorino Lopes da Costa

Editora     : Julia Chatarina

iklan
iklan

Leave a Reply

iklan
error: Content is protected !!