iklan

COVALIMA

Perfurasaun mina posu Feto Kmaus Covalima iha sinál pozitivu

Perfurasaun mina posu Feto Kmaus Covalima iha sinál pozitivu

Timor Resources halo perfurasaun iha rai-maran iha posu Feto Kmaus, Covalima. Imajen TATOLI/Celestina Teles

COVALIMA, 10 novembru 2021 (TATOLI)—Country Manager Timor Resources, Filomino Andrade, informa perfurasaun mina rai-maran posu Feto Kmaus iha Covalima hatudu iha sinál  pozitivu.

Notísia Relevante: Mina-teen hosi perfurasaun mina posu Feto Kmaus fó ameasa ba to’os-na’in

Ita sorte iha sinál di’ak tanba iha mina. Ita iha presaun makaas mina, taho hamutuk ho gás  kahur uitoan hodi sulin ba balleta ne’ebé mak ami prepara ona, tanba kuantidade barak demais sai hosi fatin perfurasaun. Se lae, sei la sai mai li’ur,” Filomeno Andrade dehan ba Agência Tatoli, iha administrasaun munisípiu Covalima, kuarta ne’e.

Nia esplika, iha explorasaun mina iha prosesu bolu gás kiik bainhira fura hetan ona gás mak tuda sai makaas mina kahur hamutuk ho tahu-teen mak nalihun iha balleta mina uitoan de’it.

Tanba ne’e, prosesu perfurasaun mina posu Feto Kmaus iha Covalima hosi Kompañia Timor Resources hamutuk ho nia parseriu Timor GAP halo perfurasaun to’o 1040 maibé agora foin mak to’o metru 400 iha ona sintoma hatudu espetativa di’ak.

Mina seidauk hetan. Ita iha hela prosesu. Ita haree iha indikasaun di’ak no hetan rezultadu di’ak, maibè ita seidauk hetan,” Filomino hateten.

Filomeno klarifika, la’ós mina mak sulin ba balleta tanba iha prosesu explorasaun bolu gás kiik makaas kahor tahu ho mina uitoan, entaun sulin sai ba balleta maibè tékniku sira hamoos ona.

Bazea ba planu jeolojiku estrutura rai nian iha, bele hetan mina no iha espetativa makaas maibè gás foin sai uitoan, no publikasaun dehan mina fakar arbiru hasai no ema laiha responsabilidade hasai retratu (imajen) no publika iha rede sosiál (facebook) ne’e ladún di’ak.

Notísia Relevante: Governu atribui lisensa ambientál ba Timor Resources fura mina-matan

Hahú peskiza iha tinan 2017

Iha tinan 2017, ekipa konjunta hosi Timor Gás no Petróleu, Empreza Públika (Timor GAP, E.P) no empreza australiana Timor Resources, Pty Ltd hahú halo peskiza jeolójiku no estudu iha bloku rua no estudu sira seluk.

Enkuantu iha outubru 2018 hala’o teste sízmiku sira iha bloku A, ne’ebé empreza uza ona sistema vibroseis hanesan alternativu ida atu kontrola hosi teste sízmiku sira, enkuantu bloku C hala’o ona teste iha outubru 2018 iha zona Betano (entre Alas ho Hatudu) ho teste vibroseis.

Perfurasaun posu rua iha bloku A, idai-dak hosi perfurasaun iha shallow-field to’o metru 2.000 ho ninia kalkulasaun kustu serbisu to’o milaun $35.

Rezultadu hosi perfurasaun mina posu Feto Kmaus iha Covalima, halo mina-teen suli tuir balleta nalihun iha populasaun nia to’os laran no atu kuda batar mós ladi’ak. Imajen Tatoli/Celestina Teles.

Tuir planu, perfurasaun mina-matan lima iha rai-maran iha área Suai-Covalima no Betano-Manufahi, ba dahuluk realiza iha Covalima no bainhira susesu ho produsaun mina maka sei kontinua ba kontinua ba posu ida iha Foho Ailiku (baliza entre Same ho Ainaro). 

Bloku A iha munisípiu Covalima no Maliana no Bloku C iha munisípiu sira Manufahi no Ainaro, ne’ebé halo parte ona iha rejime hosi kontratu sira partilla ho Timor Resources, ne’ebé halo parte hosi Nepean Group.

Bloku B ba Timor GAP, E.P Onshore Block, ne’ebé hanesan subsidiáriu ida hosi empreza públika petrolífera Timor-Leste.

Iha projetu ne’e, Timor GAP, E.P mak eskluzivu 100% hanesan operadór ne’ebé sei konvida operadór petrolífera hodi partisipa iha projetu perfurasaun rai-maran.

Planu inisiál ba projetu perfurasaun rai-maran ba tinan-hitu, ne’ebé esplorasaun prévia liuhosi peskiza tinan rua, hosi tinan daruak ba datoluk hahú ho perfurasaun, tinan dahaat kompleta estudu hosi kapasidade sira no, nune’e bainhira planu hotu la’o tuir predisaun maka tinan dalimak ba oin iha posibilidade hahú esplorasaun.

Kontratu partilla produsaun iha bloku rua

Antes realiza projetu mina no gás iha Tasi Mane inklui perfurasaun mina-matan iha rai-maran ne’e, Autoridade Nasionál Petróleu no Minerál (ANPM) prepara ona kontratu partilla produsaun rua, ida iha munisípiu Covalima no seluk iha Manufahi, ne’ebé bloku iha Covalima iha nível avansadu ne’ebe hahu ona perfurasaun. 

Enkuantu, atividade iha bloku Manufahi la’o ona no téniku hosi Timor Resources no Timor GAP, E.P halo estudu potensialidade mina iha área identifikadu rua.

Iha tinan 2015, liuhosi Konsellu Ministru hasai rezolusaun ne’ebé fó dalan ba Timor GAP, E.P hanesan empreza estatál ba mina, atubele buka parseiru, tanba ne’e iha tinan 2016 konsege lori Timor Resources hodi ko’alia ho Governu hanesan parseiru ba projetu petrolífera.

Parte rua hanesan parseiru fahe partisipasaun (asaun) 50% no hosi parseria maka to’o ikus selebra kontratu produsaun hanaran Product Sharing Contract (PSC) lokaliza iha Covalima no Manufahi.

PSC rua nia programa serbisu ba atividade esplorasaun maka iha tinan 2017 to’o 2018 hahú ho atividade leno rai-okos uza teknolojia ne’ebé iha no rekolla dadus iha rai-okos, maibé balun to’o 2019 atu halo estudu iha munisípiu rua.

Dadus sira ne’e empreza rua aprezenta ba ANPM nu’udar autoridade reguladora ba atividade hotu liga ho asuntu petróleu no minerál iha Timór laran no sira hatama proposta mai posu poténsia atu sai posu halo perfurasaun iha fatin lima iha Covalima.

Hosi fatin lima, ANPM deside fura mina-matan iha fatin tolu uluk, maibé bainhira sujeita no deskobre buat ruma, maka sei fura mós posu rua tan, enkuantu autoridade nafatin akompaña atividade estudu ne’e.

Timor Resources hetan lisensa ambientál molok halo perfurasaun

Primeiru-Ministru, Taur Matan Ruak, halo lansamentu perfurasaun mina-matan iha rai-maran ba dahuluk, iha posu Feto Kmaus iha munisípiu Covalima. Imajen Tatoli/Jogerjo Guterres.

Tuir planu Timor Resources sei halo perfurasaun mina-matan iha rai-maran iha parte Suai no Same, ne’ebé sei foku uluk ba posu dahuluk hanaran Feto Kmaus lokaliza iha Tabako Klo’ot Covalima, ho durasaun instalasaun no perfuransaun kuaze loron 40, hafoin atividade ne’e realiza maka muda fali ba posu daruak lokaliza iha aldeia Sanfuc, suku Camenaça, postu administrativu Suai Villa, munisípiu Covalima.

Antes halo atividade perfurasaun, iha loron 06 jullu 2021, Governu liuhosi Ministériu Petróleu no Minerál (MPM) no ANPM atribui lisensa ambientál atu halo perfurasaun dahuluk iha área onshore exploration drilling conctract iha área PSC TL-OT-17-08, ho kategoria A, ba empreza Timor Resources PTY, Ltd hodi bele halo perfurasaun mina-matan iha rai-maran Kosta Súl.

Desizaun atribuisaun ne’e, liuhosi ekipa alta autoridade avaliasaun impaktu ambientál kompostu hosi liña ministeriál hanesan, MPM, Ministériu Obra Públika (MOP), Ministériu Agrikultura no Peska (MAP), Ministériu Administrasaun Estatál (MAE), Sekretaria Estadu Ambiente (SEA) ne’ebé antes ne’e halo ona avaliasaun no estudu tékniku ambientál.

Timor Resoruces ho Timor Resources ho Timor Gap iha bloku rua iha Covalima no Manufahi, sai hanesan teste ida mai Timor-Leste atubele dezenvolve indústria petrolífera iha rai-maran atu benefisia ein termu ekonómiku ba Estadu no povu.

Jornalista : Celestina Teles

Editór       : Cancio Ximenes 

 

iklan
iklan

Leave a Reply

iklan
error: Content is protected !!