iklan

ERMERA, MUNISÍPIU

Transforma ETCI ba universidade públiku ne’e desizaun husi MESCC

Transforma ETCI ba universidade públiku ne’e desizaun husi MESCC

Estudante sira simu hela orientasaun husi dosente sira iha edifísiu ETCI Glenu nia oin. Imajen/ETCI

ERMERA, 03 Abríl 2025 (TATOLI)—Prezidente Autoridade Munisípiu Ermera (PAM), José Martinho Soares, hateten atu transforma Universiade East Timor Coffee Institute (ETCI) iha Gleno-Ermera ba universidade públiku ne’e, desizaun husi Ministériu Ensinu Superiór Siénsia no Kultura (MESCC, sigla portugés).

Notísia Relevante: Governu halo apresiasaun pedidu atu transforma ETCI iha Glenu sai eskola públika

“Ida-ne’e servisu Ministériu Ensinu Superór nian, ministru rasik mai ona iha ne’e promete ona katak sei lori ba iha Konsellu Ministru atu diskute,” PAM Ermera ne’e hateten ba Agência TATOLI iha Gleno, kuarta (02 Abríl 2025) ne’e.

Nia dehan, bainhira Governu deside ETCI ba universidade públiku, komunidade Ermera no autoridade hato’o agradesementu no apoiu totál ba desizaun ne’e.

“Bainhira Konsellu Ministru deside ETCI ba universidade públiku ne’e ami simu ho liman rua (2), tanba bele fasilita ona ami-nia oan sira eskola iha ne’e,” nia tenik.

Tuir PAM nia haree, durante ne’e eskola referidu simu hela subvensaun husi Governu hodi apoiu universidade hodi hala’o prosesu aprendizajen.

Koñese ETCI

Institutu Kafé Timor-Leste hetan restaurasaun husi Akademia Kafé Timor-Leste ne’ebé harii iha loron 17 fulan-Maiu tinan 2003, husi Intelektuál sira, Líder Komunitáriu sira no povu Munisípiu Ermera, ho objetivu atu partisipa iha dezenvolvimentu Rekursu Umanu liuhusi setór Edukasaun hafoin Restaurasaun ba Independénsia Repúblika Demokrátika Timor-Leste iha loron 20 fulan-Maiu 2002 hanesan Restaurasaun privadu.

Institutu akreditadu ho Diploma Ministeriál Nú. 31/2012, loron 7 fulan Novembru tinan 2012, ho Eskola tolu no departamentu neen: Eskola Siénsia no Teknolojia ho departamentu lima; Teknolojia Agríkola; Jestaun Agríkola no Komérsiu; Tékniku sira Agrofloresta nian; Tékniku Pós-Kolleta no Prosesamentu no Oortikultura; Eskola Siénsia Naturál ho departamentu rua; Biolojia no Matemátika; Eskola Siénsia Sosiál ho departamentu rua: Administrasaun Públika no Kontabilidade, ne’ebé orienta nia atividade hodi hatán ba ezijénsia foun sosiedade nian.

Ida-ne’e ho objetivu liuliu atu forma rekursu umanu sira-ne’ebé hakarak hetan pozisaun proeminente liuhusi méritu no hakarak atu serbí di’ak liután komunidade. Nune’e, Institutu Kafé Timor-Leste durante ne’e afirma nia-aan liuhosi kualidade aas hosi ninia formasaun, asosiadu ho valór perene sira hanesan respeitu ba malu, hakarak atu hatene, onestidade intelektuál no liberdade hanoin nian.

Agora daudaun hanesan Institutu modernu ida, ho Sentru Peskiza sira ho kualidade, ne’ebé hetan avaliasaun husi painél internasionál sira husi Fundasaun ba Siénsia no Teknolojia, ho kuadru profesór ida-ne’ebé kualifikadu tebes, integra rede internasionál sira no programa mobilidade nian ne’ebé fornese ba ninia estudante no profesór sira oportunidade atu tama iha kontaktu ho realidade sira husi nasaun sira seluk.

ETCI iha ligasaun metin ho empreza sira, buka atu asegura katak koñesimentu ne’ebé prodús la’ós limitadu ba nia didin sira, maske sira istóriku maibé tau iha servisu dezenvolvimentu ekonómiku no sosiál nian iha kampu oioin ne’ebé hala’o operasaun.

No, iha prosesu transferénsia koñesimentu no teknolojia ne’ebé la’o hela, ida-ne’e fornese ba eskola nia estudante sira kontaktu ne’ebé fó fuan ho tela produtiva no kultura, hodi prepara sira ba dezafiu sira-ne’ebé ezijente husi sosiedade ida-ne’ebé hala’o hela prosesu aselera ida husi transformasaun estruturál.

ETCI hanorin kursu lisensiatura sia (9) no kursu lisensiatura haat (4), rekoñese formasaun ne’ebé hetan iha tinan tolu ba Lisensiatura no tinan dahaat ka dalimak husi kursu lisensiatura tuan sira ba objetivu sira kontinuasaun estudu Mestradu nian.

Atividade oioin husi formasaun durante moris tomak, ne’ebé bele fó kréditu ba siklu estudu sira seluk, garante katak koñesimentu atualizadu nafatin iha mundu ne’ebé mak muda beibeik. Institutu Kafé Timor-Leste hetan rekoñesimentu nasionál no internasionál, no hetan rekoñesimentu beibeik husi Ajénsia Nasionál ba Avaliasaun no Akreditasaun Akadémika (ANAAA) no Magna Charta Universitatum.

Eskola ne’e, estudante sira mai husi rai-laran tomak no husi rai-li’ur. Iha ETCI, sira hetan kombinasaun ne’ebé raru no folin-boot husi edukasaun ho kualidade aas ne’ebé liga ba peskiza avansadu no kontestu negósiu nian ho ambiente umanu no emosionál ne’ebé di’ak, iha-ne’ebé fasil atu halo belun no goza moris kulturál ne’ebé intensu, iha-ne’ebé estudu kombina ho divertimentu saudavel, fasil atu asesu ba profesór sira hodi ajuda klarifika dúvida sira no apoia orientasaun sira kona-ba formasaun dalan nian.

Tanba husi aspetu sira-ne’e hotu, ne’ebé sai fundamentál ba formasaun abranjente, Institutu Kafé Timor-Leste hatuur-aan ba beibeik nu’udar komunidade akadémika jenuína, ne’ebé la buka atu estabelese-aan ho ninia medida maibé ho espíritu akadémiku auténtiku.

ETCI hanesan Institutu ida-ne’ebé transforma husi Akademia Kafé Timor Lorosa’e (ETICA) ne’ebé deklara iha Munisípiu Ermera iha loron 17 fulan-Maiu tinan 2003, husi Intelektuál, lideransa komunitária no povu Ermera nu’udár Instituisaun Privadu ne’ebé Akreditadu iha nivel Edukasaun Internasionál Ministériu Edukasaun RDTL.

Publika husi Ministru Edukasaun iha loron 31 fulan-Jullu tinan 2008. Bazeia ba relatóriu avaliasaun peritu Internasionál no Ajénsia Nasionál ba Avaliasaun no Akreditasaun Akadémika (ANAAA). Ministru Edukasaun aprova relatóriu avaliasaun ne’e ho Diploma Ministeriál Nú. 4/2009, loron 25 fulan-Fevereiru tinan 2009, kona-ba Akreditasaun Institusionál Inisiál ba Akademia Kafé Timor-Leste.

Relatóriu ne’ebé aprezenta inklui rekomendasaun husi grupu traballu ba transformasaun Akademia Kafé Timor-Leste ba Institutu Kafé Timor-Leste. Bazeia ba rezultadu avaliasaun grupu traballu, Akademia Kafé Timor-Leste hato’o proposta atu transforma Akademia ba Institutu, ho proposta ne’e Ministru Edukasaun aprova ho Diploma Ministeriál Nú. 31/2012 loron 7 fulan-Novembru 2012, kona-ba Akreditasaun Institusionál Inisiál Institutu Kafé Timor-Leste.

Vizaun no Misaun

Vizaun Institutu Kafé Timor-Leste Vizaun Institutu Kafé Timor-Leste hanesan instituisaun edukativu privada ida-ne’ebé Dezenvolve rekursu umanu liuhusi setór Edukasaun, nu’udar edukadór, transformadór no introdús siénsia no teknolojia bazeia ba nesesidade komunidade nian iha nivel nasionál no mundiál.

Misaun Institutu Kafé Timor-Leste Misaun Institutu Kafé Timor-Leste nu’udar instituisaun edukativa privada ne’ebé Dezenvolve abilidade intelektuál, kualidade kapasidade, kuda ho sentidu preparasaun jerasaun foun liuhusi transformasaun Siénsia no Teknolojia, inovasaun informasaun bazeia ba globalizasaun progresivu mundu nian.

Programa Institutu Kafé Timor-Leste Bazeia ba Diploma Ministeriál Nú. 31/2012, loron 7 fulan-Novembru tinan 2012 kona-ba Akreditasaun Inisiál Institutu Kafé Timor-Leste iha prosesu implementasaun programa aprendizajen ho kategoria Lisensiatura ba tinan tolu (semestre neen), teóriku 50% no lisensiatura prátika orétika 60% no prátika 40%.

Programa Lisensiatura ne’e ba Eskola tolu no Departamentu sia no Lisensiatura ba de’it Eskola Siénsia no Teknolojia ho departamentu lima (5) mak hanesan:

Eskola Siénsia no Teknolojia departamentu lima Lisensiatura.

  1. a) Departamentu Teknolojia Agrikultura
  2. b) Departamentu Jestaun Agríkola no Komérsiu
  3. c) Departamentu Teknolojia Agríkola
  4. d) ques no Prosesamentu Kafé.

Departamentu Hortikultura Eskola Siénsia Naturál departamentu rua

  1. a) Departamentu Biolojia
  2. b) Departamentu Matemátika Eskola Siénsia Sosiál departamentu rua.
  3. a) Departamentu Administrasaun Públika
  4. b) Departamentu Kontabilidade Planu Dezenvolvimentu Institutu Kafé Timor-Leste nian Planu dezenvolvimentu Institutu Kafé Timor-Leste nian ho programa foun ne’ebé nia hakarak dezenvolve iha Eskola Siénsia Naturál tolu iha futuru:

Eskola Siénsia Sosiál atu prepara kapasitasaun jerasaun foun liuhusi setór edukasaun ne’ebé transfere siénsia, teknolojia, informasaun iha nivel nasionál no internasionál, hadi’a kondisaun rekursu umanu iha Timor-Leste ita bele aumenta departamentu sira iha Eskola tolu ne’ebé mensiona iha leten.

Programa ne’e hala’o ho kategoria Lisensiatura ba tinan tolu (semestre neen) másimu tinan tolu fulan neen no Lisensiatura ba tinan haat semestre ualu másimu tinan lima (semestre sanulu). Eskola Siénsia no Teknolojia atu estabelese departamentu foun iha futuru mak:

  1. a) Departamentu Siénsia Rai
  2. b) Departamentu Adubu no Nutriente
  3. c) Departamentu Protesaun Ai-horis d) Departamentu Agrikultura Orgánika e) Departamentu Agrikultura
  4. f) Departamentu Peska Bee-moos
  5. g) Departamentu Ekoturizmu
  6. h) Departamentu Ambiente Eskola Siénsia Naturál atu estabelese departamentu foun iha futuru:

Departamentu Kímika b) Departamentu Kímika Siénsia Sosiál atu estabelese departamentu foun iha futuru mak:

  1. a) Departamentu Kooperativa Públika no Privada
  2. b) Departamentu Ekonomia no Dezenvolvimentu
  3. c) Departamentu Ekonomia no Banku
  4. d) Departamentu Ekonomia no Turizmu

Jornalista : Hortencio Sanchez

Editór        : Cancio Ximenes

iklan
iklan

Leave a Reply

iklan
error: Content is protected !!