BOBONARU, 08 Outubru 2025 (TATOLI) – Xefe Sentru Saúde Komunitária (SSK) Kailaku, munisípiu Bobonaru, Marçal Barros Soares, relata katak kondisaun estrada aat ne’ebé liga área Mau-Mali bá Kailaku kontribui ba aumenta kazu Infesaun Respiratória Aguda (IRA) entre populasaun, tanba rai-rahun ne’ebé barak halo ambiente la saudavel.
Tuir Marçal Soares, kada tinan durante tempu bailoro, kazu IRA aumenta signifikativamente. Dezde Janeiru 2025, SSK Kailaku rejista kazu ba moras ne’e hamutuk 3.309, ne’ebé afeta ba labarik, adultu no idozu sira.
“Ami rejista IRA maka’as liu, tanba ambiente ladún di’ak. Kauza balu husi bee dalaruma klima hanesan rai-rahun kontamina hotu iha ne’ebá, kuandu ita konsumu automatikamente ita tenke me’ar”, nia esplika ba jornalista sira.
Atu prevene propagasaun IRA, responsavel ne’e apela ba komunidade atu uza máskara, mantein ijiene pesoál no adota ábitu saudavel iha loron ba loron.
“Iha Kailaku ne’e rai-rahun barak bainhira viajen uza máskara. Antes han se bele fase uluk liman, prepara ai-han ruma karik tenke fase-liman no ai-han mós tenke fase halo moos, depois bee mós tenke nono halo tasak tiha mak hemu, tanba ema dehan katak saúde ne’e iha ita-nia liman-rasik”, nia fó konsellu.
Rerezentante komunidade suku Manapa, Delfina Bui de Jesus, apela ba Governu atu aselera implementasaun projetu reabilitasaun estrada Kailaku, subliña mós impaktu negativu kondisaun iha saúde públika.
“Ami Kailaku ne’e terus tinan barak ona, estrada la di’ak ne’e la’ós de’it halo ami bá merkadu la di’ak. Ami-nia oan sira até ami ferik sira ne’e mós tempu hanesan ne’e me’ar la para. Agora, aat liután tanba estrada ne’e foin aterru ho rai-henek. Karreta no motór liu rai-rahun su’ar, ita hare malu mós la hetan, ne’e mak halo ami moras”, nia lamenta.
Antes ne’e, Governu orienta Komisaun Nasionál Aprovizionamentu lansa konkursu públiku ba reablitasaun estrada Kailaku no ponte Marobo, ho distánsia kilómetru 26, ho orsamentu estimadu millaun $25,6.
Notisía relevante: SSK Kailaku rejista pasiente tuberkuloze 19
Jornalista: Sergio da Cruz
Editora: Maria Auxiliadora