LIQUISA (TATOLI) – Diretór Institutu Bamboo, Sabino Rua husu ba komunidade atu promove au ne’e hanesan alternativa moris ba povu iha Timor-Leste.
“Husu ba ita hotu hamutuk, hodi promove au, atu hare produtu bele kontaktu liuhosi website, bele enkomenda no sosa tamba ida ne’e ita nia produtu rasik, osan fila fali ba kofre estadu atu dezenvolve fali setór seluk ne’ebé eziste,” katak Sabino Rua, Kuarta (5/4/2017) iha Liquisa.
Iha inagurasaun sentru prosesamentu no lansamentu website Institutu Bamboo iha aldéia hatu-Nau, Munisípiu Liquisa nia dehan, Institutu bamboo ne’e harii hanesan projeitu pilotu ida ne’ebé inisiadór husi Ministru Estanislau da Silva, hamosu idéia ida ne’e no ikus mai realiza duni hafoin haforsa tan husi Ministru Planeamentu, Investimentu Estratéjiku (MPIE), Kay Rala Xanana Gusmão to’o realiza duni hanesan projeitu pilotu.
Diretór ne’e haktuir, tama iha 2014, projeitu sentru bamboo ne’e transforma tia liuhosi lei orgánika ida 33/Dezembru 2014 maibé foin dadauk iha alterasaun ituan tamba iha kestaun balun labele prense tamba rekursu umanu limite. Husi alterasaun ne’e, hamosu fali lei orgánika ho númeru 49/ janéiru 2017.
“Lei ne’e publika ona katak institutu bamboo ne’e, ninian estatutu hanesan institutu públiku ida ne’ebé autonomia finanseira administrativa no patrimóniu ne’ebé tutela husi MEKAE”, afirma.
Fofoin, sentru bamboo to’o institutu bamboo produz deit aikabelak hodi fornese ba karpinteria lokál maibé tamba presu aikabelak ne’e bot tebes, entaun ikus mai ita labele faan iha merkadu doméstiku tamba sira laiha k’biit atu sosa.
Ikus mai nia ekipa ne’e hanoin fali, oinsa bele diversifika produtus, Sabino Rua Husu prezidente autoridade, bele promove ba eskritóriu sira tamba estranjeiru sira dehan produtu sira ne’e antik tebes, nia folin bele karun maibé kualidade diak.
“Iha dili laran husi instituisaun barak mak utiliza ona, liu-liu MPRM, SAMES, embaixada amérika, embaixada japaun, no seluk tan sira komesa sosa produtu sira ne’e”.
Nia informa, tamba hare ba susesu, USAID foin lais fó subsídiu au oan hamutuk 3000 resin hafoin tinan kotuk sira diside hasa’e nia montante ba 16.500 au oan ba komunidade.“wainhira halo survey jeral ba au iha 13 munisípiu, ami hare liquisa nia au mak poténsia, maibé iha parte bazartete, leorema au sira iha iha, Liquisa ninin laiha”.
Durante tinan 2015 to’o 2016, Grupu Au Liquisa hatama au oan nia kuantidade au ripas hamutuk 25.000 ba institutu bamboo ho osan ne’ebé grupu ne’e simu US$ 10.500 resin.
Iha Liquisa, estabelese vivérus iha gisu, maubara motaulun no fatukesi, tinan- tinan fatin sira ne’e sempre kuda au barak, kuaze iha 18.000 resin au oan maka kuda ona iha munisípiu Liquisa ho subsídiu ba komunidade ne’ebé mak kuda aplika 15 sentavus no ba grupu ne’ebé mak prepara 65 sentavus entaun hamutuk US$ 2.800 ba Grupu Au Liquisa nomós ba ema sira ne’ebé kuda au oan. kustu ba mákina US$ 3.454, bele tesi no bele fera au.
Jornalista: Julia Chatarina / Jornalista: Gantry Meilana