DILI, (TATOLI)-Komisaun téknika ba pilotu sensu agríkola 2018 no sensu atuál 2019 halo ona aprovasaun finál ba atributu ne’ebé sei uza iha atividade ne’ebé sei hala’o iha fin fulan ne’e.
Diretór Nasionál Peskiza, Estatístika no Informasaun Jeográfika Ministériu Agrikultura no Peska (MAP), Claudino Ninas Nabais, hatete komisaun ne’ebé kompostu husi nivel diretor jerál bazea ba rezolusaun Governu 23/2017 iha soru-mutu dala-haat ne’e diskute instrumentu sira ne’ebé atu utiliza iha pilotu hanesan preparativu sira hodi halo formulasaun ba kestionáriu, múzika ne’ebé relasiona ho sensu, instrumentu hanesan CAPI (Computer-assisted personal interviewing) ne’ebé troka fali ba android.
“Ne’e instrumentu foun ne’ebé ita tenke diskute iha komisaun téknika nia atubele aprova molok ita utiliza instrumentu sira ne’e ba iha pilotu. Entaun atributu sira hanesan pasta ho nia logo, kamizola ho nia logo no modelu, sapeo sira ne’e maka sei uza iha implemetasaun pilotu ida ne’e, ne’ebé presiza aprovasaun iha nivel komisaun téknika”, katak nia iha Kaikoli, ohin.
Tanba ne’e prosesu ida ne’ebé tenke bazea rezolusaun Governu nian no iha enkontru ne’e aprova finál ba instrumentu no atributu sira ne’ebé durante ne’e diskute. “Ohin finál ba aprovasaun ba instrumentu no atributu sira ne’e”, dehan.
Caludino hatutan sobre orsamentu ba sensu ida ne’e mai husi Food and Agriculture Organization (FAO) nomós husi Governu.
“Iha ona sinál balun ne’ebé hatudu katak orsamentu Governu sei suporta ba lansamentu pilotu ne’e tanba importante. Pilotu ne’e maka lahala’o signifika instrumentu sira ne’e ita lakoko, ita-nia enumeradór sira ne’ebé aban-bainrua ba implementa sensu atuál lahatene loos. Entaun pilotu ne’e koko instrumentu no atributu sira ne’ebé ita utiliza, ita-nia matenek, durasaun tempu ba implementasaun atubele hatene loloos bainhira implementa sensu iha marsu 2019, ita gasta tempu, instrumentu no atributu hira tan, enumeradór sira-nia koñesimentu ba utiliza instrumentu ne’e to’o iha ne’ebé?”, haktenik.
Nia salienta kona-ba sensu atuál iha tinan oin nian, nia orsamentu pur volta millaun $5 ne’ebé tama ona ba proposta no seidauk aprova.
“Tokon lima ne’e la’os propoen mai husi Ministériu Agrikultura de’it, maibé rezolusaun Governu ne’e maka fó dalan para Governu koloka osan ba implementasaun sensu agríkola ida ne’e. Konserteza sei lori ba Parlamentu, maibé iha razaun oinsá maka atubele lori proposta ida ne’e”.
Claudino informa liuhusi sensu ida ne’e bele hatene agrikultór na’in hira maka serbisu iha natar no to’os, no iha luan hira tanba durante ne’e halo estimasaun de’it númeru ho maizumenus natar ne’e abandona no rai ne’ebé lauza ne’e nia ektare hira.
“Ezemplu sentru produsaun hare iha Maliana, mas ema na’in hira maka halo natar iha ne’ebá, tinan ida kuda dala ida ka rua, entaun liuhusi sensu ida ne’e foin hatene loos. Iha pergunta 100 resin ne’ebé sei utiliza hodi husu ba ema sira ne’ebé bazea ba sensu populasaun ne’e serbisu nu’udar agrikultór”.
Ho dadus sira ne’e atu reforsa polítiku na’in sira oinsá halo desizaun polítika hodi dezenvolve setór agríkola haree husi aspetu saida de’it hodi trasa planu ba dezenvolvimentu agrikultura.
Jornalista : Maria Auxiliadora
Editór : Manuel Pinto
Lee mós :
http://www.tatoli.tl/2018/10/pilotu-ba-sensu-agrikultura-sei-halao-iha-munisipiu-ualu/
