iklan

NASIONÁL, EKONOMIA, DILI, HEADLINE, POLÍTIKA

Reforma “meiu” garante balansu entre despeza no reseita

Reforma “meiu” garante balansu entre despeza no reseita

Ministra Finansa ein ezersísiu, Sara Lobo Brites. Imajen Tatoli/Egas Cristovão

DILI, 20 outubru 2020 (TATOLI)—Governu Konstitusionál Da-ualu, lideradu husi Primeiru Ministru Taur Matan Ruak, argumenta, ho reforma fiskál no reforma iha jestaun finansa públika sei halo balansu entre despeza no reseita.

Ministra Finansa Ein-Ezersísiu atuál Vise-Ministra Finansa, Sara Lobo Brites ko’alia asuntu ne’e hodi fó resposta preokupasaun hosi Deputadu Adriano do Nascimento kona-ba balansu entre reseita no despeza ne’ebé boot tebes.

“Governu kontinua introdús reforma sira ne’ebé mak kontinuasaun hosi reforma sira uluk implementa hanesan reforma fiskál no reforma ba finansa públika. Ita ko’alia kona-ba reforma iha komponente importante haat hodi bele hasa’e reseita, liuliu área finansa nian, kuadru legál ka normativa ne’ebé mak ita presiza introdús,” Vise-Ministra Finansa, Sara Lobo Brites, fundamenta liuhosi debate planu rekuperasaun ekonómika iha plenária, Parlamentu Nasionál, tersa ne’e.

Vise-Ministra Sara Lobo Brites, haktuir iha tempu reforma fiskál, governu prepara ezbosu-lei tributária foun, lei IVA (Impostu ba Valór Akresentadu), tinan ida-ne’e nia laran Ministériu Finansa mós aprezenta tan lei enkuadramentu ba jestaun finansa públika, planu mós atu halo reforma iha parte patrimóniu Estadu nian.

Nia dehan, objetivu hosi reforma sira-ne’e maka aumentu ba reseita liuliu halo revizaun ba lei sira ne’ebé agora ezistente ne’ebé mai hosi UNTAET (Organizasaun Nasaun Unida ba Tranzisaun Administraun Timor-Leste, sigla inglés) nia tempu entaun haree katak lei tributária iha tempu ne’ebá serve duni ba tinan sira iha pasadu maibé agora ho mudansa iha governu ne’ebé maka evolui maka’as entaun presiza atualizasaun hodi halo adaptasaun ba lei sira-ne’e.

“Ho mudansa ba lei tributária bele aumenta reseita ho sentidu la’ós atu hasa’e taxa impostu maibé kobransa ba taxa sira bele iha prinsípiu sira hanesan iguál ba ema hotu-hotu ho proporsionalidade atu ema ne’ebé simu rendimentu aas nia tenke selu liu no ema ne’ebé rendimentu ki’ik selu tuir rendimentu kiik ne’e,” nia dehan.

Governante ne’e hatutan, reforma ba lei jestaun finanseira tanba haree iha situasaun ida bainhira reseita ne’e komesa tún bele buka tán fonte reseita ka  aperta tán despeza nune’e despeza sira-ne’e bele efisiente. Nune’e  alvu liu ba iha investimentu ka alvu liu ba kresimentu ekonómiku rai laran nian.

Nia akresenta, governu mós tau konsiderasaun hodi halo reforma ba lei jestaun finanseira ne’ebé ezistente dezde UNTAET nian.

“Fonte seluk ne’ebé bele esplora maka ulitilizasaun patrimóniu estadu ne’ebé mak ita bele transforma patrimóniu ne’ebé mak iha la’ós atu utiliza de’it maibé mós governu bele patrimóniu sira-ne’e ho efisiente. Patrimóniu sira-ne’e ita ko’alia kona-ba moves no imoveis ne’ebé ko’alia kona-ba rai, ne’ebé mak bele fó mós reseita ba governu,” nia katak.

Ezekutiva ne’e subliña, kestaun sustentabilidade fundu petróleu, uainhira haree ba reseita doméstika ninia médiu ne’e kuaze millaun $170 no halo projesaun ba tinan 2021 millaun $177, kuaze laiha mudansa kompara ho tinan sira uluk.

Tanba, tuir nia,  Timor-Leste nia reseita mai rasik hosi ekonomia rai laran katak bainhira ekonomia iha kontrasaun, reseita doméstika mós labele sa’e duni tanba reseita doméstika mai rasik hosi kresimentu ekonomia.

Nia fundamenta, kuandu iha kontrasaun konserteza reseita doméstika mós labele iha aumenta ne’ebé mak boot.

Vise-Ministra Finansa ne’e fó ezemplu, Timor-Leste nia realidade mak orsamentu iha fiskál ne’ebé mak boot tebes.

“Se ita-nia reseita doméstika por volta millaun $177, ita adisiona tán reseita hosi RSE por volta millaun $540 mak korresponde ba ita-nia kapitál ne’ebé mak iha ho 3% entaun loloos ne’e ita-nia fonte reseita ne’ebé bele utiliza mak por volta millaun $600 ka millaun $700 mas ita-nia orsamentu boot liu ne’e,” nia haklaken.

Ministra Finansa Ein-Ezersísiu ne’e esplika ba deputadu sira katak situasaun ne’e ba governu sé- sé de’it atu tuur iha governu konserteza sempre hasoru tanba nesesidade rai-laran boot tebes maibé reseita ki’ik.

Maske nune’e, Vise-Ministra Finansa ne’e promete  sei esforsu hodi hasa’e reseita doméstika.

Notísia relevante:Governu presiza hamosu polítika balansu entre reseita no despeza

Jornalista: Evaristo Soares Martins

Editór: Cancio Ximenes

iklan
iklan

Leave a Reply

iklan
error: Content is protected !!