DILI, 23 novembru 2021 (TATOLI)—Diretór Ezekutivu Centro Nacional Chega (CNC), Hugo Maria Fernandes, informa CNC halo ona dijitalizasaun ba dokumentu istóriku hamutuk rihun 25.
Notísia Relevane: Timor-Leste-KOICA asina subvensaun millaun $5 dijitaliza dokumentu istóriku
“Ami dijitaliza ona dokumentu istóriku hamutuk rihun 25 ba kategória hanesan dokumentu hakerek, dokumentu audiu no dokumentu audivisuál,” Hugo Maria Fernandes hateten ba Agênsia Tatoli, iha Salaun CNC, Antigu Komarka, Balide, Dili, segunda ne’e.
Daudaun ne’e, nia dehan, dokumentu istóriku iha Centro Nacional Chega (CNC) hamutuk rihun 50-resin maibé hosi númeru ne’e iha rihun 25 mak dijitaliza ona.
“Ami–nia planu estratéjia ba tinan 2021 to’o 2024, dijitalizasaun ba dokumentu istóriku sira-ne’e tenke hotu kedan. Entaun, dokumentu restu ne’ebé agora daudaun iha ne’e, ami tenke dijitaliza hotu to’o 2024,” nia dehan.
Bainhira dijitaliza ona, nia hateten, dokumentu istóriku hirak ne’e sei fahe fali ba kategória mak kategóri ida-ne’ebé mak bele asesu no iha dokumentu istóriku balun ne’ebé públiku labele asesu tanba dokumentu balun sensitivu.
Kona–ba dokumentu ne’ebé labele asesu, iha fulan kotuk ne’e Centro Nacionál Chega (CNC) lansa polítika arkivu nian mak hodi haree katégoria sira-ne’e.
“Entaun, bainhira ita hein katak ho projetu ne’e bele aselere projetu dijitalizasaun no prosesu kategórizasaun sira-ne’e hotu tiha, nune’e tinan rua mai bainhira projetu ne’e atu to’o nia rohan dokumentu ne’ebé bele asesu ne’e ema hotu bele asesu ona,” nia dehan.
Hosi ne’e, CNC harii mós sentru asesu ida liuhosi biblioteka, entaun ema ne’ebé atu mai asesu arkivu iha CNC, hanesan sira-ne’ebé iha Timor bele mai asesu iha CNC no sira-ne’ebé iha rai liur bele asesu liuhosi plataforma online.
“Dadaun ne’e ita–nia dokumentu sira-ne’ebé dijitaliza ona, ita rai iha Centro Nacional Chega (CNC). Hanesan ita uluk iha 2014, iha parseria ho British Library, hanesan dokumentu ne’ebé dijitaliza ona nia orijinál iha ne’e no nia rezultadu dijitaliza balun mós ita rai iha Inglatera, atu sira mós bele loke asesu ba ema iha ne’ebá. Maibé, to’o 2019 projetu ne’e ita para tiha, tanba ita tenke halo fali formulasaun didi’ak fali. Entaun, hein katak iha tinan oin ami foin hahú fali akordu negosiasaun ho British Library atu fó apoiu hodi hahú fali iha tinan oin hodi ita komesa fali parseria ne’e,” nia haktuir.
Entretantu, segunda ne’e Governu Timor-Leste, liuhosi Ministériu Finansas (MF) no Ajénsia Kooperasaun Internasionál Korea (KOICA) asina ona akordu subvensaun millaun $5 atu hametin liután Timor-Leste ninia responsabilidade nasionál no kapasidade atu harii futuru ne’ebé di’ak iha dame, justisa no prosperidade liuhosi aprende hosi pasadu durante tinan 25 violasaun direitu umanu no injustisa iha konflitu polítiku (1974-1999).
Nune’e, projetu ne’e, finansiadu hosi Ajénsia Kooperasaun Internasionál Koreia, Repúblika Korea do Súl, subvensaun ne’e sei suporta Governu nia esforsu sira atu dezenvolve sistema arkivu dijitál iha Centro Nacional Chega, hodi dezenvolve kualidade istória no edukasaun harii dame, haforsa kapasidade no servisu parseria ba rekonsiliasaun konflitu no harii dame.
Iha serimónia asinatura ne’e marka pontu importante ida iha progresu servisu ne’ebé halo ona hosi Centru Nacional Chega. Tanba, CNC nu’udar instituisaun importante estabelesidu iha outobru 2016 liuhosi Dekretu-Lei númeru 48/2016, bainhira Dr. Rui Maria de Araújo nu’udar Primeiru-Ministru.
Jornalista : Nelia Fernandes
Editór : Cancio Ximenes
