DILI, 06 janeiru 2022 (TATOLI)—Atividade perfurasaun ne’ebé empreza Timor Resources halo iha rai-maran posu Feto Kmaus iha aldeia Tabacolot, suku Debos, postu Suai, munisípiu Covalima, seidauk konsidera hanesan deskobrimentu komersiál.
“Ein prinsípiu iha kontratu partilla produsaun iha commercial discovery (deskobrementu komersiál), ne’ebé akontese bainhira deskobre petróleu no gás atu dehan iha kuantidade komersiál, maibé posu Feto Kmaus foin dahuluk ita fura fali iha rai-maran hafoin tinan 50,” Prezidente Autoridade Nasionál Petróleu no Minerál (ANPM), Florentino Soares Ferreira, hateten ba Agência TATOLI, iha ninia knaar fatin, edifísiu Ministériu Finansa, Aitarak-laran, kinta ne’e.
Antes ne’e, iha loron 27 outubru 2021, Governu halo lansamentu perfurasaun rai-maran iha posu Feto Kmaus iha área kontratu PSC TL-OT-17-08 Covalima.
Notísia relevante: Timor-Leste marka istória dahuluk halo perfurasaun mina iha rai-maran
Feto Kmaus hanesan posu antigu ne’ebé mak fura ikus iha tinan 1971, ne’ebé tama tinan 2021 kompleta tinan 50 fura fali iha rai-maran.
“Situasaun téknika bainhira iha atividade foun, normalmente ita sei halo estudu hanaran wildcat drilling, signifika ita halo estudu ba área ne’ebé totalmente foun tanba ita seidauk haree ninia prospetiva,” nia akresenta.
Tuir Prezidente ANPM, faze ne’e difísil ba empreza atu diside kedas kuantidade komersiál tanba laiha atividade perfurasaun durante dékada hirak nia-laran no laiha dadus sufisiente atubele dehan perfurasaun iha valór komersiál.
“Entaun empreza presiza halo teste, ita halo perfurasaun ba área boot ne’ebé área ne’e iha sistema petróleu, katak iha fatuk ne’ebé prodús mina no hafoin iha atividade migrasaun, fatuk ne’e hanesan rezervatóriu ne’ebé bele kontein mina no gás, maibé ita imajina fatuk ninia karaterístika hanesan esponza, bainhira ita tau bee la sai ka la fakar, tenki iha buat ida hanesan Shield ne’ebé taka tanke nia matan atu mina labele suli sai, ne’e mak ita bolu sistema petróleu,” nia esplika.
Empreza lakohi deklara sedu iha deskobrementu komersiál
Bainhira seidauk tama faze prospetiva hanesan daudaun, empreza lakohi deklara sedu katak iha deskobrementu komersiál, maski hosi aparelu rejista bainhira hatun ba okos deteta iha mina no gás.
Hosi detesaun sira maka empreza relata katak iha mina no gás, maibé presiza lori amostra ba halo estudu detalladu liu atu konfirma katak iha deskobrementu komersiál.
“Agora sira dehan technical commercial discovery, maibé kondisaun ne’e sei sujeita fali tanba situasaun la hanesan ho kampu sira seluk, ne’e kampu foun ne’ebé laiha posu sira besik ne’ebé ita fura iha tinan 50 liubá, dala ruma públiku dehan iha ka laiha, maibé faaze esplorasaun mak hanesan ne’e tenki la’o neneik, liuliu faze wildcat drilling. Tanba ne’e, husik empreza halo serbisu lai, hodi hasai konkluzaun katak iha commercial discovery mak ami bele fó hatene ba públiku,” nia esplika.
Prezidente ANPM konsidera halo perfurasaun mina hanesan jogu ida ne’ebé iha probalilidade bele manán 50% no bele lakon 50%.
“Iha mina hanesan ne’e, maibé dala barak iha serteza tanba iha ona estudu no dadus. Daudaun prosesu perfurasaun mina iha kampu Feto Kmaus la’o hela, ita-nia resposta ikus mak hetan ka la hetan no komersialmente ka la komersiál, se la komersiál ita taka filafali posu ne’e,” nia tenik.
Antes halo perfurasaun, ANPM simu ona notifikasaun hosi empreza kona-ba deskoberta.
“Buat rua mak la hanesan, ida mak empreza deskobre iha mina, maibé la signifika sukat ona komersiál tanba tenki halo teste. Ami labele deklara ba públiku komersiál ona ka lae tanba iha kontratu ne’ebé ami tenki halo tuir, normalmente bainhira halo deskoberta komersiál iha oras 24 nia laran tenke fó notifikasaun ba ANPM, maibé notifikasaun ne’ebé ami hetan foin deskoberta, katak iha mina no gás, tanba ne’e presiza avaliasaun profunda,” nia subliña.
Jornalista : Antónia Gusmão
Editora : Julia Chatarina