DILI, 25 abril 2022 (TATOLI)–Governu liuhosi Ministériu Agrikultura no Peska (MAP) no Sekretaria Estadu no Ambiente (SEA) iha asaun rua hodi hasa’e produsaun kafé iha Timor-Leste hodi hasa’e rendimentu ba povu agrikultór no kreximentu ekonómiku iha rai-laran.
Ba inisiativa ne’e, Primeiru-Ministru (PM), Taur Matan Ruak, konvoka reuniaun ho Vise-Ministru Agrikultura no Peska, Abílio Xavier de Araújo no Sekretáriu Estadu Ambiente, Demétrio do Amaral de Carvalho, hodi haree orsamentu realiza planu sira ne’e.
“Iha asaun rua mak sei halo hodi hasa’e produsaun kafé, ida maka reabilitasaun planta kafé, ho alvu 20% hosi kafé Timór besik ektare 11.000. Asaun seluk, valoriza dekarbonizasaun ba ai sira ne’ebé moris asosiadu ho kafé hanesan ai samatuku, kakeu no sira seluk, ne’ebé asaun rua ne’e presiza osan hamutuk millaun $6,” Sekretáriu Estadu Demétrio, hateten hafoin ramata reuniaun iha Rezidénsia PM, iha Farol, segunda ne’e.
Notísia relevante: MAP planeia kultiva ektare 500 kafé iha munisípiu ualu
Espesífiku liu, reuniaun ne’e diskute kona-ba definisaun programa inklui orsamentu ne’ebé sei submete iha orsamentu retifikadu, nune’e iha loron tuir mai sei finaliza koordenasaun serbisu entre agrikultura no ambiente, iha parte ne’ebé Governu presiza hadi’a.
“Ita hatene katak kafé hanesan produtu potensiál ba Timor-Leste ne’ebé bele iha rendimentu millaun $27,7 hosi expostasaun, maibé produsaun kafé tun tebes, enkuantu populasaun ne’ebé serbisu iha kafé boot tebes hamutuk 27,5%, ne’ebé uma-kain balun iha Timór serbisu depende ba kafé, signifika ema besik 300.000 nia vida depende ba kafé, entaun bainhira rendimentu ba kafe ladi’ak sira bele hola parte boot iha liña kiak,” governante ne’e akresenta.
Aleinde ne’e, Governu nota mós katak to’os-na’in kafé balub, durante tinan ida hetan de’it osan $150 resin to’o $200, tanba ne’e haree katak presiza halo intervensaun estraordinária iha área kafé.
Iha biban hanesan, Vise-Ministru Agrikultura no Peska, Abílio Xavier de Araújo, haktuir, durante reuniaun ne’e, MAP no SEA aprezenta estratejia foun ba PM, oinsá atu dezenvolve di’ak liután kafé.
“Ita atu haree hikas ba kotuk, buat ne’ebé realidade povu nian, liliu iha vida agrikultura. Ita-nia povu sempre moris iha situasaun ekonómiku ne’ebé la’o neneik, entaun ohin ita aprezenta estratejia foun balun ne’ebé bele halo mudansa iha preparasaun orsamentu retifikadu. Iha situasaun ida-ne’e bele ajuda inan-aman sira hadi’a vida loron ba loron,” nia tenik.
Jornalista : Antónia Gusmão
Editora : Julia Chatarina
