DILI, 07 novembru 2024 (TATOLI) – Supremu Tribunál Justisa (STJ), kinta (7/11), ohin, halo julgamentu ba demandadu na’in 12 ba kazu projetu sira iha Zona Ekonómia Espesiál Sosiál Merkadu(ZEESM).
Demandadu na’in 12 mak hanesan MA nudar Antigu Prezidente Rejiaun Administrativu Espesiál Oe-Cusse Ambeno (RAEOA) inklu demandadu na’in 11 ne’ebé mak uluk sai hanesan jestór iha ZEESM.
Iha sala julgamentu, Ministériu Públiku ne’ebé reprezenta husi Adjuntu Prokuradór Jerál Pascasio da Roza Alves, fó nia observasaun katak fundamentu faktu sira liga ho auditoria husi kámara kontas ba projetu sira iha ZEESM balun pagamentu ilegál.
“Hanesan Prokuradór haree katak iha pagamentu balun ba projetu sira iha ZEESM ilegál, tanba ne’e husu Tribunál atu tetu, fakus hotu, molok foti desizaun”, Pascacio hateten iha sala julgamentu Supremu Tribunál Justisa, kinta, ohin.
Nia fundamenta katak Ministériu Públiku mós konsidera katak faktu ne’ebé mak konsta iha akuzasaun Ministériu Públiku nia provadu katak projetu otel fitun lima iha RAEOA, autoridade RAEOA fó kontratu ba ema maibé la tuir baze legál. Ho nune’e Ministériu Públiku konsidera hahalok ne’ebé demandadu sira halo ne’e fó prejuizu ba Estadu Timor-Leste.
Tanba ne’e Ministériu Públiku liuhusi Adjuntu Prokuradór Jerál Pascasio da Roza Alves, husu ba Supremu Tribunál Justisa hodi fó medida sansionatória ba demandadu sira hodi devolve fila fali osan.
Defeza husi Demandadu MA nian, Advogada Privada Soraya Marques, deklara ba Supremu Tribunál Justisa katak la iha prova sufisiente, laiha prejuizu ba Estadu, laiha ilísitu finanseiru.
“Ministériu Públiku sira la konsege prova no la iha faktu ida sira konsidera provas”, nia afirma.
Nune’e mós, Defeza husi Demandadu FSM nian, Defensór Públiku, Fernando de Carvalho katak kestaun ne’ebe Ministériu Públiku hato’o iha nia alegasaun hasoru nia kliente FSM laiha baze fundamentu.
“Faktus ne’ebe imputa ba ha’u-nia kliente, nia iha ADN servisu tékniku hodi ba rekolla dokumentu sira hanesan, sertidaun dívidas, ho garantia bankaria, nia servisu relasaun ho de’it buat sira ne’e, laiha responsabilidade ida kabe ho akuzasaun ne’ebé Ministériu Públiku hato’o ona’’, nia dehan.
Nia hatutan, kliente servisu haree de’it ba dokumentu sira, la envolve aan iha terenu hodi halo fiskalizasaun, la envolve aan iha kontratu.
Hafoin Supremu Tribunál Justisa liuhusi Juiza Maria Natercia Gusmao Pereira rona tiha parte hotu deside marka fila fali loron 6 fulan-Dezembru 2024, tuku 9:00 dader hodi foti desizaun ba prosesu ne’e.
Julgamentu ne’e, prezide husi Juiza Singulár, Juiza Maria Natercia Gusmao Pereira, parte Estadu nian reprezenta husi Prokurador nain rua, Alfeu Moreirra no Pascasio da Roza Alves no Demandadu 12 reprezenta husi Defensór Públiku no Advogadu Privadu balun.
PTR hili lakohi fó komentáriu
Enkuantu iha biban ne’e, Prezidente Tribunál Rekursu, Deolindo dos Santos, lakohi fó komentáriu kona-ba kestaun ne’e.
“Ha’u labele kona-ba auditoria ne’e rasik tanba, kuandu julgamentu ne’ebé lao hela mak iha rekursu, hanesan Prezidente Tribunál Rekursu nia sei hola parte atu foti desizaun kona-ba rekursu ne’e”, nia dehan.
Deolindo espika, relatóriu auditoria ba ZEESM ne’e dala rua aprova hotu ona, balun kumpre konvensaun sira ne’e, iha balun la halo no iha buat ida mak presiza haree, labele haree de’it ba auditoria, maibé presiza buka tuir hanusa mak parese kontensiozu Estadu, ita presiza buka tuir atu hatene.
Nia dehan, parese ba kontensiozu estadu 2023 ne’e, aprova tiha ona no haruka ona ba Parlamentu Nasional.
“Parlamentu halo ona apresiasaun, ne’e laos buat ida rua de’it, maibé buat barak inklui mós ZEEMS, halo apresiasaun ba ezekusaun orsamentu durante ezersísiu ba 2023 nian”, nia konklui.
Jornalista: Natalino Costa
Editór : Zezito Silva
