iklan

EKONOMIA, HEADLINE

Virus ASF Hahú Menus Hafoin Hamate Fahi Rihun 16

Virus ASF Hahú Menus Hafoin Hamate Fahi Rihun 16

Diretór Jerál Pekuária no Veterinária, MAP Domingos Gusmão. Imajen/Florencio Miranda Ximenes.

DILI, 06 dezembru 2019 (TATOLI) – Tuir observasaun fízika husi ekipa task force husi liña ministeriál katak Peste Suína Afrikana (ASF, sigla portugés) hahú menus ona hafoin hamate fahi rihun 16 iha territóriu Timor-Leste hahú husi jullu to’o novembru ne’e.

“Ami-nia ekipa observa katak moras ASF ne’e agora tun tiha ona, tékniku sira ohin mós ha’u orienta atu atualiza dadus epidemic para ha’u haree nia persentajen númeru ne’e hira, tun ba hira ona?”, Diretór Jerál Pekuária no Veterináriu, MAP Domingos Gusmão ba TATOLI iha knaar fatin Komoro, kinta ne’e.

Tanba ne’e, daudaun tékniku husi ekipa task force rekolla hela dadus, karik iha semana oin bele haree totál hira mak fahi aumenta mate iha fulan ne’e (dezembru) ho nia porsentu tuun ka sa’e, no lakon ekonomikamente husi populasaun nian mak foin bele públika.

Diretór ne’e salienta ekipa task force observa virus ASF hahú redús. “Ita bele haree ema la soe fahi arbiru tanba fali la mate ona”, informa.

Domingos Gusmão adianta moras ASF ne’e jeralmente kona de’it ba fahi sira ne’ebé na’in husik de’it la’o livre, tanba ne’e fasil hada’et lalais tanba deskonfia virus ne’e mai husi hahán importasaun hanesan na’an-fahi kalén sira no sosis husi rai-li’ur.

“Ami-nia kontrolu ba fahi sira iha luhan ne’e la mate no pois sira ne’ebé uluk vasina ne’e la mate tanba iha seguransa ba bioseguransa, maibé fahi sira husik livre mak mate barak”, katak

Hafoin ekipa task force halo intervensaun ka uza meiu hodi blokeia importasaun no movimentasaun fahi ba Oe-Cusse no Ataúro hatudu virus ne’e negativu.

“Ami fó asisténsia téknika atu labele soe arbiru fahi mate tanba ida ne’e mós da’et maka’as liu ba fahi seluk ne’ebé laiha bioseguransa”, afirma.

Ekipa Task force ne’e kompostu husi AIFAESA, Alfándega, Kuarentena, Polisia Unidade Fronteira, Polisia Migrasaun ne’ebé esforsu hamutuk hodi elimina Peste Suína Afrikana ne’e.

“Ami identifika hela no fahi mate hira no fó lakon ba ekonomikamente povu nian atu tau iha planu atubele apoia iha tinan 2020”, informa tan.

Hatán ba previzaun moras ASF ne’e hotu, Diretór Jerál ne’e salienta liuhusi estudu labele, susar halo previzaun tempu elimina ka virus hotu iha sá loron tanba virus ne’e mantén, kuandu iha mudansa klimátika ka klima manas, virus ne’e bele moris derrepente.

MAP hamutuk ho Banku Aziátiku Dezenvolvimentu (ADB, sigla inglés), Food and Agriculture Organization (FAO) no Banku Mundiál halo hela peskiza ida adekuada. “Liuliu peritu sira atu identifika, da’et hahú oinsá no hatún ninian infesaun ne’e halo oinsá, sei iha estudu nia laran”, dehan.

MAP hetan apoia husi ADB kontrata ona espesialista moras fahi husi Filipina hodi hala’o estudu ho Organizasaun Saúde Animál Mundiál (OIE) atubele elimina virus ASF ne’e.

Jornalista : Florencio Miranda Ximenes

Editora : Maria Auxiliadora

iklan
iklan

Leave a Reply

iklan
error: Content is protected !!