DILI, 12 fevereiru 2020 (TATOLI) – Diretór Investigativu Jeolojia Institutu Petróleu no Jeolojia (IPG, sigla portugés), Elias da Silva Cabral, informa ahi-suar manas iha área Ermeta Boot, Aldeia Fatunisu, suku Fahi-Lebo, Postu Administrativu Bazartete, Munisípiu Liquiçá, sei menus no lakon gradualmente hafoin udan-been sufisiente hamate ahi iha rai okos.
“Ami-nia ekipa nota katak ahi-suar manas ne’e sei menus no lakon gradualmente ho razaun tanba fratura no fluida (udan-been) ne’ebé infiltra seidauk sufisiente atu hamate totalmente ahi iha rai-okos tanba kondisaun jeolojia (litolojia)”, Diretór IPG ne’e ba TATOLI liuhusi mídia sosiál, ohin.
Diretór IPG ne’e dehan maski tempu udan ona, maibé kondisaun rai mak la fó espasu ba infiltrasaun udan-been másima atubele hamate ahi iha rai-okos.
Bazeia ba rezultadu observasaun dahaat ne’ebé ekipa IPG halo iha10 fevereiru hanesan, monóksidu karbonu tun ona 40 ppm-132 ppm no temperatura mós hahú menus ba grau célcius 40 to’o 56.
Iha rezultadu observasaun hatudu iha mudansa ba temperatura no monóksidu karbonu tanba dadus inísiu ne’ebé IPG halo iha novembru 2019 hatudu temperatura grau célcius 400, monóksidu karbonu (CO) 160 ppm-180 ppm no iha fulan ne’e (fevereiru) hatudu temperatura tun grau célcius 40 to’o grau célcius 56 no monóksidu karbonu 40 ppm-132 ppm.
Ekipa IPG mós halo observasaun iha área ne’ebé besik hodi nota katak ahi la kontinua han ba fatin seluk, maski iha fatin akontesimentu sei iha indikasaun manas no suar uitoan sai husi fratura.
“Ita hatene klaru katak fenómena natureza ne’e bainhira akontese presiza tempu atubele filafali ba normál”, katak.
Nune’e, nia dehan akontesimentu iha Fahi-Lebo ne’e kauza husi ahi han materiál peat (gambut) iha tempu bailoron.
“Ami husu nafatin komunidade atu koopera no labele besik demais liubá fatin refere tanba sei iha gás monóksidu karbonu ne’ebé bele fó impaktu saúde umana”, Diretór IPG ne’e husu.
Antes ne’e, IPG hala’o ona monitorizasaun datoluk iha 02 dezembru 2019 ba fenómena suar manas ne’ebé mak sai ho gás monóksidu iha área Fahi-Lebo hatudu katak iha ona mudansa no bainhira udan makaas dala rua no tolu hanesan ne’e, fenómena refere bele laiha ona.
Notísia relevante : IPG Sei Observa Fali Fatin Ahi-Suar Manas iha Fahi-Lebo
Jornalista : Florencio Miranda Ximenes
Editora : Maria Auxiliadora