iklan

EKONOMIA, DILI, MUNISÍPIU

Uluk iha Kangurú, Agora Kafé Movel

Uluk iha Kangurú, Agora Kafé Movel

Nuno Ridenio, timoroan ida ne’ebé mai ho konseitu negósiu ida ho naran Kafé Movel. Foto Fanpage Black Box

DILI, (TATOLI) – “Ha’u lakohi sai hanesan ema barak, hakarak diferente, lakohi buka serbisu, maibé kria rasik serbisu ba aan, tanba ha’u-nia aan ne’e lakohi serbisu husi tuku ualu no sai tuku lima loraik”, Nuno Ridenio, joven ho idade atu besik ba 30 ne’e hatete bainhira partisipa feira ida ne’ebé foin lalais ne’e halo iha kampu Sekretáriu Estadu Desportu ba Promosaun Alta Kompetisaun (uluk SEJD) Sionál.

Atu halo atividade ne’ebé lahanesan husi ema seluk maka Nuno hahú buka ideia negósiu ida ne’ebé fasil no tuir kapasidade orsamentu ne’ebé iha maka kafé ho konseitu movel.

Di’ak liu tanba haree ba gastu no negósiu ida ne’e la obriga atu hasai osan maka’as ho situasaun ohin loron susar atu halo kompetisaun ho ema ne’ebé iha kapitál boot, entaun negósiu ho naran kafé movel bele minimiza halo gastu barak.

“Ideia ne’e mosu bainhira ita hakarak atu buka, tanba ne’e mak ha’u hakarak atu hala’o vida negósiu ida ne’e”, katak vensedór iha kompetisaun Planu Negósiu Inovadora 2017 ne’e.

Konseitu ne’ebé daudaun ne’e iha bainhira lisensiadu iha área turizmu ne’e hetan oportunidade hosi SEPFOPE (uluk Sekretariu Estadu Polítika Formasaun, Profisionál no Empregu) ba fulan neen hodi halo servisu iha rai ne’ebé koñesidu ho naran kangurú mak Austrália.

Depois remata kontratu, ho esperénsia serbisu iha rai-liur dezde 2012 to’o 2015, nia hala’o serbisu saida de’it mak bele hodi aprende buat barak.

“Ha’u bá Austrália serbisu iha otél, iha departamentu hotu komesa husi dadeer to’o kalan. Dalaruma ha’u hadeer tuku lima ha’u fase pixina depois serbisu fali iha restaurante serve ema matabixu, iha meiu-dia hanesan fali gardineiru ko’a duut, loraik serbisu iha bar no kalan tama fali serbisu fase bikan, entaun husi dadeer to’o tuku 11 kalan ne’e ha’u serbisu mak ida nee”.

Liuhusi esperiénsia ne’e, halo Nuno sai maduru hodi bele iha hanoin oinsá mak sai ema ne’ebé hamriik mesak atubele halo atividade ida ne’ebé ema barak seidauk halo mak kafé movel mak sai hanesan empregu ida ne’ebé nia kria.

Kuandu tama vida negósiu, saida de’it mak halo tenke bá oin nafatin. Laiha liafuan atu hakiduk.

“Ha’u hanesan halo negósiu iha área kafé nian, ha’u sempre hamamuk kopu bainhira ko’alia ema seluk, nune’e ha’u sempre simu informasaun foun maski ha’u hatene hela informasaun ne’e, ha’u sempre hakarak lahatene para ema ne’e hakarak atu hanorin ita”, haktuir.

Hodi hatutan: “Ita tende iha kuriozu hakarak hatene hela de’it buat foun, saida mak ha’u laiha, ha’u prontu atu husu ajuda, prontu atu aprende liután, karik buat ne’ebé ha’u hakarak latuir nia dalan entaun ha’u prontu atu foti risku tanba negósiu ne’e ita tenke brani foti nia risku”.

Maski atividade Kafé Movel ida ne’e la’o, tuir Nuno sempre iha dezafiu. “Dezafiu boot liu maka oinsá mak atu muda timoroan nia hanoin sobre hemu kafé”.

Akresenta, timoroan nia hanoin kafé ne’e hemu iha uma ho masin-midar, maibé sira ladún haree fa’an iha estrada ibun ne’e sira sente fo’er, maibé ida ne’e hanesan dezafiu boot ida para bele transforma mentalidade ne’e.

“Kafé ne’e, ita timoroan ladún gosta hemu iha dalan tanba toman iha uma, entaun kafé ne’e barak liu ho ema ne’ebé husi rai-liur mai serbisu iha Timór, turista sira ne’ebé mai vizita. Ida ne’e mak ha’u-nia kafé movel nia merkadu entaun ha’u buka meiu oinsá maka bele di’ak malu ho ema hotu-hotu”.

Ho nune’e Nuno ne’ebé sempre iha ideia foun halo nia merkadu ba Kafé Movel ne’e atu ema bele konsumu maka halo produtu úniku iha Timor-Leste ho naran ready to drink cold brew coffe iha forma botir.

“Produtu ida ha’u aprende husi rai-liur agora daudaun ha’u foin prodús iha botir, ne’e hanesan buat ida diferente husi sira nomós haree liu ba folin tanba ha’u komesa ho montante ida ne’ebé ki’ik husi dólar sentavu 0.75 to’o 3, entaun ha’u bele hamenus ha’u-nia folin ba kafé ne’e”.

Atividade ne’ebé hahú 2016 mai to’o agora, foin mak gasta osan laliu husi dólar rihun 10 no sempre iha suporta másima husi família.

“Dalaruma ha’u atu para, maibé husu kontinua nafatin tansá tenke para, entaun ida ne’e mak halo atu ha’u bele la’o nafatin. Ida tan mak ha’u iha oan ona entaun buat ne’ebé halo ha’u tenke la’o nafatin mak ha’u-nia oan, se ha’u para entaun osan laiha atu hola buat ruma ba nia, ida ne’e mak motiva ha’u atu halo buat foun entaun ita tenke estuda barak husi ema”.

Ezisténsia Kafé Movel ida ne’e maski ho ema ida de’it, maibé sempre iha koopresaun ho ema seluk hanesan ho Kafé U’ut, Kafé Orgániku Atsabe no Robusta husi Same tanba empreza sira ne’e timoroan nian.

Atubele hetan atividade fa’an Kafé Movel ida ne’e maka empreza ne’e hetan ona lisensa atubele fa’an iha fatin ne’ebé de’it, eseptu Palásiu Governu no Prezidensiál.

Aleinde ne’e atu ema bele hatene liután kona-ba negósiu ida ne’e maka uza estratéjia liuhusi mídia sosiál no halo promosaun atu ema bele haree maski promosaun ida ne’e la’ós gratuita.

“Halo promosaun atu ema hatene ne’e la’ós fasil maibé tenke selu no ida ne’e buat ida ne’ebé risku ita tenke foti maski lakon osan, maibé ita hatene katak saida mak ita hato’o ne’e hotu-hotu bele haree husi mídia sosiál”.

Brani foti risku no halo atividade ida diferente husi ema seluk maka labele gensi.

“Ema estranjeiru barak tama ona iha rai ida ne’e, hamriik mesak ona ba, ita tenke halo buat ruma para taka dalan ba ema rai-liur ne’ebé foti fali ita timoroan nia serbisu”.

Jornalista: Maria Auxiliadora

Editora: Rita Almeida

iklan
iklan

Leave a Reply

iklan
error: Content is protected !!