iklan

EKONOMIA, HEADLINE

OJE 2021: millaun $339,6 finansia projetu 397 ein-kursu, 95 foun

OJE 2021: millaun $339,6 finansia projetu 397 ein-kursu, 95 foun

Atividade traballadór iha projetu estrada Manduki, Atabae. Imajen Tatoli/António Gonçalves

DILI, 13 novembru 2020 (TATOLI)VIII Governu Konstitusionál prevee $339.604.554 iha Orsametu Jerál Estadu (OJE) tinan fiskál 2021, inklui empréstimu ne’ebé tama verba Ministru Planu no Ordenamentu (MPO) hamutuk millaun $70,7 hodi foku ba kapitál sosiál no infraestutura.

Totál orsamentu ne’e kompostu husi $32.000 ba saláriu no vensimentu, millaun $1,040 ba bens no  servisu no millaun $338,5 ba kapitál dezenvolvimentu.

Bainhira inklui empréstimu hamutuk $339.604.554, ne’ebé mak korresponde ba 17,92% husi totál OJE 2021.

Prezidente Konsellu Administrasaun Fundu Infraestrutura (KAFI) no atuál Vise Primeriu-Ministru (PM) no Ministru Planu no Ordenamentu,  José Maria Reis, hateten fundu ne’e hodi finansia projetu 397 ne’ebé mak la’o hela (ein-kursu), projetu foun 95 no faze estudu viabilidade inklui estudu tékniku detalladu enjeñeria hodi perepara di’ak liútan ba implementasaun iha tinan tuir mai hamutuk pakote 66.

Vise PM rekoñese, iha dezafíu lubuk ida relasiona ho kapasidade atu halo planu no orsamenta, inklui ezekusaun ne’ebé refleta ba jestaun implementasaun projetu infraestrutura.

“Ita-nia obra sira barak mak la’o la tuir síklu planeamentu loloos, nune’e projetu balun liu ona tempu no obra sira ne’ebé la’o hela maibé sein suprevizaun ne’ebé adekuadu atu garante ninia kualidade no sustetabilidade ho investimentu boot ne’ebé ita gasta ona,” Ministru José Reis informa, sesta ne’e, iha ámbitu audiénsia públika konjuta iha sala plenária, Parlamentu Nasionál.

Atu hatan ba dezafíu sira ne’e, Governu liuhosi MPO dudu hela Fundu Infraestrutura (FI) atu prepara lejizlasaun komplementár inklui padraun tékniku nesesáriu iha prosidementu planeamentu infraestutura.

Governante ne’e dehan, hahú tinan 2021 sei halo supervizaun ba obra sira ne’ebé la’o hela no sira ne’ebé Governu hanoin atu implementa iha tinan sira tuir mai.

“Ami haree  prioridade mós atu aloka orsamentu ba suprevizasaun atubele responde dezafíu sira no Sekretariadu Grande Projetu mós prepera ona manuál ne’ebe ami hanaran Manuál Administrasaun ba Fundu Infraestrutura, ne’ebé tuir planu atu lansa iha tinan oin,” nia akresenta.

Tuir Ministru Planu no Ordenamentu, manuál ne’e atu sumariza ba matan dalan dezenvolvimentu dezde tinan 2016 mai, atu halo loloos prosesu implementasaun sai manuál avaliasaun ba projetu, ho formatu padraun simples ne’ebé kontein diskrisaun projetu, estudu viabilidade, modelu termu referénsia ba projetu infraestutura, manuál administrasaun FI no ezbosu avaliasaun aposdaria atu tenta halo avaliasaun ba ninia sustetabilide no ninia benefísiu kona-ba infraestutura ne’e rasik.

“Ba oin infraestrutra ne’ebé ita halo la tuir padraun, bele halo korresaun tanba infraestutura gasta osan barak, maibé la to’o tempu infraestutura nia vida hotu no a’at filafali hodi implika ba ninia retornu,” nia akresenta.

Tanba ne’e, Governu sei foku pridoridade atu kria kondisaun hotu halo infraestutura sira ho kualidade no bele dura, nune’e bele promove dezenvolvimentu ekonómiku, sosiál, no kulturál ne’ebé sustetável ho ordenamentu di’ak iha futuru.

Iha verba FI prevee $60.000 ba boa governasaun no jestaun institusionál, setór agrikultura millaun $3,798, água no saneamentu millaun $3,449, dezenvolvimentu urbanu no rurál millaun $6,190, edifísiu públiku millaun $7,693, edifísiu edukasaun millaun $4,843, enerjia elétrika millaun $18,321.

Nune’e mós, iha verba ne’e prevee millaun $4,844 iha saúde no seguransa no defeza millaun $13,884.

Prevee ba solidariedade sosiál millaun $1, projetu tasi mane millaun $8,5, aeroportu millaun $19,843, preparasaun dezeñu no supervizaun ba projetu foun millaun $9,441, estrada millaun $105,215, ponte millaun $4,896, portu millaun $1,814, programa ba setór turizmu $652.000, programa empréstimu millaun $70,7, programa setór finansa millaun $2,905, Sekretaria Estadu Juventude no Desportu millaun $2,034, Komisaun Administrasaun Fundu Infraestrutura (KAFI) millaun $1,011, programa manutensaun no reabilitasaun millaun $6,924.

Jornalista: Florêncio Miranda Ximenes

Editora: Julia Chatarina

iklan
iklan

Leave a Reply

iklan
error: Content is protected !!