DILI, 12 maiu 2021 (TATOLI)—Sala Situasaun Sentru Integradu Jestaun Krize (SIJK) rejista kazu pozitivu COVID-19 hamutuk 133, rekoperadu na’in 129 no kazu ativu 1.727.
“Kazu pozitivu foun 133 detetadu iha Dili 117, munisípiu seluk 16, rekoperadu na’in 129 ho totál kazu ativu 1.727. Totál kazu konfirmadu kumulativu sura hosi 21 marsu 2020 to’o ohin hamutuk 3.626,’’ Koordenadór Forsa-Tarefa ba Prevensaun no Mitigasaun, Rui Maria de Araújo, hateten liu hosi komunikadu, kuarta ne’e.
Notísia relevante:COVID-19: pozitivu 140, ativu 1.723
Hosi totál kazu detetadu foun ohin iha mane 67 no feto 66 ne’ebé ho idade 12 na’in-rua, entre tinan 12-59 na’in 127 (95,4% ), idade 60 na’in-haat ho proporsaun kazu sintomátiku hamutuk 9%.
Hosi horisehik mai ohin, hamutuk hotu Laboratóriu Nasionál Saúde halo testes PCR 966 ho detalla hanesan tuir-mai, Vijilánsia sentinela hitu, Rastreiu ba kontaktu ka Contact tracing 103, Rastreiu Aleatoriu ka Random Screening 270, Viajen sai hosi serka sanitária munisípiu Dili 552, Viajen internasionál hitu, Follow up iha kuarentena 27.
Totál testes PCR ne’ebé halo horisehik iha munisípiu-sira seluk, RAEOA no HNGV hamutuk 506, ho detalla hanesan tuir-mai, Baucau 83, Maliana 33, Maubisse 106, Suai 68, Ermera 93, Viqueque 56, RAEOA laiha no HNGV 67.
Tuir tabela evolusaun surtu COVID-19 iha Timor Leste (TL), hosi 21 marsu 2020 to’o 12 maiu 2021, Aileu kazu rekoperadu iha oras 24 na’in-ida, kumulativu rekoperadu tolu, kumulativu kazu konfirmadu ualu kazu esporádiku, Ainaro kazu rekoperadu iha oras 24 ikus nain-rua, kumulativu rekoperadu neen, kumulativu kazu konfirmadu 22 kazu esporádiku, Baucau kazu detetadu foun iha oras 24 haat, kazu rekoperadu iha oras 24 iha 34, kumulativu rekoperadu 58, kumulativu kazu konfirmadu 174 kazu iha cluster.
Bobonaro kumulativu rekoperadu ualu, kumulativu kazu konfirmadu 17 kazu esporádiku, Covalima kazu rekoperadu iha oras 24 nain-ida, kumulativu rekoperadu 18, kumulativu kazu konfirmadu 66, kazu iha cluster, Dili kazu detetadu foun iha oras 24 iha 117, kazu rekoperadu iha oras 24 iha 58, kumulativu rekoperadu 1.677, kumulativu kazu konfirmadu 3.153 óbitu lima kazu iha transmisaun komunitária.
Ermera kazu detetadu foun iha oras 24 na’in-10, kazu rekoperadu iha oras 24 iha 32, kumulativu rekoperadu 44, kumulativu kazu konfirmadu 61, kazu iha cluster.
Lautém, kumulativu rekoperadu tolu, kumulativu kazu konfirmadu 22 kazu esporádiku. Liquiça, kumulativu rekoperadu nain-sia, kumulativu kazu konfirmadu 17 kazu esporádiku. Manatuto, kazu kumulativu rekoperadu ida, kumulativu kazu konfirmadu nain-neen kazu esporádiku.
Manufahi, kazu deteta foun iha oras 24 nain-ida, kumulativu rekoperadu 52, komulativu kazu konfirmadu 53 kazu iha cluster.
RAEOA, kazu rekoperadu iha oras 24 na’in-ida, kumulativu rekoperadu na’in-lima, kumulativu kazu konfirmadu nain-ualu kazu esporádiku.
Viqueque, kazu rekoperadu iha oras 24 ikus na’in-ida, kumulativu rekoperadu na’in-10, kumulativu kazu konfirrmadu 19 kazu iha cluster.
Atu bele hatene surtu ida ninia-evolusaun, no mós surtu ne’e aumenta ka diminui, indikadór ida ne’ebé matenek-na’in epidemiolojia nian uza, maka insidénsia.
Konvensionalmente insidénsia sukat totál kazu foun, kada loron, pur 100 mil habitante, no hatudu risku ne’ebé populasaun iha atu hetan da’et moras ida.
Ba ohin loron, hosi insidénsia COVID-19 iha Timor-Leste durante loron hitu ikus mak 9,1/100 mil abitante, enkuantu ba de’it munisípiu Dili, ohin nian 31,1/100 mil abitante.
Insidénsia iha leten, sei nafatin hatudu katak, munisípiu Dili mak fatin ho risku bo’ot-liu atu populasaun hetan da’et no hada’et tutan virus SARS-CoV-2.
Iha 12 maiu 2021, izolamentu Vera Cruz halo tratamentu ba kazu detetadu na’in 28. Iha área obstetrisia na’in-ualu, medisina interna na’in 20.
Sira na’in-ualu iha obstetrisia, kategoria moderadu hotu, sira-nia kondisaun estável. Sira na’in 20 iha medisina interna na’in-haat, ida uza ventiladór, nain-ida uza CPAP, nain-rua uza oksijéniu no na’in 16 moderadu.
SIJK informa mós ba públiku katak, hosi kazu detetadu-sira ne’ebé presiza izola-an hodi labele hada’et tutan ba ema seluk, hahú 1 abríl 2021, hamutuk kazu 209 detetadu, no hetan autorizasaun hosi Ministériu Saúde atu hala’o izolamentu iha uma-rasik. Husi totál ne’e, ema na’in 70 maka alta ona, ka bele ona deklara rekoperadu.
Hakarak fo’o hanoin hikas ba públiku katak, bele uza númeru hotline 119, hodi kontakta ekipa operasionál iha Ministeriu Saúde, ezemplu, bainhira hakarak halo swab ba teste PCR, bele kontakta 119, hafoin ema ne’ebé atende telefone sei enkamiña ba ekipa vijilánsia epidemiolójika, hodi bele organiza.
Nune’e mós bainhira iha dúvida ka presiza atendimentu ruma, relasiona ho Surtu COVID-19, halo favór liga ba 119.
Aproveita informa mós ba públiku katak, fatin atu halo teste PCR mak hanesan tuir-mai, bainhira sente moras isin-manas, mear, kakorok moras ka sintoma seluk tan, bele ba konsulta iha Sentru Saúde ne’ebé besik, atu bele halo swab.
Bainhira atu husu autorizasaun esesionál sai hosi serka sanitária iha Dili, bele ba halo swab iha Centro Convenções Dili (CCD).
Bainhira sente katak sai kontaktu-besik ba ema ruma ne’ebé deteta pozitivu ona, no seidauk hetan kontaktu hosi ekipa konjunta saúde, bele liga ba númeru 119 atu organiza oinsá foti swab.
Ekipa Saúde na Familia (SnF) iha Sentru Saúde-sira iha Dili, halo mós vizita ba bairru ho aldeia sira ne’ebé detetadu kazu barak ona.
Sira ne’ebé iha sintoma, ka sente kontaktu besik ho kazu pozitivu-ruma, bele hakbesik an ba sira hodi halo swab.
Apela ba populasaun iha Timor-Leste laran tomak atu tu’ur hakmatek, kumpri ho rigór regra serka sanitária no konfinamentu domisiliáriu ne’ebé Konsellu Ministru deside ona implementa hahú 30 abríl.
Husu atu hotu-hotu kolabora ho autoridade saúde-sira hodi bele buka-tuir ema hotu ne’ebé hetan da’et ona virus ne’e, no izola hosi ema ne’ebé seidauk hetan da’et tutan.
Apela ba populasaun iha Dili laran no mós iha Munisipiu sira-seluk, atu aprezenta-an iha fasilidade saúde públiku hanesan Sentru Saúde ka Ospitál ne’ebé besik bainhira sente isin-manas, ka kakorok moras, ka inus-been, ka me’ar, hodi bele hetan atendimentu hosi profisionál saúde-sira.
Bainhira sedu liu hatene se virus ne’e kona ita ka la’e, di’ak liu, hodi nune’e bele hetan atendimentu sedu liu, no prevene tama ba iha situasaun ne’ebé hanaran sindroma insufisiénsia respiratória aguda (SIRA), ka susar ka difísil atu dada-iis.
Ba populasaun iha Timor-Leste laran tomak, favór respeita nafatin regra prevensaun no ijiéne individuál, ne’ebé Governu hatu’ur ona, atu prevene moras COVID-19 da’et ba mai.
Regra sira ne’e mak hanesan, uza máskara, fase liman beibeik ho sabaun ka dezinfetante ruma, evita kose liman ba matan, inus ho ibun, bainhira kumprimenta-malu, la presiza ka’er-liman, bensa-liman, rei-malu ka haku’ak-malu, evita halibur-malu barak, hamri’ik ka tur do’ok hosi ema seluk, mínimu metru ida ho balun.
Jornalista: Felicidade Ximenes
Editór: Cipriano Colo