iklan

HEADLINE, SAÚDE

COVID-19, mate ida, rekuperadu 125, kazu ativu 440

COVID-19, mate ida, rekuperadu 125, kazu ativu 440

Pesoál saúde-sira hala’o preparasaun molok teste swab Covid-19 ba komunidade iha Sentru Integradu Jestaun Krize (SIJK), kuarta (25/08/21). Imajen Tatoli/António Gonçalves.

DILI, 05 outubru 2021 (TATOLI)— Sala Situasaun, Sentru Integradu Jestaun Krize (SIJK), rejista , mate ida, pozitivu 17,  rekuperadu 125, no kazu ativu 440.

“Totál óbitu ne’ebé relata ohin, 5  outubru 2021 ida, mane, idade tinan 73, hela iha Manatuto, seidauk vasina, iha 17 Setembru 2021, diagnóstikadu Sindroma Insufisiénsia Respiratória Aguda (SIRA) tanba COVID-19. Iha loron ne’e kedas hala’o tratamentu iha Lahane. Matebian iha mós problema diabete ho hipertensaun. Ohin dader 11h40 matebian iis-kotu. Família kolabora ho ekipa saúde, hodi hala’o funerál tuir protokolu ne’ebé adopta iha Timor-Leste,” Koordenadór Forsa-Tarefa ba Prevensaun no Mitigasaun, Rui Maria de Araújo hateten liuhosi komunikadu, tersa  ne’e.

Kazu foun ohin 17 hosi Dili na’in 10,  no munisípiu seluk hamutuk na’in hitu  ne’ebé kompostu hosi mane hitu, feto 10.Hosi totál kazu detetadu foun ohin, ho idade 20 :2 (11,7%) ho idade entre tinan 12-59 na’in 13 (76,4%), idade 60   na’in rua. Husi kazu detetadu foun ohin sia kazu  ka 52,9% sintomatiku (hatudu sintoma).

Kumulativu kazu konfirmadu sura hosi 21 marsu 2020 to’o   05 outubru  2021 hamutuk 19.609. Hosi horisehik mai ohin, teste ne’ebé Laboratóriu Nasionál Saúde halo hamutuk 140, PCR, ho detallu hanesan tuir-mai, Vijilánsia sentinela na’in  ida, rastreiu ba kontaktu ka Contact tracing la iha,  Rastreiu Aleatóriu  ka Random Screening na’in 61, viájen internasionál  60, follow up iha kuarentena na’in 18.

Totál teste PCR ne’ebé halo horisehik 04 outubru  iha munisípiu-sira seluk, RAEOA no HNGV hamutuk 276, ho  detalla hanesan Maubisse haat, Maliana 27, Viqueque  10, Suai 15, Baucau 53,  Ermera lima,  RAEOA 51, HNGV 80, Lospalos 31.

Totál doze vasina ne’ebé fó ona ba populasaun elijível tinan 18 ba leten, to’o ohin dader 10h00,  loron 05 outubru tuir sistema informasaun Saúde iha Ministériu Saúde  totál  kumulativu 1ª doze iha Dili (78,9%). Totál  kumulativu 2ª doze  iha Dili (69,2%). Ema ne’ebé simu ona vasina doze dahuluk iha Timor Leste  (61,4%).No simu ona doze daruak  (38,3%).

Atu bele hatene surtu ida ninia evolusaun no mós surtu ne’e aumenta ka diminui, indikadór seluk ne’ebé matenek-nain epidemiolojia nian uza, maka insidénsia.

Konvensionalmente, insidénsia sukat totál kazu foun kada loron pur mil abitante, no hatudu risku ne’ebé populasaun iha atu hetan da’et  moras ida.

Hosi insidénsia COVID-19 iha Timor-Leste, durante loron hitu ikus maka 1,8/100 mil abitante,  enkuantu ba de’it munisípiu Dili 2,2/100 mil abitante.

Ohin, Baucau iha insidénsia 8,7/100 mil abitante. RAEOA iha insidénsia 3,8/100 mil. Dadus iha leten hatudu katak  insidénsia munisípiu Dili, munisípiu Baucau   no RAEOA tuir-tuir malu aas-liu, iha Timor-Leste laran tomak  hatudu risku aas-liu, atu populasaun hetan da’et, no hada’et tutan virus SARS-CoV-2, iha komunidade nia le’et.

Iha loron  05 outubro  de 2021, izolamentu Vera Cruz, Lahane, HNGV no fatin seluk iha territóriu laran tomak, halo tratamentu hospitalizadu ba kazu detetadu pozitivu na’in 28,  ho detalle hanesan tuir mai grave hamutuk na’in  lima, na’in  ida uza ventiladór, ,na’in haat uza okjijeniu .Moderadu hamutuk ema na’in 16.Kaman ema na’in hamutuk hitu.

Informa bá públiku katak hahú 30 Setembru 2022, Governu hakotu ona serka sanitária iha munisípiu Dili. Nune’e, sidadaun sira bele ona sirkula livremente sai/ka tama Munisípiu Dili, maibé tenki nafatin kumpri regra prevensaun & ijiéne pessoal hanesan: uza máskara, fase liman bebeik ho bé no sabaun ka ho dezinfetante ruma, mantein distánsia minimu metru ida ho baun, evita halibur malu barak.

Aproveita hato’o mós ba públiku katak, fatin atu halo teste PCR maka hanesan bainhira sente moras isin-manas, me’ar, kakorok moras ka sintoma seluktan  bele ba konsulta iha Sentru Saúde ne’ebé besik, atu bele halo swab bainhira atu husu autorizasaun esepsionál sai husi no tama serka sanitária iha Dili bele ba halo swab iha Centro Convenções Dili (CCD). Bainhira sente katak sai kontaktu-besik ba ema ruma ne’ebé detetau pozitivu ona, no seidauk hetan kontaktu husi ekipa konjunta saúde bele liga ba númeru 119 atu organiza oinsá foti swab.

Husu kompriensaun no pasiénsia populasaun iha Timor-Leste laran tomak, atu kolabora no kontribui hodi vírus SARS-CoV-2, inklui variante Delta, labele hada’et ba ema barak liu tán. Favor hela iha uma, bainhira la presiza atu sai. Apela ba populasaun iha Dili laran no mós iha munisípiu sira seluk, atu aprezenta-an iha fasilidade públiku saúde Sentru Saúde ka ospitál ne’ebé besik, bainhira sente isin-manas, ka kakorok moras, ka inus-been, ka me’ar, hodi bele hetan atendimentu husi profisionál saúde sira. Bainhira sedu liu hatene se virus ne’e kona ita ka la’e, di’ak liu, hodi nune’e bele hetan atendimentu sedu liu, no prevene tama ba iha situasaun ne’ebé hanaran sindroma insufisiénsia respiratória aguda (SIRA), ka susar/difisil atu dada-iis.

Ba populasaun iha Timor-Leste laran tomak, maski karik simu ona vasina, favór respeita nafatin regra prevensaun no ijiéne individuál, ne’ebé Governu hatuur ona, atu prevene moras COVID-19 da’et ba mai. Regra sira ne’e, hanesan ita hotu hatene ona, maka uza máskara, fase-liman beibeik ho sabaun ka dezinfetante ruma,  evita kose-liman ba matan, inus ho ibun  bainhira kumprimenta malu, la presiza ka’er-liman, bensa-liman, rei-malu ka haku’ak-malu evita halibur malu barak  hamriik ka tur do’ok husi ema seluk, mínimu metru ida ho balun.

Jornalista: Felicidade Ximenes

Editór: Rafy Belo

iklan
iklan

Leave a Reply

iklan
error: Content is protected !!