DILI, 26 outubru 2021 (TATOLI)—Parlamentu Nasionál (PN) tersa ne’e autoriza Prezidente Repúblika dekreta estadu emerjénsia ba dala-XIX iha territóriu nasionál tanba ho situasaun kalamidade saúde públika.
Durasaun hosi renovasaun deklarasaun estadu emerjénsia ba loron 30 ne’e, hahú hosi 00:00 iha 30 outubru (sábadu) no termina iha oras 23:59 iha loron 28 novembru 2021 (domingu).
Renovasaun deklarasaun Estadu emerjénsia ba dala-XIX ne’e autoriza hosi Parlamentu Nasionál ho rezultadu votasaun nominal a-favór 43 kontra lima no abstensaun 12.
“Nune’e proposta-lei autorizasaun renovasaun estadu emerjénsia aprovadu,” Prezidente Parlamentu Nasionál, Deputadu Aniceto Longuinhos Guterres Lopes, anunsia liuhosi plenária.
Razaun Prezidente Repúblika husu autorizasaun ba Parlamentu Nasionál tanba situasaun COVID-19 iha Timor-Leste kazu ativu konfirmadu hamutuk 63, hosi totál 19.770 dezde inisíu rejista kazu no ema na’in-121 mak mate ho COVID-19.
Nune’e mós dadus mundiál ne’ebé fó sai hosi Organizasaun Mundiál Saúde (OMS) rejista 244.000.000 kazu konfirmadu infesaun SARS-COV-2 no 4.796.000 mate ho sosiadu ho COVID-19.
Mensajen Prezidente Repúblika, Francisco Guterres ‘Lú-Olo’ nian propoin ba Parlamentu Nasionál atu halo estensaun estadu emerjénsia ba loron 30 tán iha territóriu nasionál ho parsialmente suspende sirkulasaun internasionál, liberdade sirkulasaun, direitu reuniaun no manifestasaun, liberdade kultu no inklui limita no proibisaun realizasaun selebrasaun relijioza.
No mós direitu ba edukasaun inklui halo suspensaun temporária ba prosesu no atividade ensinu aprendizajen ho rejime prezensiál, direitu propriedade no inisiativa ekonomika privada.
Nune’e direitu rezisténsia sira sei impede hosi autoridade públika bainahira sidadaun sira la kumpre medida.
Deputadu PLP, Noé da Silva Ximenes ‘Buka-Tuir’, laiha objesaun fó apoiu tomak ba estensaun estadu emerjénsia maibé Governu prezisa tau atensaun tanba pesoál liña frente maioria seida’uk hetan pagamentu, no lista reklamente ba Cesta Bázika atu Governu tau atensaun.
Deputadu Khunto, Luis Roberto, apresia servisu Governu liuhosi ministéiru saúde ne’ebé durante ne’e halo kanpaña vasinasaun iha territóriu nasionál hodi hasa’e taxa vasinasaun, tan ne’e PN sei asume papél apresia dala ida tán hodi fó vota afavór ba estensaun.
Nia husu, Governu tenke aselera pagamentu ba liña frente hanesan médiku, F-FDTL no lista jornalista sira-nian.
“Dignifika nafatin ba ekipa lina frente hanesan médiku, polísia, F-FDTL, jornalista no sira seluk tanba salva povu iha situasaun defisíl ba Estadu ida-ne’e,” nia hateten.
Deputadu CNRT, Gabriel Soares, posizaun estensaun estadu emerjénsia halo Timor-Leste tama iha estadu emerjénsia naruk liu iha mundu no deklarasaun la hatudu diferensa medida hosi Governu bainhira kazu hahú rejistu tan ne’e medida ne’e iha intensaun polítiku.
Deputadu Fretelin, David Dias Mandatu, hateten situasaun kalamidade saúde públika hanesan ameasa ida, nune’e importande ba estensaun estadu emerjénsia iha nesesidade ho objetivu fó protesaun populasaun.
Deputadu PD, Adriano do Nacimento, hateten COVID-19 la’ós fabrika no polítizadu iha Timor-leste maibé ne’e mundu hotu hasoru, tanba ne’e atu salva povu nia vida Governu tenke regula hodi prevene no kombate liuhosi meiu renovasaun estadu emerjénsia.
Jornalista : Nelson de Sousa
Editór : Cancio Ximenes