DILI, 05 abríl 2023 (TATOLI)– Konsellu Ministru aprova ona proposta Lei kona-ba Planu Grande Opsaun (GOP) ba tinan 2024 ne’ebé mak aprezenta husi Ministru Finansa, Rui Gomes.
Lei Grande Opsaun Planu nian ba tinan 2024 mak kompostu husi medida plurianuál no anuál ne’ebé atu identifika estratéjia orsamentál no prinsipál opsaun iha planeamentu ho impaktu iha Orsamentu Jerál Estadu ba tinan orsamentál tuirmai no ba tinan haat tutuir-malu.
“Lei Grande Opsaun Planu permite ligasaun direta ida entre prosesu planeamentu nian no prosesu orsamentál, ne’ebé permite atu konkretiza planeamentu orsamentasaun tuir programa sira”, Ministru Prezidénsia Konsellu Ministru, Fidélis Magalhães, afirma iha Palásiu Governu.
Ministru Finansa aprezenta proposta lei refere tanba Eleisaun Parlamentár sei realiza iha loron 21 maiu, nune’e bele vigora bainhira Governu foun nomeadu no bele prepara lalais Orsamentu Jerál Estadu.
“Maibé, aprovasaun Lei Grande Opsaun Planu nian la impede Governu foun atu aprezenta, hamutuk proposta ho proposta Lei Orsamentu Jerál Estadu, nia proposta Lei Grande Opsaun Planu nian rasik, tuir n.u 7 artigu 47 Lei n.u 2/2022, husi loron 10 fulan-fevereiru (Lei Enkuadramentu Orsamentál)”, governante ne’e dehan.
Valór despeza globál Setór Públiku Administrativu iha Orsamentu Jerál Estadu
(OJE) ba tinan 2024 mak define billaun $1,7. Adisiona despeza Rejiaun Administrativu Espesiál Oé-Cusse Ambeno millaun $81,1 no Seguransa Sosiál millaun $291,9 halo totál despeza globál konsolidada sai biliaun $2,07.
Iha GOP ba tinan 2024 inklui medida prinsipál konjuntu tantu anuál no plurianuál organizadu iha área estratéjiku 16 ne’ebé governu sei foku ba iha tinan oin. Área estratéjiku hirak ne’e inklui, konektividade nasionál, edukasaun no formasaun, saúde, dezenvolvimentu territoriál no abitasaun, agrikultura, peska no floresta, ekonomia no empregu, petróleu no minerál, eletrisidade no enerjia renovável, inkluzaun no protesaun sosiál, bee no saneamentu, turizmu, ambiente, kultura no patrimóniu, reforma Estadu defeza no seguransa nasionál, relasaun internasionál no polítika esterna.
Lei Enkuadramentu Orsamentu Jerál Estadu no Jestaun Finanseira Públika ejize mudansa iha prosesu elaborasaun OJE ne’ebé agora prevee ezisténsia Lei GOP.
Lei GOP nia objetivu ida mak ba Parlamentu Nasionál atu aprova opsaun anuál no plurianuál ein termu planeamentu ne’ebé sei fó impaktu ba iha OJE no programasaun orsamentu plurianuál. Ho Diploma ne’e signifika iha reforsu substansiál ba iha podér Parlamentu Nasionál relasiona ho prosesu orsamentál ne’ebé envolve Parlamentu Nasionál desde inísiu prosesu elaborasaun orsamentu.
Molok aprezenta ba Konsellu Ministru, Ministériu Finansa organiza, iha fulan kotuk Jornada Planeamentu iha ne’ebé membru Governu, Prezidente Autoridade sira, Administradór munisipál, responsável Instituisaun Estadu no Órgaun Servisu Fundu Autónoma, diretór-jerál sira, liña ministeriál, representantes Sosiedade Sivíl, Confissões Religiosas, Setór Privadu no Tekniku Finansa Públika, halibur hamutuk iha Auditóriu Ministériu Finansas hodi diskute, identifika no halo apresiasaun ba esbosu medida prinsipál sira ne’ebe sei kontempla iha GOP ba tinan 2024.
Jornada Planeamentu ne’e marka inísiu husi faze dahuluk prosesu Planeamentu no elaborasaun Lei GOP ba tinan 2024 no kumpre ona espíritu Lei n.u 2/2022, 10 fevereiru, Enkuadramentu Orsamentu Jerál Estadu no Jestaun Finanseira Públika ne’ebé mak promulga husi eis-Prezidente Repúblika, Francisco Guterres ‘Lú-Olo’, iha 10 fevereiru tinan kotuk.
Jornalista: Antónia Gusmão
Editora: Maria Auxiliadora