DILI, 19 Maiu 2025 (TATOLI)—Ministériu Komérsiu no Indústria (MTKI) liuhusi Diresaun Nasionál Marketing, segunda ne’e, realiza programa Business Gathering ka diálogu ho emprezariál sira ho tema: “Hametin setór privadu hodi dinamiza ekonomia ne’ebé diversifikada, sustentável, seguru no reziliente”.
Objetivu prinsipál hosi diálogu emprezariál ne’e mak hanesan meiu ida hodi fasilita halo intermediasaun no kolaborasaun interligada entre investidór ho grupu mikro, pekena, médiu empreza sira.
“Atu loke ita-nia empreza tantu mikro, pekena no média, ita hanoin katak iha okaziaun atu hatudu kapasidade ita-boot sira-nian ba kompetisaun ekonómika iha nível nasionál, rejionál no internasionál, hametin liután kooperasaun emprezáriu timoroan sira-ne’ebé hala’o investimentu iha setór komérsiu no Indústria, identifika no promove produtu potensiál orientadu ba esportasaun,” Diretór Nasionál Marketing iha MKI, Miguel Carvalho Soares, dehan ba jornalista sira, iha Portu, Dili, segunda ne’e.
Nia afirma, maneira programa ne’e sei hala’o ho maneira talk show iha ámbitu feira hodi komemora loron 20 Maiu ba dala 23 iha Portu Dili.
Husi talk show ne’e oradór maihosi Diretór Nasionál Apoiu Dezenvolvimentu Mikro, Pekena, Média Empreza, Reinaldo Borges, Diretór Ezekutivu IADE, Filomeno Marcelino Belo, Jestór Promosaun Investimentu Setór Turizmu iha Trade Invest, Gabriela Domingos, Asesór Institutu Kualidade Timor-Leste (IQTL-sigla portugés), Florentino José Gusmão no Jerente Divizaun Operasional husi BNCTL, Zélio Benjamin Amaral da Ccosta.
“Husi oradór sira-ne’e sei aprezenta idak-idak nia papél ne’ebé apoiu hela mikro pekena sira-nia atividade negósiu hanesan IADE, MKI, IQTL, Trade Invest no BNCTL,” nia dehan.
Iha fatin hanesan, Diretór Ezekutivu IADE, Filomeno Marcelino Belo, hateten IADE hanesan instituisaun Governu nian ne’ebé nia kna’ar loos mak atu fó tulun no apoiu ba emprezáriu mikro ki’ik no médiu sira iha Timor-Leste.
“IADE ita hotu hatene katak hanesan instituisaun Governu nian ne’ebé nia kna’ar loos mak atu fó tulun no apoiu ba emprezáriu mikro ki’ik no médiu sira iha Timor-Leste. Entaun, kna’ar loos mak hanesan fó kapasitasaun no akonselamentu ba emprezariál sira. Ida-ne’e ita fó ba empreza mikro ki’ik no médiu sira atu hasa’e sra-nia koñesimentu ba iha área negósiu no liga ba jestaun negósiu nian,” Filomeno Marcelino Belo esplika.
Nia dehan, IADE mós apoiu emprezariál sira ne’ebé mak durante ne’e tau-matan mós ba emprezário sira, dahuluk mak negósiu no daruak ba joven sira-ne’ebé mak hakarak iha vontade atu didika sira-nia aan sai emprezáriu.
MKI ezekuta ona OJE 35%
Entretantu, taxa ezekusaun Orsamentu Estadu (OGE) tinan 2025 hosi Ministériu Komérsiu no Indústria ezekuta ona entre Janeiru-Maiu tinan ne’e, maizumenus 35% ne’ebé ekivalente ba $2.612.9828.
“Totál OJE husi MKI ba tinan 2025 iha valór $8.731.462 ba saláriu no vensimentu, bens no servisu no transferénsia públika,” Diretór Jerál Servisu Korporativu MKI, Leonardo Guterres de Carvalho, dehan ba TATOLI, iha nia kna’ar fatin, foin lalais ne’e.
Nia dehan, alokasaun orsamentu ba kada kategoria nian ba saláriu vensimentu hamutuk $3,465,394.80, husi ne’e ezekuta ona $ 1,281,941.84 ka 37%, bens servisu hamutuk $4,941,067.20, husi ne’e ezekuta ona $1,332,537.44 ka 27%, transferénsia públika hamutuk $325,000.00, husi ne’e atuál seidauk ezekuta, kapitál menór laiha no kapitál dezenvolvimentu laiha.
“Iha primeiru trimestre to’o ohin loron, ministériu nia ezekusaun atinje 34,9% iha programa prioridade rua hanesan dezenvolvimentu institusionál no investimentu iha diversifikasaun ekonomia,” nia afirma.
Diretór Jerál Servisu Korporativu MKI, esplika husi sub programa rua ne’e aloka ba iha programa 10 no mós atividade amutuk 39.
OJE 2025 MKI aloka kategoria tolu hanesan saláriu no vensimentu, bens no servisu no transferénsia públika, maski nune’e, MKI laiha orsamentu ne’ebé aloka ba kapitál menór no kapitál dezenvolvimentu.
“Ita seidauk iha orsamentu ba kapitál menór no kapitál dezenvolvimentu ba realizasaun infraestrutura sira,” nia konklui.
Jornalista: Felicidade Ximenes
Editór: Xisto Freitas da Piedade