DILI, 06 agostu 2019 (TATOLI)-Ensinu superiór públiku, Universidade Nasionál Timor Lorosa’e (UNTL) prepara atu estabelese tan Departamentu Istória no Patrimóniu atu nune’e bele prezerva di’ak liután istória pasadu Timor-Leste nian hodi husik hela ba jerasaun foun sira.
Reitór UNTL, Francisco Miguel Martins informa katak universidade agora daudaun halo hela faze preparasaun hodi harii departamentu istória no patrimóniu. “Preparasaun ne’e rasik profesór Armindo Maia no profesór Domingos Sousa hahú elabora daudaun ona dossier ida atu prepara kursu kona-ba istória no patrimóniu nian,” informa Reitór Francisco Miguel Martins perante profisionál komunikasaun sosiál sira iha edifísiu Sentru ba Dame, UNTL, tersa (06/08/2019).
Akadémiku UNTL ne’e hateten, kursu ne’e atu prezerva di’ak liután istória pasadu Timór nian atu nune’e jerasaun foun tuir mai bele aproveita ho di’ak liután. “Se ita la prezerva ho didi’ak istória pasada sira ne’e inklui akademikamente ita la hanorin ba sira entaun difisil”.
Reitór UNTL ne’e dehan katak kuandu patrimóniu sira ne’e prezerva ona UNTL sei loke formasaun ba profesór no peskizadór sira kona-ba istória no patrimóniu liuhusi vertente rua.
Portantu Formasaun ba profesór sira atu bele hanorin iha eskola báziku mai to’o departamentu istória no patrimóniu iha universidade. Vertente seluk mak formasaun ba peskizadór sira atu nune’e sira bele hatene oinsá atu peskiza ho didi’ak patrimóniu rai ida ne’e nian, hodi nune’e bele ajuda di’ak liután departamentu ne’e atu kontinua papél ho di’ak liután.
“Ita-nia peskizadór sira presiza hala’o sira-nia peskiza ba ita-nia istória ita-nia pasadu konflitu ne’ebé ita-nia bei-ala sira husik hela inklui ita-nia rezisténsia ka funu libertasaun pátria no mós ita-nia abrigu sira,” tenik reitór ensinu superiór públiku ne’e.
Lider másimu estabelesimentu ensinu públiku ne’e reforsa: “Ida ne’e mak presiza atu prezerva atu nune’e ba oin sei loke espasu ida di’ak liután hodi ajuda estudante no akadémiku sira atu hatene di’ak liután ninia istória rasik.
Inaugura Sentru Ba Dame
Magnifiku Reitór UNTL, Francisco Miguel Martins hateten Sentru ba Dame hanesan institutu kriativa ne’ebé institusionaliza husi timoroan sira rasik, sentru ne’e sei sai laboratóriu ida atu fó espasu ba joven no akadémiku sira atu estuda kona-ba konflitu ne’ebé akontese iha pasadu.
“Ohin ita inaugura sentru ba dame ka sentru estudu ba dame ne’e, ne’ebé kria husi Instituto de Estudo da Paz, Fakuldade Siénsia Sosiál nia okos. Sentru ne’e hanesan kriativa institusionaliza ida husi ita timor oan nian rasik,” hateten reitór UNTL.
Sentru ne’e hari tanba Timor-Leste maske nasaun ona maibé sei sai nafatin postu-konflitu. Tanba ne’e akademista timoroan sira iha UNTL hanoin harii sentru ida ne’e atu bele fó espasu ba joven inklui akadémiku sira atu estuda kona-ba konflitu ne’ebé akontese iha pasadu.
“Ita tenke estuda konflitu iha pasadu nu’udar referénsia ida ba futuru nu’udar lisaun ida ba ita atu nune’e jerasaun foun labele mosu tan konflitu ne’ebé liu ona, labele repete tan,” friza akadémiku UNTL ne’e
Reitór ensinu superiór públiku ne’e esplika, sentru ne’e nu’udar laboratóriu ida ba akadémiku no estudante sira atu dezenvolve di’ak liután esperiénsia iha pasadu hodi bele projeta di’ak liután ba futuru liuhusi kria pas iha nasaun ne’e atu labele mosu tan konflitu seluk.
Nia haktuir, sentru ba dame ne’e molok atu harii, UNTL kria ona kooperasaun ho nasaun barak ne’ebé sai mós postu-konflitu.
“UNTL hari sentru ne’e, iha ona arkivu no dokumentu lubuk ida hodi sai lisaun ida atu bele aprende hamutuk,” nia informa.
Entretantu, antes ne’e Centro Nacional Chega (CNC) preokupa maka’as ho instituisaun ensinu superiór hamutuk 11 ne’ebé eziste ka hetan ona akreditasaun husi ANAAA (Ajénsia Nasionál Avaliasaun no Akreditasaun Akadémika-sigla portugés) maibé laiha ida mak to’o agora harii Departamentu Istória atu prezerva di’ak liután istória rai ida ne’e nian.
Notísia relevante:CNC Sei Asina Nota ho MEK Introdús Materia Chega
http://www.untl.edu.tl/pt/
Jornalista : Tomé Amado
Editór : Rafy Belo
