DILI, 02 dezembru 2019 (TATOLI) – Ministru Agrikultura no Peska (MAP), Joaquim José Gusmão dos Reis Martins, enkoraja Diresaun Nasionál Kuarentena no Bioseguransa no Autoridade Aduaneira (AA/Alfándega) Ministériu Finansa atu mantén kooperasaun hodi halo inspesaun ba sasán importadu iha Timor-Leste.
“Ami haree servisu hamutuk entre Kuarentena no Alfándega iha aeroportu la’o di’ak tebes ona, maibé dalaruma iha portu mak ladún efetivu tanba kontentór barak, más enkoraja para kontinua servisu hamutuk”, Ministru Joaquim ba TATOLI iha Parlamentu Nasionál, ohin.
Ministru dehan produtu planta no animál inklui hahán husi produsaun agríkola, AA halo inspesaun hotu tenke submete ba Kuarentena.
“Kuarentena nia funsaun atu halo inspesaun ba foos ne’e haree nia kuatidade, maibé seidauk haree ba kualidade tanba ita-nia laboratóriu seidauk iha”, katak.
Ministru Joaquim adianta Kuarentena foku liubá hahán importasaun sira hodi evita risku moras ba saúde públika.
“Kuarentena no Alfándega sempre servisu hamutuk, atu Alfándega cek hotu mak produtu planta no animál entrega ba Kuarentena hodi haree nia sanitáriu”, dehan.
Antes ne’e, Diretór Nasionál Autoridade Aduaneira, Julião José Ximenes informa, AA iha kritéria ka rekizitu haat ne’ebé importadór sira tenke kumpre hafoin hatama foos mai iha Timor-Leste.
Alfándega hala’o prosesu ba prosedimentu ida ne’e liuhusi Komérsiu Internasionál no bazeia ba dekretu lei 14/2017 kona-ba kódigu aduaneiru Timor-Leste ninian.
Rekizitu ne’ebé importadór foos tenke kumpre mak, dahuluk, tenke iha sertifikadu sanitáriu ne’ebé fó sai liuhusi nasaun orijen, daruak, tenke iha sertifikadu esportasaun ba produtu foos husi nasaun orijen, datoluk, tenke iha sertifikadu kualidade produtu foos ne’ebé fó sai husi nasaun orijen no dahaat, tenke iha sertifikadu kuantidade ba merkadoria ou ba produtu ne’ebé mak hakarak atu esporta ka importa.
Entertantu, Xefe Departanentu Kuarentena Ministériu Agrikultura no Peska, Nelson da Costa Ruak, informa tuir Lei Kuarentena halo mós inspesaun no avaliasaun ba produtu importasaun liuliu foos mai iha Timor-Leste.
Ho objetivu hodi halo kontrolu ba risku sira atu labele tama iha Timor-Leste hodi fó impaktu ba saúde públika, ambiente, turizmu no agrikultura.
“Ko’alia koba ba foos, Kuarentena hakarak klarifika nia pozisaun katak durante ne’e ba importasaun foos no trigu ne’e ami la asesu hodi halo inspesaun”, lamenta.
Nune’e, nia apela ba povu Timór tomak, ajénsia nasionál no internasionál katak mai koopera malu hodi bele konsidera mós regra Kuarentena.
“Kuarentena mak tenke haree sasán sira tama nia sanitária no kualidade atu asegura moras, hodi labele lori risku seluk atu lori mai iha Timor-Leste”, nia afirma.
Xefe Departamentu ne’e salienta durante ne’e ladún koopera malu di’ak entre Kuarentena no Alfándega, más espera bele iha kooperasaun orizontál entre Alfándega no Kuarentena bele la’o di’ak para oinsá bele kontrola sasán importasaun.
Notísia relevante : Importadór Foos Tenke Kumpre Rekizitu Haat
Jornalista : Florencio Miranda Ximenes
Editora : Maria Auxiliadora