DILI, 02 maiu 2020 (TATOLI)—Partidu Kmanek Haburas Unidade Nasionál Timor Oan (KHUNTO) sei realiza konferénsia estraordinária ida hodi fó resposta ba Prezidente Partidu Congresso Nacional de Reconstrução de Timor (CNRT), Kay Rala Xanana Gusmão nune’e deklara ofisiál sai hosi Aliansa Maioria Parlamentár (AMP).
Membru Superiór Partidu KHUNTO atuál Vise-Prezidente Parlamentu Nasionál, Luís Roberto hateten, oras ne’e planeia hela maibé tanba Estadu Emerjénsia entaun seidauk bele halo konferénsia estraordinária.
“Pozisaun KHUNTO nian mak sei halo konferénsia estraordinária hodi fó resposta ba preokupasaun Maun-Boot Xanana nian maibé agora ne’e ita sei iha Estadu Emerjénsia tanba distánsia sosiál, ne’ebé dalaruma fulan ida hotu mak ami halo,” dehan Luís Roberto ba Agência TATOLI liuhosi telefónika, sábadu ne’e.
Luís Roberto hatutan, aleinde halo konferénsia estraordinária, KHUNTO sei haruka karta ba Tribunál Rekursu kona-ba pozisaun KHUNTO nian ne’ebe retira ona hosi koligasaun foun Aliansa Maioria Parlamentár (AMP).
Nia haktuir, iha semana kotuk kuadru partidu KHUNTO tuur hamutuk ho Konselleiru Másimu, José dos Santos “Naimori” Bucar hodi ko’alia kona-ba planu atu halo konferénsia estraordinária no planu atu aprezenta ba karta ba Tribunál Rekursu ne’e. Maibé iha diskusaun ne’e seidauk iha desizaun finál tanba oras ne’e Timor-Leste aplika hela Estadu Emerjénsia.
“Ami sei tuur hamutuk filafali bainhira mak atu halo. Ne’ebé, parese sei hein Estadu Emerjénsia ne’e hotu. Kona-ba data loloos seidauk klaru,” nia dehan.
Antes ne’e, partidu neen (6) kompostu hosi Congresso Nacional de Reconstrução de Timor (CNRT), Kmanek Haburas Unidade Nasionál Timor Oan (KHUNTO), Partidu Demokrátiku (PD), Uniaun Demokrátika Timorense (UDT), Frenti-Mudança (FM) no Partidu Unidade Dezenvolvimentu Demokrátiku (PUDD) asina ona akta koligasaun Aliansa Maioria Parlamentár (AMP) iha loron sábadu (22 fevereiru 2020) iha sede CNRT, Bairro dos Grilhos, Dili.
Akta refere asina hosi Prezidente CNRT, Kay Rala Xanana Gusmão, Prezidente PD, Mariano Assanami Sabino, Prezidente KHUNTO, Armanda Berta dos Santos, Prezidente En-ezersísiu UDT, Rodolfo Aparício Guterres, Prezidente Ein-ezersísiu Frenti-Mudança (FM), Egídio de Jesus no Prezidente PUDD, António de Sá Benevides.
Hosi partidu neen (6) ne’ebé envolve iha koligasaun AMP, oras ne’e hela de’it Partidu CNRT, PD, UDT, FM no PUDD, tanba Partidu KHUNTO deside retira ona hosi koaligasaun foun ne’e iha loron 29 abríl 2020.
Bazeia ba rezultadu Eleisaun Antesipada (EA) 2018, partidu tolu kompostu hosi CNRT, PLP no KHUNTO forma Aliansa Mudansa Ba Progresu (AMP) nu’udar partidu maoria parlamentár iha Parlamentu Nasionál ho kadeira 34 hodi forma VIII Governu Konstitusionál, ne’ebé hetan apoia mós hosi partidu ki’ik hanesan UDT/FM no PUDD.
Entretantu, Partidu FRETILIN ho kadeira 23 no PD kadeira lima (5) hanesan opozisaun iha Parlamentu Nasionál.
Maibé, iha loron 3 dezembru 2019, Governu deside retira proposta Orsamentu Jerál Estadu (OJE) 2020 (iha faze jeneralidade loron-daruak) ho montante biliaun $1.995, tanba partidu CNRT konsidera proposta la estruturadu no inskonstitusionál.
Nune’e, Governu kumpre rekomendasaun PN nian hodi redúz ba biliaun $1,668. Proposta ne’e Governu aprezenta hikas ba PN iha 19 dezembru 2019 maibé orsamentu redusaun ne’e la pasa iha loron ikus faze espesialidade nian.
Momentu ne’e, proposta OJE 2020 ho montante biliaun $1,668 la pasa iha jeneralidade iha loron-sesta, 17 janeiru 2020 ho votu a-favór 13, kontra 15 no abstesaun 25.
Haree ba forsa polítika oras ne’e iha Parlamentu Nasionál, liuhosi renovasaun deklarasaun Estadu Emerjénsia pasa ho a-favór 37, kontra 23 no abstensaun 4, auzénsia ida hosi Deputadu PD, Adriano do Nascimento.
Haree mós ba konjuntura polítika atuál iha Parlamentu Nasionál, CNRT iha kadeira 21, PD iha 5, UDT 1, FM 1 no PUDD 1. Purtantu, FRETILIN iha kadeira 23, KHUNTO iha kadeira 5 no PLP iha kadeira 8.
Notísia Relevante: Xanana Husu KHUNTO Halo Konferénsia Estraordinária Hodi Deklara Sai Hosi AMP
Jornalista : Evaristo Soares Martins
Editór : Cancio Ximenes