iklan

NASIONÁL, EKONOMIA, HEADLINE

FONGTIL Realiza Talk Show Polítika Fornesimentu Bee-moos no Saneamentu ba Sidadaun

FONGTIL Realiza Talk Show Polítika Fornesimentu Bee-moos no Saneamentu ba Sidadaun

Ambiente talk show ne'ebe realiza hosi FONGTIL, iha Caicoli, tersa (21/07). Imajen/Florêncio Miranda Ximenes

 DILI, 21 jullu 2020 (TATOLI) – Fórum Organizasaun Naun Govermentál Timor-Leste (FONGTIL) realiza talk show hodi diskute kona-ba polítika Governu Timor-Leste ba fornesementu bee-moos no saneamentu ba sidadaun sira iha territóriu laran tomak.

Tópiku espesífiku ba diskusaun ne’e maka: “oinsá diresaun jerál jestaun bee no saneamentu disponibiliza bee iha situasaun pandemia globál hosi COVID-19 no disponibiliza bee ba eskola sira”.

Diretór Ezekutivu FONGTIL, Daniel Santos do Carmo, hateten objetivu hosi talk show ne’e hodi ko’alia kona-ba meta ne’ebé Governu atinje ona iha setór bee no saneamentu ba sidadaun sira.

“Ita haree bee no saneamentu hanesan xave importante ba sidadaun nia moris, liuliu iha setór saúde no edukasaun tanba bee laiha dezenvolvimentu mós la’o ladi’ak,” tenik Dirijente ne’e bainhira abertura talk show iha edífisiu FONGTIL, Caicoli, tersa ne’e.

Objetivu husi dada-lia ne’e atubele identifikasaun problema fornesimentu bee hodi bele hatama ba planu Orsamentu Jerál Estadu (OJE) hodi sidadaun bele asesu ho di’ak tuir Planu Estratéjiku Dezenvolvimentu Nasionál (PEDN) iha períodu 2011-2020.

Sorin seluk, Koordenadór Plataforma Nasionál BESI Timor-Leste, Koko Valentín husu Governu foku ba bee no saneamentu tanba hanesan xave ba saúde, edukasaun no dezenvolvimentu.

“Ami observa Governu tenke kontinua halo investimentu ba fornsementu bee no saneamentu hodi bele atinje meta sidadaun hotu,” nia subliña.

Prezidente Komisaun E Parlamentu Nasionál ne’ebé trata asuntu Infraestutura, Transporte no Komunikasaun, Abel Pires, hateten daudaun Governu iha faze preparasaun OJE 2020 no 2021, tanba ne’e presiza define finansiamentu.

“Ha’u hakarak ita halo diskusaun hodi define finansiamentu atubele investe iha setór sira ne’e hodi komunidade bele asesu bee no saneamentu,” nia akresenta.

Ho nune’e, Deputadu Bankada Partidu Libertasaun Populár (PLP) ne’e husu presiza kria koordenasaun no komunikasaun entre liña ministériál, liuliu Ministériu Obra Públika (MOP) no sosiedade sira inklui Parlamentu Nasionál atubele responde preokupasaun populasaun nian liuhosi diskusaun orsamentu annuál.

Tuir Diretór Nasionál Bee no Saneamentu, Gustavo da Cruz, bee no saneamanetu sai prioridade ba polítika VIII Governu Konstitusionál nian iha períodu 2021 to’o 2023, nune’e MOP liuhosi Diresaun Nasionál Bee no Saneamentu (DGAS, sigla portugés) mantein perioridade hodi liberta preokupasaun sidadaun sira.

Tuir dekretu-lei 4/2004 ne’ebé define bee urbanu no bee rurál, dadaun ne’e kobre ona teritórriu asionál hanesan iha Kapitál Dili no kapitál munisípiu sira kuaze porsentu 80 mak asesu ona bee no saneamentu no iha bee rurál atinje ona porsentu 71.

“Ita-nia porsentu 20 ne’ebé seidauk asesu husi urbanu no porsentu 29 husi rurál ne’e,  ita sei lori iha governasaun ida ne’e to’o períodu 2023,” Diretór Gustavo promote.

Asesu ba kanalizasaun públiku iha área urbanu  foin atije porsentu 45 no iha bee rurál nian kuaze halo instalasaun torneira públiku  ho objetivu atu komunidade sira labele la’o kuaze metru 100 hodi asesu bee.

“Ami komprometidu ona iha 2021 ita foku mós ba kapitál postu administrativeu sira, maibé ita nia rekursu umanu no finansiamentu mak sei kontinua dezafíu ba ami atu populasaun sira bele asesu bee no saneamentu ho di’ak,” nia akresenta.

Tuir nia, MOP-DGAS iha ona planu estratéjiku bee no saneamentu tuir Planu Estratejiku Dezenvolvimentu Nasionál períodu 2011 to’o 2030 atu sidadaun sira asesu bee ho di’ak no planu hirak ne’e presiza kustu orsamentu biliaun $1-resin.

MOP-DGAS  finaliza mós estudu viabilidade ba planu mestre bee-moos iha Kapitál Dili, Baucau, Viqueque no Lospalos ne’ebé tama ona faze dezeñu detalladu.

Enkuantu ba Munsípiu Manatuto no Oé-cusse mós finaliza ona estudu viabilidade  iha 2014.

Iha tinan 2019, MOP liuhosi Diresaun Nasionál Aprovizionamentu konsege halo konkursu públiku ba estudu planu mestre ba fornesimentu bee-moos no sanitasaun hamutuk munisípiu neen hanesan iha kapitál Ainaro, Covalima, Bobonaro, Aileu, Ermera no Liquiçá.

Jornalista: Florêncio Miranda Ximenes

Editora: Julia Chatarina

iklan
iklan

Leave a Reply

iklan
error: Content is protected !!