DILI, 22 jullu 2020 (TATOLI)—Kámara Komérsiu Indústria Timor-Leste (CCI-TL-sigla portugés) lideradu Oscar Lima, hato’o preokupasaun setór privadu timoroan sira nian ba Prezidente Parlamentu Nasionál (PPN), Deputadu Aniceto Longuinhos Guterres Lopes, hodi tau iha konsiderasaun.
Molok hato’o preokupasaun, ekipa Komérsiu Indústria Timor-Leste (CCI-TL-sigla portugés) komprimenta Deputadu Aniceto Guterres ne’ebé hetan fiar sai Prezidente Parlamentu Nasionál.
“Ami mai ko’alia interese no problema ne’ebé emprezáriu timoroan sira hasoru. Ami mai ko’alia ho prezidente halo nusá mak bele ajuda buka solusaun, prinsipalmente kona-ba lei no dekretu-lei balu ne’ebé maka sei soke-malu hela iha ita-nia rain ne’e, liuliu kona-ba pra-kualifikasaun. Ida-ne’e dekretu-lei iha tiha ona maibé la konsege implementa. Ida-ne’e ami husu halo nusá mak parlamentu fó hanoin ba Governu hodi implementa fila-fali lei ne’e,” Prezidente CCI-TL, Oscar Lima, informa ba jornalista sira, iha PN, kuarta ne’e.
Nia esplika, preokupasaun ida tán mak Lei Aprovizionamentu nian ho pra-kualifikasau ne’e la haan-malu, tanba orsamentu ho montante millaun $1.1 ba leten fó ba empreza internasionál.
Iha pra-kualifikasaun millaun $7 ba kraik ne’e ba nasionál, nia hateten, ne’e sai preokupasaun boot tanba ne’e mak CCI-TL hanoin tenke rezolve tiha problema ida-ne’e, se lae la fó benefísiu ba emprezáriu timoroan sira.
“Lei aprovizionamentu no pra-kualifikasaun Governu mak la implementa. Ita halo lei maibé ita la implementa ne’e problema ida. Ida-ne’e, ami kontinua hakilar nafatin to’o tenke implementa. Depois lei aprovijionamentu ne’e tenke hasa’e ona kapasidade emprezáriu timoroan sira-nian. Agora kapasidade emprezáriu timoroan bele kaer projetu millaun $15 to’o millaun $20. La’ós fó opurnidade beibeik ba ema li’ur mak kaer projetu boot sira entaun oho setór privadu, tenke fó opurtunidade ba timoroan. kuandu nia iha osan bele halo fali diversifikasaun ba iha setór sira hanesan agrikultura no peskas, se lae la halo,” nia dehan.
Nia defende liu mak pra-kualifikasaun ne’e tenke fó hanesan ne’e, se bele husu hasa’e to’o millaun $15 ba emprezáriu timoroan sira.
Prezidente CCI-TL ne’e husu atu fó benefísiu ba emprezáriu timoroan sira, haree ho COVID-19 ne’e hatudu momoos kuandu tempu livre emprezáriu internasionál barak tebes halo servisu iha Timor-Leste, kuandu tempu susar nia laran sira soe hela Timor no sira ba ona.
“Sira la liga tán. Se mak ita entaun emprezáriu nasionál sira mak tenke tau ba kbaas, tan ne’e mak ami husu lei sira-ne’e tenke book. Tanba ne’e mak ami sei halo audiénsia daruak ho membru deputadu hotu-hotu,” nia dehan.
Entretantu, Prezidente Parlamentu Nasionál, Deputadu Aniceto Longuinhos Guterres Lopes, hateten vizita kortéjia hosi CCI-TL ne’e ko’alia kona-ba dezenvolvimentu ekonómiku iha rai-laran tanba setór privadu ne’e elementu xave ba dinamiza ekonomia país nian.
“Ohin, hato’o sira-nia preokupasaun barak mai iha parlamentu maibé parlamentu hanesan órgaun ne’ebé halo desizaun polítika, órgaun ne’ebé halo funsaun fiskalizasaun no halo lejizlasaun tanba ne’e parlamentu sei hala’o intervensaun oinsá atu hametin setór setór privadu”, hateten Aniceto Guterres.
Prezidente PN rekoñese iha lei barak entre lei ida ba lei seluk la haan-malu karik presiza armoniza no presiza mós atu kompleta sira-ne’ebé seidauk iha, karik presiza iha, parlamentu sei halo hodi kompleta kuadru legál nune’e fó fatin ba setór privadu hodi dezempeña sira-nia papél ho di’ak.
Nia dehan, lei pra-kualifikasaun no lei aprovijionamentu presiza armoniza tanba la haan-malu, nune’e setór privadu bele partisipa no kontribui efetivamente.
“Maibé parlamentu órgaun kolejiál, prezidente parlamentu sei enkamiña preokupasaun sira-ne’e ba Komisaun D (Ekonomia no Dezenvolvimentu) atu trata iha nível polítika no nível lejizlasaun ninian,” nia hateten.
Jornalista : Evaristo Soares Martins
Editór : Cancio Ximenes
