iklan

EKONOMIA, HEADLINE

MOP-DNSA rekupera ona estasaun bee 562 iha territóriu tomak

MOP-DNSA rekupera ona estasaun bee 562 iha territóriu tomak

Bee-moos. Imajen/Espesiál

DILI, 30 dezembru 2020 (TATOLI)-Ministériu Obra Públika (MOP) liuhosi Diresaun Jerál Água no Saneamentu (DGAS) halo manutensaun ba sistema distribuisaun bee-moos no rekupera ona estasaun bee aat iha territóriu tomak.

Tuir nota ne’ebé Agência Tatoli asesu iha portal ezekutivu sira katak MOP-DGAS kontinua funsiona ekipa Task Force hodi halo melloramentu sistema bee-moos iha kapitál Dili no mós iha munisípiu bainhira presiza, liuliu troka pipa antigu (ezistente) ho naruk hamutuk kilómetru 18,8 no rekupera ativu estasaun bee aat hamutuk 562.

Iha tinan ne’e, MOP kontinua halo manutensaun ba Plataforma Tratamentu Bee (WTP) lima ne’ebé prodús bee metru kúbiku 8.216 kada loron, bee posu hamutuk 26 ne’ebé prodús metru kúbiku 33.815 kada loron, nune’e totál bee ne’ebé prodús kada loron hamutuk metru kúbiku 42.031 kada loron husi fasilidade ezistente sira.

DNSA mós  kontinua halo instalasaun ba metru kontadór bee ba uma-kain hamutuk 691.

Nune’e mós, kontinua superviziona implementasaun instalasaun projetu bee-moos hamutuk pakote 54 ne’ebé kontratu selebra iha 2019, ne’ebé iha pakote 23 ninia progressu fíziku maka atinje ona 50 to’o 100%, no restu sei iha 50% mai kraik.

MOP-DNSA Kontinua superviziona ba servisu operasaun no manutensaun Sistema Bee integradu Urbana iha munisípiu Manatuto hanesan projetu fundu kontrapartida (GoTL 70%, ADB 30%).

Aliende ne’e, MOP mós halo hela dezeñu detalladu engeñaria ne’ebé la’o hela ba konstrusaun sistema bee-moos integradu iha munisípiu lima, hahú iha kapitál munisípiu Baucau, Lautém, Viqueque no Same, ne’ebé dezeñu pre-limináriu prontu ona no sei finaliza iha trimestrál dahuluk 2021 no dezeñu ba kapitál Díli nian sei finaliza iha semester dahuluk 2021.

MOP-DNSA mós halo hela estudu viabilidade no planu mestre ba bee-moos iha munisípiu neen hanesan Aileu, Ainaro Suai, Maliana, Likisa no Ermera.  

Halo hela estudu ba bee rai-okos (ground water) kapitál Dili no bee rai-leten (surface water) ba Mota Railacu no Gleno, ne’ebé kompletu ona no relatóriu sei disponível iha tempu badak.

“Halo levantamentu no manutensaun ba fasilidade ezistente ba reservadór sira iha área rurál hamutuk unidade 1.271 no área urbana unidade 88 iha munisípiu 12 no implementasaun konstrusaun Lutu Hadulas estasaun udan-been iha teritóriu laran ka munisípiu 12,” refere nota imprensa ne’e.

Kontinua superviziona implementasaun projetu emerjénsia iha terrenu relasiona ho inundasaun iha loron 13 marsu 2020 no hahú iha progresu atividade projetu emerjénsia ba pakote lima iha Dili Lahane Orienta (60%), Tuana Laran (60%), Maloa (60%),  Intake Bemori (55%), no Benamauk (50%).

DNSA mós rekolla reseita hahú janéiru to’o outobru hamutuk $215.378,81, ne’ebé sa’e 80% kompara ho tinan 2019.

Entretantu, iha ámbitu kombate COVID-19, DNSA maneja no installa fasilidade tanki bee iha territóriu tomak hamutuk unidade 189.

Kontinua halo manutensaun no hamoos tanki estasaun tratamentu água residuál  Etar Tibar no kontinua dezempeña projetu emerjénsia limpeza drenajen maiór kapitál Dili iha área Aimutin.

Kontinua fornese servisu  atividade limpeza O&M ba sistema drenajen iha kapitál Dili, iha área Dili Leste, Dili Sentrál no Dili Oeste, hamutuk 37 sistema draingen (D1 to’o 37) ho totál komprimentu kilómetru 70  no volume servisu porvolta metru kúbiku 13.000, ne’ebé progresu servisu atinji ona 70% no emprega ema ba servisu hamutuk  ema na’in-100.

Halo preparativu ba projetu baxia retensaun iha Caikoli no kanál inkosta área Balide, Matadoru suku CaiColi.

Levantamentu dadus ba reasentamentu ba komunidade sira identifikadu ona (uma-kain hamutuk 25, ho rai nia luan hamutuk 22000 m2 inklui ai-horis 1), ne’ebé potensialmente afetadu husi projetu refere.

MOP mós introdús programa restaurasaun bee-matan ka kria debu naturál, hamutuk unidade 35 ne’ebé 20 iha Laulara, fomenta bee-matan sira hanesan bee-moos Comoro ulun, Dare, Lahane, Lakoto ne’ebé fornese bee mai Dili.

Unidade 15 iha Galusapulu – Maliana, fomenta bee-matan galusapulu ne’ebé fornese bee ba Maliana Vila no bee-matan iha área sira besik komunidade sira-nia hela fatin iha suku Lahomea.

Programa ida-ne’e fó mós formasaun ba joven hamutuk 120 ne’ebé mai husi munisípiu Aileu, Ermera, Manatuto no Maliana.

Rezultadu husi  atividade ne’e konsege haburas bee-matan no hasa’e debitu bee no fó kontinuidade bee sulin iha bee-matan sira.

Jornalista: Florêncio Miranda Ximenes

Editora: Julia Chatarina

iklan
iklan

Leave a Reply

iklan
error: Content is protected !!