DILI, 26 abríl (TATOLI)—Prezidente Partidu Congresso Nacional de Reconstrução de Timorense (CNRT), Kay Rala Xanana Gusmão, husu ba kuadru no militante CNRT sira atu halo reflesaun ba situasaun polítiku ne’ebé oras ne’e akontese iha rai-laran no labele lakon esperansa.
“Ne’eduni, ita (CNRT) labele festeza ita-nia loron aniversáriu ba dala-14 ne’e. Ha’u husu ba kuadru, simpatizante no militante tomak atu aproveita tempu ida-ne’e hodi halo reflesaun boot. Bainhira ita halo reflesaun didi’ak to’o tempu ne’ebé ita atu halo konferénsia, ita sei hasai lisaun kona-ba saida mak di’ak no saida mak ladún di’ak karik. Mai ita halo reflesaun ba situasaun polítiku ne’ebé oras ne’e akontese iha rai laran no labele lakon esperansa,” Prezidente Partidu CNRT ne’e hato’o nia mensajen polítika liuhosi konferénsia imprensa, iha selebrasaun aniversáriu Partidu CNRT ba dala-14 (26 abríl 2007-2021), iha Bairru dos Grilhos, Dili, segunda ne’e.
Eis Prezidente Repúblika ne’e hateten, CNRT iha tinan 14 nia laran la halo buat barak, la halo milagre no mosu iha situasaun ne’ebé Timor-Leste foin hamosu demokrasia iha rai ida-ne’e, ne’ebé ema hotu tenke rekuñese katak povu ida-ne’e iha duni kbiit atu sai hosi konflitu hodi tama ba faze reziliénsia atu simu dezenvolvimentu.
Xanana Gusmão afirma, CNRT nunka dehan halo buat hotu maibé partidu iha vizaun mak hamosu Planu Estratéjiku Dezenvolvimentu (PED) 2011-2030 ne’ebé oras ne’e la’o hela.
Iha mensajen polítika ne’e, Xanana Gusmão husu ba kuadru hotu aproveita situasaun COVID-19 haka’as-aan liuhosi fuan, laran no kakutak katak tempu sei mai, mudansa tenke halo duni liuliu kona-ba problema polítiku ne’ebé CNRT enfrenta.
“Ha’u husu de’it hotu-hotu halo reflesaun, liuliu kona-ba problema polítiku ne’ebé ita enfrenta. Kuandu ita temi problema polítiku la’ós tanba ita la kaer ukun, lae, ita mak sees, tanba ne’e ita sees ho konsiénsia tomak kona-ba saida mak loloos tuir konstituisaun RDTL,” nia dehan.
Nia fó hanoin ba kuadru partidu refere atu respeita no kumpre Konstituisaun RDTL, hametin sistema ne’ebé di’ak tebes no komunidade internasionál mós apresia tanba ne’e militante sira labele lakon esperansa.
“Ita-nia devér mak ne’e labele lakon esperansa, prepara aan ba loron ba konferénsia ita diskute hodi hamosu ideia sira, ida mak pandemia COVID-19 no ida mak problema polítiku. Ita-nia konsiténsia, prinsípiu tanba iha violasaun ba regra demokrátiku, violasaun ba lei sira, ba sistema,” nia hateten.
Ezisténsia Partidu CNRT
Iha loron 14 fulan Abril tinan 2002, Kay Rala Xanana Gusmão eleitu hanesan Prezidente Timor-Leste, hodi simu pose nu’udar Prezidente Repúblika Demokrátika Timor-Leste iha loron 20 fulan Maiu tinan 2002. Nu’udar Prezidente Repúblika to’o finál ba nia mandatu, iha fulan maiu tinan 2007.
Hafoin husik tiha Prezidénsia, Kay Rala Xanana Gusmão, eleitu hanesan Prezidente partidu polítiku Congresso Nacional de Reconstrução de Timorense (CNRT) ne’ebé forma iha fulan-abril tinan 2007.
Iha fulan Juñu nia laran, Kay Rala Xanana Gusmão, hala’o kampaña ba eleisaun lejizlativa iha nasaun laran tomak. Iha loron 30 fulan-juñu hala’o eleisaun lejizlativa, ne’ebé CNRT simu iha segundu númeru, boot liu iha votu no hodi forma kedas aliansa ida ho partidu polítiku tolu kompostu hosi Partidu Demokrátiku(PD), Koligasaun ASDT-PSD, hosi aliansa ne’e hanaran Aliansa Maioria Parlamentár (AMP) no hodi garante asentu iha Parlamentu Nasionál 37 hosi kadeira 65.
Iha loron 3 fulan-agostu tinan 2007, Prezidente Repúblika José Manuel Ramos Horta, konvida ofisialmente AMP atu forma Governu tuir mai.
Iha loron 8 fulan-agostu tinan 2007, iha Palásiu Prezidensiál Lahane, Kay Rala Xanana Gusmão, simu pose IV Governu Konstitusionál, nu’udar Primeiru-Ministru Repúblika Demokrátika Timor-Leste hodi hakotu mandatu iha tinan 2012.
Loron 7 fulan-jullu tinan 2012, iha eleisaun lejizlativa, CNRT hetan votu boot liu, hodi garante asentu 30 hosi asentu 65 iha Parlamentu Nasionál. CNRT forma koligasaun ho PD no Frente-Mudansa hodi asegura hamutuk asentu 40 ba Bloku Koligasaun hosi partidu tolu nian.
Jornalista: Evaristo Soares Martins
Editór: Cancio Ximenes