DILI, 18 maiu 2021 (TATOLI)–Governu Timor-Leste reprezenta hosi Ministru Finansa, Rui Augostu Gomes no Estadu Unidu Amérika (EUA) reprezenta hosi Diretór misaun United States Agency for International Develoment (USAID), James Wright, asina akordu kontribuisaun finanseiru ba objetivu dezenvolvimentu ho montante millaun $17,9 hosi totál kontribuisaun estimadu millaun $92,3.
Kontribuisaun finanseira ne’e sei aloka ba setór saúde, boa governasaun no setór la’ós petrolíferu hanesan turizmu, agrikultura no ekonomia, ne’ebé konsidera hanesan setór potensiál atu diversifika ekonomia maibé seidauk dezenvolve ho di’ak.

“Ho asinatura akordu ne’e, USAID no Governu Timor-Leste komprometidu atu serbisu hamutuk hadi’a timor-oan sira-nia moris no liuhosi akordu ne’e, EUA hatudu konfiansa ba Governu no povu Timor-Leste hodi fornese kontribuisaun finanseira millaun $92,3 ba tinan-haat ho balun to’o iha dezembru 2025,” Ministru Rui relata liuhosi diskursu iha ámbitu seremónia asinatura iha salaun Ministériu Finansa (MF), Aitarak-laran, tersa ne’e.
Notísia relevante: EUA sei kontribui millaun $17 ba Timor-Leste finansia área tolu
Tuir governante ne’e, faze foun hosi parseria ne’e sei kontinua apoia MF halo reforma aduaneira ne’ebé foku ba dezenvolvementu setór privadu, partikularmente relasiona ho kadeia valór agrikultura no turizmu no haforsa liután USAID nia apoiu ba iha setór saúde.

“Ha’u hato’o obrigadu barak ba Governu Estadu Unidu Amérika no povu amerikanu, ba sira-nia apoiu no liuhosi parseria foun ida-ne’e, ami prontu atu haforsa liután ita-nia parseria atu hadi’a timor-oan sira-nia moris,” nia akresenta.
Iha fatin hanesan, Embaixadór EUA iha Timor-Leste, Kevin Blackston, konsidera akordu ne’e atu hametin setór ekonomia la’ós petrolíferu no reforsa governasaun di’ak.

“Akordu ne’ sai ezemplu parseria forte entre Timor-Leste no Estadu Unidu Amérika bainhira ita serbisu hamutuk hodi atinje ita-nia objetivu komun sira ba rekuperasaun ekonómika hafoin pandemia no Timor-Leste ninia ekonomia ne’ebé diversifikadu no inlusivu liu,” Embaixadór EUA dehan.
Diplomata ne’e haktuir, liuhosi programa foun USAID parte rua sei harii kolaborasaun iha dékada rua nia laran, atu ajuda setór privadu no sosiedade sivíl atu dezenvolve-an no EUA iha esperansa katak sei iha rezultadu estraordináriu ne’ebé bele benefisia ema hotu.
Nune’e mós, Diretór misaun USAID, James Wright, hateten, bazeia ba akordu ne’e, Governu Timor-Leste sei kontribui fundu no espesialista rasik iha atividade hotu iha territóriu tomak.
Objetivu jerál USAID durante tinan lima liuhosi akordu ne’e maka atu ajuda atinje Timor-Leste inkluzivu, prósperu, saudável no auto-sufisiente liu.

“Hirak ne’e maka sai elementu xave hosi ami-nia estratejia no sei sai madatalan ba ami-nia atividade foun sira ne’ebé ami dezeña hodi apoia timor-oan sira no Governu. Ami sei konsentra liu ba maneira aumenta auto-sufisiénsia nasaun ne’e hodi utiliza oportunidade sira atu hakbiit joven, feto no populasaun marginalizadu sira ho abilidade ne’ebé sira presiza hodi partisipa no hetan benefísiu hosi Timor-Leste nia kreximentu ekonómiku,” Diretór misaun dehan.
Nune’e, liuhosi fortalesimentu sistema saúde no jestaun saúde, edukasaun vokasionál, formasaun abilidade, no kolokasaun profisional, USAID ninia estratejia mak atu hasa’e fornesimentu no demanda traballadór kualifikadu.
“Ida-ne’e sei insentiva Governu nia efikásia, partikularmente relasiona ho atendimentu públiku, responsabilidade institusionál, tranparénsia, inklui envolvimentu sosiedade sivíl nian.
Enkuantu, iha tinan-lima oin mai hosi akordu ne’e, USAID sei apoia prioridade tolu definidu iha Timor-Leste ninia Planu Estratéjiku Dezenvolvimentu, kapital sosiál, infaestrutura no dezenvolvimentu ekonomia.
Akordu bilaterál ne’e partisipa hosi Vise-Ministra Finansa, Sara Lobo Brites, Ministru Prezidénsia Konsellu Ministru, Fidelis Manuel Leite Magalhães, Ministru Turizmu, Komérsiu no Indústria, José Lucas do Carmo da Silva, Ministru Agrikultura no Peska, Pedro dos Reis, no entidade relevante seluk.
Jornalista: Antónia Gusmão
Editora: Julia Chatarina