DILI, 21 novembru 2022 (TATOLI)- Prokuradór Jerál Repúblika (PGR) Alfonso Lopez, afirma presiza produs instrumentu jurídiku internasionál ho objetivu espesífiku hodi kombate krimi korrupsaun rekoperasaun ativa, no krimi sira seluk.
“Ita presiza kria instrumentu Jurídiku Internasionál atu kombate fenómenu krimi sira ne’ebé grave hanesan tráfiku droga, brankeamentu kapitál, asosiasaun kriminoza no korrupsaun liu husi rekuperasaun ativu sira krime nian,” Alfonso koloka kestaun ne’e liu husi diskursu iha ámbitu konferénsia internasionál kona-ba rekuperasaun ativu no kombate korrupsaun liu husi krime konexu, ne’ebé realiza husi PGR iha Timor Plaza, Salaun Suai Room, segunda ne’e.
Alfonso hatete, ida-ne’e nu’udar ezemplu paradigmátiku konvensaun nasoins unidas ne’ebe ratifika ona husi Timor-Leste, mak hanesan konvensaun kontra Tráfiku Ilísitu substánsia Psikotrópiku loron 20 Dezembru 1988. Konvensaun Nasoins Unidas kontra Kriminalidade Organizada Tranznasionál loron 15 novembru 2000, no Konvensaun Nasoins Unidas kontra Korrupsaun loron 10 dezembru 2003.
Notisia relevante : PR Horta : Presiza iha formasaun bá Juiz, Prokuradór no Investigadór sira
Nia dehan, ho ratifikasaun ne’e Timor-Leste iha kompromisu atu kria kondisaun legál ne’ebé nesesáriu no adekuadu ba kombate krime hirak ne’e.
Nia hatutan, proposta lejizlativa nia objetivu la’ós de’it atu kria kondisaun hodi rekupera ativu krime sira, maibé mós bele jere ho di’ak liután. “Tanba ita moris iha mundu ida ne’ebé globalizasaun nu’udar realidade ida, sei difisil ba ita se la konta ho partisipasaun ne’ebé boot hosi jurista no reprezentante majistratura hosi país sira seluk, liuliu rejiaun Sudeste Azeátiku, ne’ebé kontribui esperiensia hodi hariku konferénsia ida ne’e”, Alfonso afirma.
Alfonso haktuir, loos duni ho prezensa majistradu no jurista sira hosi Malázia, Singapura, Indonesia no Macau. Ba sira hotu PGR hakarak agradese, tanba liu hosi amizade, koñesimentu no respeitu mútua ne’ebé hamoris entendimentu entre povu no sira-nia instituisaun justisa nian, hodi kria baze sira ba kooperasaun ida ne’ebé ita hakarak ho rezultadu ne’ebé konkretu.
Nia parte agradese ba Prezidente Repúblika no alta entidade no individualidade polítika no judisiál, nasionál no estranjeiru sira hotu ne’ebé ho laran luak partisipa iha konferénsia ida ne’e.
“Ha’u espera katak akta konferénsia ida-ne’e, iha loron ida bele konsidera hanesan akta ba progresu Ministériu Públiku nian no ba ita-nia sistema justisa”, nia dehan.
Iha fatin hanesan, Prezidente Repúblika, José Ramos Horta, hatete, konferénsia ne’e organiza husi Prokuradoria Jerál Repúblika (PGR) ho apoiu husi ajénsia ONU nian naran UNODC no Ministériu Justisa Repúblika Korea nian.
“Ha’u simu konvite para mai partisipa, apoiu klaru ba inisiativa ida ne’e kona-ba rekuperasaun ativu no kombate korrupsaun liu husi krime konexu, tanba rekuperasaun ativu hanesan dalan ida bele ajuda kontribui ba luta kontra korrupsaun,” Prezidenti Horta afirma.
Iha fatin hanesan, Prezidente Parlamentu Nasionál (PPN), Aniceto Guterres, hateten, kestaun korrupsaun rekuperasaun ativu ne’e nudar aborazen foun ida parlamentu sei haree hodi halo lei atu regula ida ne’e.
“Ha’u dehan krimi korrupsaun rekuperasaun ativu ne’e abordazen foun iha área justisa tanba ne’e ita tenke estuda didiak, bem kordenadu, bem preparadu, nune’e maka ita foun halo lei ida diak,” Aniceto dehan.
Tuir PNN Aniceito Guterres, hateten, krimi korrupsaun rekuperasaun ativa presiza halo lei ida espesifku lori ba parlamentu nasionál atu regula.
Iha biban hanesan, Prezidente Tribunál Rekursu, Deolindo dos Santos, dehan presiza halo lejislasaun ba iha krimi korrupsaun rekuperasaun ativa no presiza halo formasaun espesifiku ba Juiz no Prokuradór nune’e maka bele gaña esperensia.
Nune’e mós Ministru Justisa, Tiago Amaral Sarmento, hateten, krimi korrupsaun rekuperasaun ativa, ne’e presiza iha lei espesifiku atu regula.
“Iha Timor ita foin atu aplika maibé ita presiza lei atu regulariza krimi korrupsaun rekuperasaun ativa, bele dekretu lei no ita lori ba parlamentu atu regula,” nia hateten.
Tanba tuir Ministru Justisa, Tiago Sarmento katak, liu hosi konferensia internasional ne’ebé organiza hosi PGR ne’e nudar inisiativa di’ak ida agradese tanba bele konvida peritu judisiariu sira hodi halo deskusaun hodi tau hanoin hamutuk antes aplika lei korrupsaun rekuperasaun ativa ne’e.
Entertantu Konferénsia internasionál kona-ba rekuperasaun ativu no kombate korrupsaun liu husi krime konexu, realiza tanba Prokuradoria Jerál Repúblika Timor-Leste serbisu hamutuk ho parseria UNODC no Ministériu Justisa Repúblika Korea.
Jornalista: Natalino Costa
Editora : Armandina Moniz
