DILI, 22 agostu 2023 (TATOLI)—Ministru Administrasaun Estatál (MAE), Tomás Cabral, hateten suku foun ne’ebé estabelese iha 2017 ne’e sei la partisipa iha eleisaun xefe suku iha outubru 2023 ne’e maibé suku hirak ne’e sei bele tuir eleisaun iha 2024.
Notísia Relevante: STAE prevee millaun $9 ba eleisaun xefe suku
“Agora kona-ba suku foun ne’ebé eziste iha 2017 ne’e sei realiza eleisaun iha abríl 2024 maibé suku 452 realiza eleisaun suku iha outubru 2023. Agora suku sia (9) seluk ne’ebé Governu anteriór kria seidauk halo ramata, ida-ne’e sei iha prosesu no ba oin ita sei haree,” Tomás Cabral hateten ba jornalista sira, iha resintu Parlamentu Nasionál, tersa ne’e.
Governante ne’e hateten, ba eleisaun xefe suku neé dekretu Governu sai tiha ona no signifika iha 03 outubru neé asembleia aldeia, asembleia suku sei hahú halo preparativu ba lista kandidatura, lista eleitór sira no prosesu eleitorál iha 28 outubru, maibé prosesu tomak sei hahú iha 13 novembru no sei remata iha 25 novembru.
Eleisaun xefe suku ne’e, Konsellu Aldeia no Konsellu Suku mak realiza no órgaun Estadu fó asisténsia de’it.
“Tanba, tuir lei katak Administrasaun Munisipál mak halo no apoiu hosi STAE nian no iha ona reuniaun ho CNE hodi hodi halo sensibilizasaun, tanba tinan hitu mak foin realiza eleisaun entaun sira barak la komprende prosesu ne’e. Tanba ne’e, dekretu Governu ne’e tenke lalais para fó biban ba preparativu iha baze,” nia hateten.
Diretór Jerál Ministériu Administrasaun Estatál (MAE), Belarmino das Neves, hateten iha suku 10 ne’ebé forma iha 2017 labele tuir eleisaun agora, tanba sira-nia mandatu sei remata iha abril 2024.
“Enkuantu suku sia (9) ne’ebé foin harii iha 2023 ne’e, seidauk bele tuir tanba seidauk halo levantamentu no ajustamentu, entaun suku-19 né sei tuir eleisaun iha abríl 2024,” nia dehan.
Nia hateten, suku sia (9) ne’e iha suku haat (4) iha munisípiu Ermera, suku rua (2) iha Viqueque, suku tolu (3) iha Baucau.
Agora, suku 10 ne’e iha Dili mak lima kompostu hosi Benunuk, Ailook, Manleuana, Madohi, suku ida iha Metinaro no lima seluk iha Aileu, Manatuto no Viqueque.
Entretantu, Xefe Suku Ailook, Postu Administrativu Kristu Rei, munisípiu Dili, Mário do Rêgo, hateten suku foun sira kumpre de’it regra ne’ebé Governu fó sai.
“Kona-ba eleisaun suku iha tinan ne’e, ami suku foun hein de’it hosi Ministériu Administrasaun Estatál no informasaun ne’ebé ami rona katak suku foun sei realiza eleisaun suku iha fulan-abril 2024. Ida-ne’e ami kumpre no halo tuir de’it desizaun polítika hosi leten,” Mário do Rêgo hateten.
Tanba, nia esplika, mandatu xefe suku ba suku foun sira-ne’e seidauk to’o tanba ezisténsia suku foun ne’e iha tinan 2017, entaun hosi ne’e mai to’o tinan ne’e seidauk kompleta tinan hitu (7), nune’e eleisaun suku akontese iha 2024.
“Ha’u hakarak rekomenda ba Governu kompetente katak tinan ne’e realiza eleisaun suku maibé labele haluha ami suku foun tanba ami mós eziste ona tinan neen (6) atu ba hitu (7) nune’e dala ida keta haluha suku foun sira,” nia sujere.
Suku Ailook iha aldeia haat (4) mak hanesan aldeia Carau-Mate, Culau, Kitutu no Maneboro, ho nia xefe família hamutuk 926 no populasaun iha 4.000-resin.
Iha fatin seluk, xefe suku Benunuk, postu administrativu Dom Aleixo, munisípiu Dili, Serafim Maçhado, hateten suku Benunuk ne’e suku foun ne’ebé sei la realiza eleisaun iha tinan ne’e.
“Ami suku foun ne’e sei la tuir eleisaun iha outubru 2023, tanba ita-nia mandatu foin mak tinan neen no ami hein de’it hosi leten. Ami suku Benunuk preparadu no prontu bainhira de’it kuandu iha ona orientasaun hosi Governu. Ami prontu realiza,” nia dehan.
Tanba, nia dehan, suku Benunuk iha aldeia lima kompostu hosi aldeia 28 Setembru, Metin Um, Metin Dois, Metin Três, no Metin Quatro, ho nia populasaun 14.437 no xefe família hamutuk 2.029.
Notísia Relevante: “Xefe suku atuál sai pioneiru ba feto kompete iha eleisaun suku”
Jornalista : Osória Marques
Editór : Cancio Ximenes