DILI, 22 setembru 2023 (TATOLI) – Ministériu Interiór liuhusi Diresaun Nasionál Prevensaun Konflitu Komunitária (DNPKK), servisu hamutuk ho g7+ no Polísia Nasionál Timor-Leste (PNTL) hala’o diálogu komunitária ho Tema “Prevensaun Konflitu Komunitáriu ba Grupu Arte Marsiál no Arte Rituál hodi Prevene Konflitu, Haburas no Promove Dame iha Rai-Laran, iha Suku Vila-Verde, Postu-Administrativu Vera Cruz, Munisípiu Dili.
Objetivu hosi diálogu ne’e hodi fahe informasaun hosi oradór sira kona-ba regra no regalia sira ne’ebé regula iha Komisaun Reguladora Arte Marsiais (KRAM) no lei sira ne’ebé la’o iha rai laran.
Iha diskursu, Diretór Nasionál DNPKK Antonio Viegas, akresenta katak atividade ida-ne’e Ministériu Interiór servisu hamutuk ho g7+ no PNTL atu bele fahe informasaun no koñesimentu sira husi parte hotu liga ba regalia sira ne’ebé regula iha Komisaun Reguladora Arte Marsiais no Rituais.
“DNPKK nia prezensa iha fatin ne’e servisu hamutuk ho g7+ no PNTL fahe informasaun no koñesimentu sira husi parte hotu liga ba regalia sira ne’ebé regula iha Komisaun Reguladora Arte Marsiais no Rituais, atu oinsá bele hametin fali ita bo’ot sira-nia relasaun ne’ebé mak akontese ona iha fatin ida ne’e”, Antonio Viegas dehan liuhosi komunikadu ne’ebé Agência TATOLI asesu, ohin.
Tuir nia, prezensa DNPKK iha suku refere atu hametin di’ak liután relasaun entre komunidade sira atu labele repete fila fali asaun konflitu iha futuru.
“Husu ba komunidade no juventude sira, se bele buka malu hodi kria amizade entre imi ho imi no komunidade sira iha suku ida-ne’e tanba iha suku ida-ne’e la iha ema seluk, inan-aman la seluk la le’et hodi buka dame malu no fó perdaun ba malu ho nune’e mak hadia fila fali imi-nia amizade”, nia afirma.
Antonio Viegas fundamenta, diálogu ne’e bele hasae koñesimentu no abilidade husi dekretu lei no lei sira ne’ebé mak regula kona-ba servisu KRAM nian atu bele tau iha prátika tuir ida-idak nia konsiénsia hodi banati no kumpre.
Iha fatin hanesan, Diretór Nasionál g7+, Felix Piedade fahe esperiénsia kona-ba oinsá promove diálogu no rekonsiliasaun nudar meiu ida atu bele rezolve diferente ho konflitu ne’ebé membru nasaun sira hasoru.
“Membru g7+ ne’e maoria mai husi Afrika ne’ebé mak barak oras ne’e sei konflitu hela balun sai ona husi konflitu no balun sei kontinua. Kauza bo’ot husi konflitu ne’ebé mosu iha mundu no kontinua mosu liu-liu iha membru g7+ sira tanba iha divizaun bo’ot entre lideransa, komunidade no juventude sira”, Felix dehan.
Diretór g7+ ne’e akresenta tán katak bainhira la iha unidade ema liur fasíl atu fahe ita. organizasaun ida-ne’e hari’i atu halo advokasia, harii pás no harii estadu tuir nasaun espesífiku ida-idak nia kontekstu nudar fundasaun ba dezenvolvimentu ne’ebé sustentavel.
Presiza Promove pás iha rai laran liuhusi diálogu ne’ebé inkluzivu no konstrutivu hanesan kondisaun ba dezenvolvimentu.
Mensajen ikus diretór ne’e husu ba joven suku Vila-Verde nafatin mantein dame.
“Imi mak nu’udar jerasaun kontinuadór ba rai ida-nee tán, ne’e presiza prienxe imi-nia futuru ho edukasaun, formasaun nune’e bele lori futuru di’ak ba imi-nia a’an, família no kontribui ba estabilidade liuhusi konsiénsia pesoál,” nia hatete.
Administradór Postu-Administrativu Vera Cruz, Manuel Gusmão, husu atu joven sira iha Suku Vila-Verde laran atu halo reflesaun.
“Ita tenke refleta fali ita-nia aan ho pasadu, pasadu ne’e iha ligasaun diak, ita mesak maun alin, família, kolega, belun, tama iha grupu no organizasaun sira depois ita tau diferente iha suku ida-ne’e, suku ida-nee suku antigu laiha ema foun ida mak mai hela iha ne’e, saida mak ita hakarak halo, mak ne’e ita tenke kria pás, buat ida arte marisiál ne’e Indonézia bolu defende aan, ezersísiu atu defende aan mais dalaruma treinu tiha ita hakarak koko, ne’e mak buat ne’e sai fali konflitu. Treinu para salva aan no família uma laran, laos treinu tiha gosta koko, depois ema nia problema mós ita nian hotu”, Autoridade local afirma.
“Joven sira ne’ebé mak tama ona iha grupu arte marsiál sira tenke kumpri regra no regalia sira ne’ebé mak regula ona. Ba kordenadór arte marsiál sira favór orienta elementu sira banati tuir mata dalan KRAM ninian, sai husi fatin treinamentu ba loos uma. Presija komunika ba malu, Suku Vila-Verde nia joven sira tenke hakribi konflitu ba sira ne’ebé la kumpri, husu ba kordenadór sira tenke fó sansaun liuliu membru sira ne’ebé mak lakohi rona orden,” afirma autoridade lokál ne’e.
Aleinde ne’e Reverendu Amu Pároku Paróquia Catedral, Pe. Paulos Maya, husu ba joven no sarani sira atu fó perdua ba malu.
“Kontribui ba amizade no armonia nune’e nasaun ne’e bele livre no hakmatek, labele halo ema laran moras ho ita-nia hahalok sira. Rekomendasaun ba joven no sarani Vila-Verde tenke hakribi violénsia no hases aan husi konflitu,” dehan amu ne’e.
Diálogu ne’e konta ho prezensa husi Oradór, KRAM, Diretór Nasionál g7+ Amu Pároku Paróquia Catedral, Pe. Paulos Maya, Diretór DNPKK, Administradór Postu Administrativu Vera Cruz, joventude, inan-aman no komunidade suku Vila-Verde, Grupu Arte Marsiál no Rituál sira hanesan, IKS, KORK, PSHT, 77 no Komandante PNTL Munisípiu Dili, Superintendente Xefe Orlando Gomes ho nia ekipa hanesan mós oradór ba diálogu ne’e inklui kargus xefia no funsionáriu sira.
Jornalista: Hortencio Sanchez
Editór : Zezito Silva