DILI, 14 Maiu 2024 (TATOLI) – Programa TOMAK – To’os ba Moris Di’ak kontinua fó formssaun etapa daruak ba joven na’in-19 husi Baucau, Viqueque no Bobonaro, kona-ba Agrikultura Matenek Sensivel ba Klimátika.
Formadór husi ajénsia TOMAK, Cesaltino Lopes da Cruz, relembra katak formasaun etapa dahuluk realiza ona ba estensionista na’in-25 kona-ba oinsá atu konserva no halo protesaun ba to’os sira, liuliu iha parte rai-lolon atu responde ba iha mudansa klimátika relasiona ho el niño ho la niña.
Ba formasaun faze daruak ne’e kona-ba oinsá bele prodús audubu ne’ebé mai husi hare kulit, nune’e bele uza fali ba tempu naruk hodi fó bokur ba ai-horis sira ne’ebé kuda iha to’os sira, inklui iha rai-lolon no natar laran.
“Formasaun ne’e la’ós teoria de’it, maibé barak liu prátika. Ne’e atu responde ba nesesidade husi agrikultura kona-ba sensivel ne’e mak oinsá. Ne’e duni, iha formasaun ne’e foku liu ba halo produsaun audubu ne’ebé rekolla fali husi matéria lokál ne’ebé iha. Audubu ne’ebé formandu sira prodús iha been no maran husi hare kulit sira”, Celestino da Cruz dehan ba Tatoli, ohin.
Nia haktuir katak formasaun ne’e mós koko atu haree ba teknolojia sira ne’ebé simples no baratu ba iha rai-laran nian no bele fó benefísiu ba agrikultór no joven sira, nune’e bainhira sira filafali bá idaidak nia munisípiu bele pratika iha sira-nia fatin, liuliu iha parte sira ne’ebé sai alvu ba projetu TOMAK nian.
“Iha formasaun ne’e mós hanorin kona-ba oinsá bele aprende halo negósiu iha parte agrikultura nian, saida mak negósiu no oinsá atu hetan lukru, se lukru ne’e iha karik, oinsá mak atu jere. Karik atu jere presiza halo planu, entaun planu ne’e liu husi ideia ka hanoin kona-ba bisnis no modal”, esplika.
Diretór Nasionál Estensaun no Formasaun Agríkola, Januário Marçal, adianta joven hirak ne’ebé partisipa iha formasaun ne’e mai ho nivel edukasaun la hanesan, maibé sira hakarak hola parte hodi dezenvolve agrikultura iha nasaun ne’e.
“Se ita la hahú ho parseiru sira atu prepara joven sira iha setór agrikultura, ita bele hateten tinan lima ou sanulu mai tan, ita-nia katuas sira ne’e bá daudauk, entaun ita-nia joven sira ne’e mak bele kontinua filafali”.
Tanba ne’e, formasaun importante no diretór ne’e espera ministériu hamutuk ho parseiru sei iha programa rasik atu funsiona sentru rua iha Korluli no Natarbora atu forma joven sira iha área agrikultura nian. “Iha Formasaun ne’e sira mós aprende kona-ba negósiu, entaun fila husi ne’ebá joven sira bele ona halo negósiu iha setór agrikultura, tanba sira ne’e balun mós hakarak atu negósiu iha área ortikultura”, salienta.
Iha sorin seluk, formandu Severiano Pereira hateten nu’udar joven ne’ebé kreativu iha agrikultura, nia prontu tuir formasaun ne’e tanba hakarak investe iha setór ne’e no nia iha mehi boot oinsá atu sai joven agrikultór ida di’ak hodi prodús hahán barak.
“Iha formasaun ne’e ami mós halo prátika ho maneira aprende kona-ba agrikultura no agronegósiu nian. Matéria ne’ebé ami aprende sei lori fila hodi implementa fali iha ami-nia fatin”, nia promete.
Formasaun ne’e durante loron lima, entre 06 no 10 Maiu, ne’ebé partisipa husi mane na’in-sia no feto sanulu.
Notísia relevante: TOMAK forma tékniku 25 kona-ba Agrikultura Matenek no Sensivel ba Klimátika
Jornalista: Tomé Amado
Editora: Maria Auxiliadora