DILI, 26 agostu 2024 (TATOLI)—Timor-Leste Coalition Education (TLCE) sujere ba Parlamentu Nasionál (PN) atu halo inkéritu parlamentár ba situasaun edukasaun iha Timor-Leste, tanba konsidera Ministériu Edukasaun (ME) nia desizaun ne’ebé hapara profesór kontratadu ne’e halo estudante barak sai vítima.
“Sujere ba Parlamentu atu halo inkéritu parlamentár atubele deskobre situasaun saida mak akontese loloos. Ha’u la rekomenda ba Ministériu Edukasaun maibé ha’u rekomenda ba Parlamentu atu halo inkéritu parlamentár ba situasaun edukasaun iha Timor-Leste. Ha’u fiar bankada opozisaun sira bele halo,” Diretór TLCE, José Monteiro, hateten iha ninia knaar fatin, Coicoli, segunda ne’e.
Nia dehan, PN tenke halo ona molok advogadu ruma ajuda profesór sira hodi hatun dignidade Estadu.
“Tanba ha’u fiar katak bainhira advogadu di’ak ida mak mai lori Ministériu Edukasaun ba Tribunál, maka ita-nia dignidade monu ona tanba ita halo hela konspirasaun ida-ne’ebé proteje ema ne’ebé halo sala, ne’ebé dalan di’ak liu mak rezolve molok advogadu seluk mai lori ba Tribunál,” nia akresenta.
Notísia relevante : ME prontu hatán iha Tribunál relasiona kona-ba preokupasaun antigu profesór kontratadu
Problema antigu profesór kontratadu ne’e tinan-ida resin ona no laiha solusaun nune’e ME haruka sira ba Tribunál.
“Ministra Edukasaun la serve halo hanesan ne’e ba antigu profesór kontratadu sira. Labele halo hanesan ne’e tanba sira goza ona profesór sira-nia dedikasaun durante tempu naruk, sira goza ona profesór sira-nia kontribuisaun durante tempu naruk ba edukasaun, no fin sira la koñese ne’e morál laiha,“ nia tenik.
José Monteiro reforsa, profesór sira ne’e voluntáriu iha tempu naruk hodi kontribui maka’as ba edukasaun, maibé ikus mai ME la rekoñese sira-nia dedikasaun.
“Tanba impaktu husi desizaun hirak ne’e iha matéria barak ne’ebé to’o agora nia aprendizajen la la’o, no estudante abandona husi primeiru trimestre até agora atu tama tan ba terseiru trimestre. Entaun povu kiik sira-nia oan tenke lakon oportunidade hodi apreende, entaun sira tenke sai vítima ba desizaun polítika ne’ebé Ministériu Edukasaun halo, maibé Ministériu deside la haree ba nia risku sira, halo desizaun bazeia ba lei ne’ebé proteje sira, sira la hatene katak desizaun ne’ebé sira foti iha ema lubuk ne’ebé tenke sai vítima,” nia lamenta.
Diretór ne’e sujere, dalan di’ak ida mak ME no Komisaun Funsaun Públika (KFP) halo avaliasaun ba profesór sira-nia kapasidade, hafoin halo desizaun.
“Tanba se ida-ne’e mak ita la halo, profesór sira nafatin kontinua luta ba sira-nia direitu no estudante lubuk kontinua sai vítima ba nafatin,” nia tenik.
Iha sorin seluk, Portavós antigu profesór kontratadu tinan 2023, Agostinho Pinto, hateten, sira-nia parte sei kontinua luta to’o hetan solusaun, tanba sira mós nu’udár sidadaun timoroan ne’ebé kontribui ona ba edukasaun durante tempu naruk.
“Ohin loron ami profesór sira sente katak hetan diskriminasaun no injustisa ba iha rai ida-ne’e, tanba ne’e ami sei nafatin luta hodi hetan solusaun, nune’e mós ami husu ba líder istóriku sira atu tulun ami solusiona ami-nia problema ne’e,” nia dehan.
Nune’e, nia husu ba ME atu kumpre despaisu husi Primeiru-Ministru, Kay Rala Xanana Gusmão ne’ebé husu atu rezolve problema antigu profesór kontratadu ho urjénsia.
“Tanba Governu ne’e lidera husi Primeiru-Ministru, entaun fó ona orientasaun ba Ministériu Edukasaun atu rezolve problema antigu profesór kontratadu sira-nia ho urjénsia, ne’ebé Ministra Edukasaun laiha razaun, nia tenke ezekuta orientasaun hirak ne’e, nune’e bele hakotu lalais problema ne’e para profesór ida-idak bele bá fali nia fatin hodi kontinua kontribui ba setór edukasaun di’ak liután, hodi garante futuru ne’ebé di’ak ba timoroan sira hotu. Tanba daudaun ne’e edukasaun sai problema boot tanba desizaun ne’ebé Ministériu Edukasaun foti fó risku ba direitu estudante sira ba apreende,” Diretór TLCE katak.
Jornalista : Osória Marques
Editora : Julia Chatarina
