iklan

DESPORTU, DILI, HEADLINE

CPNTL prepara atleta paralímpiku na’in-rua kompete iha jogu CPLP

CPNTL prepara atleta paralímpiku na’in-rua kompete iha jogu CPLP

Primeiru-Ministru, Kay Rala Xanana Gusmão, despede atleta Paralímpiku no ofisiál sira ne’ebé sei partisipa iha Asian Para Games, iha salaun Prezidénsia Konsellu Ministru, Palásiu Governu, kinta (05/10/2023). Imajen Tatoli/Antonio daciparu

DILI, 09 janeiru 2025 (TATOLI) – Prezidente Komite Paralímpiku Timor-Leste (CPNTL-sigla portugés), Mateus Lucas, informa, prepara ona atleta ho kondisaun difisiente na’in-rua atu partisipa jogu Komunidade Ko’alia Lian Portugés (CPLP-sigla Portugés), ne’ebe sei realiza iha fulan-Jullu tinan ne’e. 

“Jogu CPLP ita so reprezenta modalidade ida de’it mak Paralímpiku. Ita prepara ona atleta na’in-rua kompostu husi feto ida no mane ida,” Prezidente Mateus hateten iha Jinaziu Dili, ohin.

Atleta Paralímpiku na’in-rua ne’e partisipa hodi kompete iha jogu CPLP ne’e ho idade menus husi 20.

Tanba ne’e, atleta Para-Atletizmu na’in-rua ne’e sei kompote ho atleta difisiente sira husi nasaun ko’alia lian Portugés hamutuk ualu.

Istoria badak kona-ba jogu CPLP

Jogu Desportivu CPLP harii iha tinan 1990, tuir Akordu Kooperasaun Multilaterál (Nú. 2 hosi Artigu 10) ba Desportu komunidade ne’ebá nian.

Entendimentu ne’e asina ona iha loron 20 janeiru, iha Lisboa, hosi Estadu sira Angola, Cabo Verde, Guiné-Bissau, Mosambike, Portugál no Saun Tomé no Prínsipe, Brazil prezente de’it ho estatutu observadór.

Rekoñese katak desportu hanesan fatór kulturál indispensável ida ba dezenvolvimentu tomak pesoa umana nian no konsekuentemente ba dezenvolvimentu sosiedade nian, emerjénsia Jogu CPLP nian fó orijen ba instrumentu prinsipál ida kooperasaun nian iha komunidade luzófonu.

Nafatin tuir termu Regulamentu Jogu CPLP nian, sei laiha nasaun vensedór sira iha edisaun ida-idak eventu nian, tanba manan-na’in sei sai komunidade.

Konvivénsia saudavel no desportiva de’it maka tenke prevalese entre nasionalidade sira, iha idade ida ne’ebé ema sira iha inklinasaun atu hakarak muda mundu no Estadu sira-ne’e hotu konserteza hakarak komunidade ida ne’ebé forte no unidu.

Tanba ne’e, Portugál halo pontu ida atu sai uma-na’in ba edisaun 1 Jogu Desportivu País sira Lian Portugés nian, iha fulan-setembru tinan 1992. Joven hamutuk 500 resin hosi seksu rua, ho tinan 15 to’o 16, hosi Angola, Cabo Verde, Guiné-Bissau, Mosambike, Portugál no Saun Tomé no Prínsipe.

Iha tinan 1995, II Jogu CPLP nian hala’o iha sidade Bissau, ho partisipasaun joven na’in 300 hosi Angola, Cabo Verde, Guiné Bisau, Mosambike no São Tomé e Prínsipe. Iha tinan hanesan, Mosambike aplika atu sai uma-na’in ba III Jogu sira.

Tanba razaun oioin, Maputo sai de’it uma-na’in ba edisaun 3.ª Jogu sira CPLP nian iha tinan 1997, entre loron 13 no 18 fulan-setembru. Iha totál partisipante hamutuk 500 hosi nasaun luzófonu hotu-hotu, ne’ebé kompete iha kategoria sira tuir mai ne’e: Atletizmu, Basketebol, Futeból no Ténis.

Hafoin ne’e, Cabo Verde aplika hodi organiza IV Jogu sira, projetu ida ne’ebé foin sai realidade iha tinan 2002. Entre loron 20 no 28 fulan-Jullu, Praia simu partisipante na’in 470 hosi nasaun hotu-hotu iha grupu, ho exesaun hosi Brazil dala ida.

Desportu sira ne’ebé hili iha tempu ida-ne’e maka Handball, Basketball no Praia Voleiból, ba seksu rua; iha nia fatin, labarik-mane sira de’it maka kompete iha Futeból iha tinan ne’ebá.

Jogu Komunitáriu Luzófonu ba dala 5, ne’ebé marka ona ba tinan 2005, hala’o iha Luanda, kapitál Repúblika Angola nian, entre loron 12 no 18 fulan-agostu.

Númeru rekord ida hosi atleta sira ne’ebé partisipa iha eventu ne’e, besik atus hitu hosi seksu rua. Handball, Basketball, Desportu Adaptadu, Futeból, Ténis no Voleiból Praia maka desportu sira ne’ebé hili. Partisipante sira hetan lembransa, prémiu no prémiu sira, hanesan tasa, medalla osan-mean, osan-mutin no bronze, prémiu Étika Desportiva no diploma partisipasaun nian.

Iha edisaun tinan 2008, Jogu VI CPLP hala’o iha sidade Rio de Janeiro, iha Repúblika Federál Brazil, entre loron 26 fulan-jullu no loron 01 fulan-agostu.

Iha tinan 2010, Jogu VII CPLP hala’o iha sidade kapitál Mosambike, Maputo, entre loron 29 fulan-jullu no loron 7 fulan-agostu. Iha edisaun ida-ne’e, desportu sira ne’ebé maka halo parte iha kuadru kompetisaun nian maka Handball, Atletizmu, Basketebol, Desportu Adaptadu, Futeból, Ténis no Voleibol Praia.

Iha tinan 2012, Portugál, espesífiku liu sidade Mafra, sai uma-na’in ba Jogu Desportivu VIII CPLP nian, entre loron 7 no 15 fulan-jullu. Handball, Atletizmu, Basketebol, Desportu Adaptadu, Futeból, Ténis no Voleibol Praia maka desportu sira ne’ebé hili.

Iha tinan 2014, jogu sira, iha sira nia edisaun IX, fila fali ba Angola, entre loron 26 fulan-Jullu no loron 2 fulan-Agostu. Handball, Atletizmu, Basketebol, Atletizmu ba ema ho defisiénsia, Futeból, Ténis no Voleiból Praia mantein iha kuadru kompetisaun nian iha relasaun ho edisaun sira ikus nian. Natasaun, Judo no Ténis Meza maka adisaun foun sira ba programa kompetisaun nian.

Edisaun ba dala 10 Jogu Desportivu CPLP nian hala’o iha illa Sal, Cabo Verde, entre loron 17 no 24 fulan Jullu. Handball, Atletizmu, Atletizmu ba Ema ho Defisiénsia, Basketebol, Futeból, Natasaun, Taekwondo no Voleibol Praia maka sai hanesan desportu sira ne’ebé maka hili. Tinan 2016 marka mós entrada hosi Guiné Ekuatoriál, aumenta nune’e númeru hosi nasaun sira ne’ebé partisipa iha Jogu Desportivu sira CPLP nian ba neen.

Iha tinan 2018, Saun Tomé no Prínsipe hanesan nasaun uma-na’in ba Jogu Desportivu sira CPLP nian ba dala 11, ne’ebé hala’o entre loron 21 no 28 fulan-Jullu. Atletizmu, Atletizmu ba ema ho defisiénsia, Basketebol 3×3, Futeból, Taekwondo no Voleibol Praia maka sai hanesan modalidade ofisiál programa nian.

Jogu desportu CPLP edisaun ba dala-12 sei akontese iha Timor Leste fulan jullu mai ne’e.

Jornalista: Hortencio Sanchez

Editór: Florencio Miranda Ximenes

iklan
iklan

Leave a Reply

iklan
error: Content is protected !!