iklan

EKONOMIA, HEADLINE

Konferénsia internasionál fahe vizaun kona-ba Timor-Leste nia viajen ba transformasaun dijitál

Konferénsia internasionál fahe vizaun kona-ba Timor-Leste nia viajen ba transformasaun dijitál

Foto/Mídia VPM

DILI, 20 Marsu 2025 (TATOLI) – Ministériu Transporte no Komunikasaun (MTK) organiza konferénsia internasionál hodi konvida oradór husi nasaun lima fahe sira-nia esperiénsia no matenek kona-ba transformasaun dijitál.

Ministru Transporte no Komunikasaun, Miguel Manetelu, hateten konferénsia ho tema “Harnessing Digital Transformation to Strengthen Public Services: Advancing Transparency, Efficiency, and Effectiveness” nu’udar plataforma ka mekanizmu importante ida atu fahe vizaun kona-ba Timor-Leste nia viajen ba transformasaun dijitál.

“Iha tempu hanesan, koko atu apreende no rona esperiénsia husi ita-nia maluk sira Kamboja, Austrália, Vietname, Singapura no Indonézia, ne’ebé iha esperiénsia iha asuntu sira hanesan dijitalizasaun no seguransa sibernétika, nune’e ita bele adapta bazeia ba realidade ita-nia nasaun nian”, Miguel Manetelu hateten iha Sentru Konvensaun Dili, ohin.

Semináriu internasionál ne’ebé sei hala’o durante loron rua, 20 no 21, diskute pontu sira oinsá harii fundasaun forte ba infraestrutura dijitál no konetividade, seguransa sibernétika, dijitalizasaun no E-government, ekonomia dijitál, no ikus liu, serbisu MTK ho nia ajénsia sira ne’ebé sei fó apoiu ba implementasaun inisiativa dijitál no E-government.

Nia dehan ho hanoin sira ne’e hotu, komisaun organizadora halibur oradór internasionál no nasionál sira, inklui instituisaun sira husi MTK, Autoridade Nasionál Komunikasaun (ANC, sigla portugés), TIC Timor no Diresaun Nasionál Infraestrutura no Komunikasaun (DNIK).

Aleinde ne’e, husi Banku Sentrál no Ministériu Koordenadór Asuntu Ekonómiku (MKAE) fahe sira-nia hanoin kona-ba oinsá inisiativa dijitál sira halo parte iha inisiativa reforma ekonómika ne’ebé ikusmai sei kontribui ba kreximentu ekonómiku.

Iha fatin hanesan Vise Primeiru-Ministru, Ministru Koordenadór ba Asuntu Ekonómiku, Ministru Turizmu no Ambiente, Francisco Kalbuadi Lay, iha nia intevensaun hateten konferénsia ida-ne’e importante, tanba sei forma futuru paizajen dijitál Timor-Leste nian.

“Governu Timor-Leste hakarak transformasaun ida-ne’e ho determinasaun no vizaun. Hamutuk ita aproveita kbiit teknolojia nian hodi harii setór públiku ida ne’ebé transparente, efisiente, no responsivu liu, ida ne’ebé serve sosiedade ho integridade no inovasaun”, nia dehan.

Governante ne’e espera ema hotu bele aproveita teknolojia ho diák nu’udar instrumentu ida ne’ebé maka’as atu moderniza governasaun, hadi’a prestasaun servisu públiku no dudu kreximentu ekonómiku.

Nia haktuir katak hanesan trasa ona iha Planu Estratéjiku Nasionál 2011-2030, objetivu maka atu harii infraestrutura telekomunikasaun modernu ne’ebé fasilita kreximentu inkluzivu no dezenvolvimentu sustentavel.

“Iha tinan sanulu liubá, Timor-Leste halo ona progresu ne’ebé maka’as tebes hodi habelar asesu ba telekomunikasaun”, nia relembra.

Hodi salienta katak liberalizasaun ba merkadu telekomunikasaun sira iha 2012 lori ba espansaun kobertura rede móvel nian ba 96% husi populasaun, ho servisu 3G ne’ebé to’o iha munisípiu hotu-hotu no rede 4G ne’ebé introdús iha sentru urbanu sira.

“Maski nune’e, ita rekoñese katak transformasaun dijitál loloos la’o liuhusi konetividade. Presiza aprosimasaun ida ne’ebé inklui siberseguransa, literásia sibernétika, servisu sibernétiku, alfabetizasaun sibernétika no enkuadramentu regulatóriu ida ne’ebé forte”, realsa.

Governu iha kompromisu atu moderniza administrasaun públika liuhusi adosaun teknolojia dijitál, implementa inisiativa sira Governu eletróniku nian hanesan pilár importante ida husi ajenda dijitál nasaun nian. Ida-ne’e simplifika prosesu administrativu sira, dijitaliza rejistu públiku sira no introdús servisu online sira, hakarak hasa’e efisiénsia, transparénsia no asesibilidade.

Diretór-Ezekutivu Fundasaun Hadomi Timor (FHT), Nicho Linux, apresia ho konferénsia internasionál ne’e, tanba bele halibur peritu sira husi nasaun viziña sira hodi fahe sira-nia esperiénsia oioin iha transformasaun dijitál, maibé Governu tenke fó prioridade mós ba prezensa organizasaun naun-governamentál sira ne’ebé ativu iha teknolojia ne’e.

Konferénsia loron rua ne’e halibur partisipante 200-resin, inklui ofisiál sira Governu nian iha nivel aas hanesan ministru no sekretáriu estadu sira, peritu sira iha área teknolojia nian, parseiru dezenvolvimentu internasionál, organizasaun doadór sira, akadémiku no espesialista sira iha investigasaun sivíl, reprezentante sira hosi sosiedade sivíl sira.

Eventu ne’eloke diretamente hosui Vise-Primeiru-Ministru, Francisco Kalbuadi Lay, no akompaña husi Ministériu Transporte no Komunikasaun, Miguel Manetelu.

Notísia relevante: TIC Timor organiza semináriu hodi troka ideia kona-ba transformasaun dijitál

Jornalista: Arminda Fonseca

Editora: Maria Auxiliadora

iklan
iklan

Leave a Reply

iklan
error: Content is protected !!