DILI, 28 setembru 2021 (TATOLI)–Parlamentu Nasionál (PN) tersa ne’e autoriza Prezidente Repúblika dekreta estadu emerjénsia ba dala-XVIII iha territóriu nasionál tanba sei iha subsisténsia situasaun kalamidade públika.
Notísia Relevante: Aban, PN diskute estensaun estadu emerjénsia ba dala-XVIII
Durasaun hosi renovasaun deklarasaun estadu emerjénsia ba loron 30 ne’e, hahú hosi 00:00 iha loron 30 setembru 2021 (kinta-feira) no termina iha oras 23:59 iha loron 29 outubru 2021 (sesta-feira).
Renovasaun deklarasaun estadu emerjénsia ba dala-XVIII ne’e autoriza hosi Parlamentu Nasionál ho rezultadu votasaun nominál a-favór 39, kontra 0 no abstensaun 8.
“Nune’e Lei autorizasaun renovasaun estadu emerjénsia aprovadu, espera Governu implementa ho di’ak. Tanba ne’e husu Governu hasa’e kobertura vasina nian, komunidade presiza kolabora ho parte saúde tanba imunidade mak bele salva ita hosi COVID-19,” Prezidente Parlamentu Nasionál, Deputadu Aniceto Longuinhos Guterres Lopes, anunsia liuhosi plenária.
Razaun Prezidente Repúblika husu autorizasaun ba Parlamentu Nasionál tanba situasaun COVID-19 iha Timor-Leste kazu ativu konfirmadu hamutuk 994 hosi totál 19.382 dezde inísiu rejistrasaun kazu no ema na’in 113 mak mate ho COVID-19.
Nune’e mós dadus mundiál ne’ebé anunsia hosi Organizasaun Mundiál Saúde (OMS) rejista 232.000.000 kazu konfirmadu infesaun COVID-19 no ema na’in 4.760.000 mate asosiada ho COVID-19.
Mensajen Prezidente Repúblika Francisco Guterres ‘Lú Olo nian, propoin ba Parlamentu Nasionál atu halo estensaun estadu emerjénsia ba loron 30 tán iha territóriu nasionál ho parsialmente suspende sirkulasaun internasionál, liberdade sirkulasaun, direitu reuniaun no manifestasaun, liberdade kultu (culto) inklui limita no proibisaun realizasaun selebrasaun relijioza.
Nune’e mós direitu ba edukasaun inklui halo suspensaun temporária ba prosesu no atividade ensinu aprendizajen ho rejime prezensiál, direitu propriedade no inisiativa ekonómika privada.
Purtantu direitu rezisténsia sira sei impede hosi autoridade públika bainhira sidadaun sira la kumpre medida ezekusaun.
Xefe Bankada FRETILIN, Deputadu Francisco Miranda Branco, husu públiku labele politiza surtu COVID-19 maibé tenke hamutuk kombate surtu ne’e.
“Tanba ne’e Bankada FRETILIN hakarak apresia tékniku sira hosi saúde nian no apela ba polítiku sira labele politiza kestaun saúde públika tanba COVID-19 ne’e mundiál,” nia dehan.
Reprezentante Bankada CNRT, Deputada Maria Fernanda Lay, kestiona aplikasaun serka sanitária no konfinamentu obrigatóriu hodi halo prevensaun hasoru COVID-19 tanba lahó medida konkreta liga ho objetivu ne’ebé Governu hato’o dezde inísiu.
“Ezemplu Cesta Bázika iha momentu serka sanitária no konfinamentu obrigatóriu atu fó ai-haan ba populasaun maibé to’o ohin reklamante rihun 26 seidauk simu. Ha’u lahatene reklamasaun sira-nia moris durante aplikasaun medida ne’e halo nusá. Subsídiu liña frente nia progresu ita la hatene to’o iha-ne’ebé ona,” Deputada Bankada CNRT ne’e akresenta.
Reprezentante Bankada PLP, Deputadu Noé da Silva Ximenes “Buka-Tuir, fó apresiasaun ba Prezidente Repúblika no Primeiru-Ministru nia esforsu kona-bá prevensaun hasoru COVID-19 tanba ne’e nesesária kontinua aplika deklarasaun estadu emerjénsia.
“Tanba ne’e bankada PLP husu nafatin ba Governu atu fó nafatin protesaun saúde públika ba populasaun, ne’ebé nu’udar aktu prevensaun hasoru COVID-19 no presiza implementa medida ho rigorozu durante períodu estadu emerjénsia ne’e, liu-liu iha pontu entrada sira entre Timor-Lese ho Indonézia,” nia hateten.
Maibé Bankada PLP observa katak, ekipa liña frente sira hasoru dezafiu iha terrenu tanba ne’e Governu presiza tau atensaun ba sira nune’e bele hala’o serbisu ho di’ak.
Purtantu, Bankada parlamentár sira seluk kompostu hosi Partidu Demokrátika, UDT, Frente-Mudança no PUDD kontinua apoia deklarasaun estadu emerjénsia ne’e maibé ejize Governu hasa’e kobertura vasinasaun, selu reklamante Cesta Bázika, asegura pontu entrada sira no aselera pagamentu ba liña frente frente sira.
Tuir observasaun Agência TATOLI, katak maioria bankada parlamentár sira vota a-favór ba estensaun estadu emerjénsia bad ala-XVIII ne’e maibé Bankada Congresso Nacional de Reconstrução de Timorense vota abstensaun tanba konsidera governu falla ezekuta Fundu COVID-19.
Jornalista : Evaristo Soares Martins
Editór : Cancio Ximenes