DILI, 14 abril 2022 (TATOLI)–Sekretáriu Estadu Juventude no Desportu (SEJD), Abrão Saldanha, hateten, hafoin Governu deside reativa arte-marsiál, krime iha territóriu nasionál liuliu sidade Dili hahú menus.
“Molok reativa, tinan-tinan prátika ilegál sempre iha, kada troka tinan foun sempre iha konflitu arte-marsiál, balun rama ambon belit hela iha isin, balun tama kadeia, balun tama ospitál no balun ba liu simitériu, maibé hafoin Governu deside reativa, grupu pratikante arte-marsiál simu ho responsabilidade no sira hakarak kontribui ba estabilidade, nune’e troka tinan tuan ba tinan foun (2021 ba 2022) laiha konflitu ida mosu envolve arte-marsiál,” Sekretáriu Estadu Juventude no Desportu, Abrão Saldanha, informa liuhosi programa ‘Meet the Press’, ne’ebé organiza hosi Sekretaria Estadu Komunikasaun Sosiál (SEKOMS), hodi relata atinjimentu VIII Governu Konstitusionál, iha salaun Prezidénsia Konsellu Ministru (PCM, sigla portugés), Palásiu Governu, kinta ne’e.
Notísia relevante: KRAM kontinua komunika líder arte-marsiál tolu hodi submete planu atividade
Sekretáriu Estadu rekoñese, iha duni akontesimentu iha fatin balun, maibé tanba ódiu malu. Maibé hafoin rekoñese, legaliza no fó espasu ba arte-marsiál hodi espresa sira-nia an, sira kontribui ba pás no estabilidade iha rai-laran.
Governante ne’e dehan, karik akontese nafatin krime ruma relasiona ho arte-marsiál maka sei aplika lei ba entidade ne’ebé komete.
“Individuu ne’ebé komete sei responsabiliza rasik, kuandu iha duni organizasaun mak la konsege kontrola ho di’ak maka iha responsabilidade organizasaun, tanba lei númeru 5/2017 iha nanis,” Sekretáriu Estadu tenik.
Aleinde ne’e, iha mós Komité Reguladór Arte-Marsiál (KRAM), ne’ebé emite diretiva daruak ko’alia kona-ba tipu sansaun iha infrasaun oioin.
“Ezemplu krime ida komete hosi individuu, maka sei kriminaliza, aplika sansaun administrativa inklui suspende ka servisu a-favór ba komunidade,” nia fó hanoin.
Governante ne’e konsidera, serbisu ne’ebé komplikadu maka liga ho serbisu arte-marsiál.
“Governu konsege reativa arte-marsiál sira no rejistu filafali arte-marsiál ne’ebé taka iha tinan hirak liubá hanesan IKS, KORK, no PSHT. KORK no PSHT hetan ona sertidaun rejistu katak sira ofisialmente legál ona, IKS mós kompleta ona rekezitu no fulan ne’e diresaun notariadu bele publika ona sira-nia sertidaun rejistu,” nia tenik.
Maski nune’e, molok Goveru reativa, halo konsulta ho líder komunitáriu no estudante sira hamutuk 500 resin no líder polítiku atu rona opiniaun hodi organiza filafali arte-marsiál.
Aleinde ne’e, realiza diálogu ne’ebé envolve ema 6.000 resin iha territóriu tomak hodi halibur opiniaun atu reorganiza no enkuadra didi’ak sira iha sosiedade no iha sistema nasionál desportu nian.
Antes ne’e, Governu liuhosi reuniaun Konsellu Ministru iha loron 19 fevereiru 2020 aprova Proposta Rezolusaun Governu ne’ebé aprezenta hosi Primeiru-Ministru, Taur Matan Ruak, ba revogasaun Rezolusaun Governu númeru 16/2013 10 jullu, ne’ebé bandu Grupu Arte-Marsiál (GAM) hala’o atividade.
Ho Rezolusaun Governu maka GAM bele halo prátika maibé tenke tuir lei tanba iha rezolusaun antes ne’e bandu labele prátika, maibé hafoin revoga rezolusaun anteriór, agora bele prátika.
KRAM harii tuir lei númeru 10/2008 16 jullu, ho objetivu regulariza organizasaun arte-marsiál, ne’ebé ninia atividade atu kumpre lei no kontinua mantein pás, estabilidade hodi garantia dezenvolvimentu nasionál ne’ebé sustentável, integradu, períodiku no ekilibradu iha aspetu hotu.
Jornalista : Antónia Gusmão
Editora : Julia Chatarina